Aleksander Gil (ur. 1943, Brzezinka) pochodzi z rodziny kolejarskiej, zamieszkałej podczas wojny nieopodal obozu koncentracyjnego w Brzezince. Członkowie rodziny byli świadkami bestialstwa strażników obozowych, a matka, Aleksandra Gil, pomogła więźniowi, który uciekł z obozu. W latach 50. Aleksander Gil uczęszczał do Zespołu Techników Rolniczych w Cieszynie, życie zawodowe związał z rolnictwem, pracował m.in. w Katowicach jako kierownik inwestycji w Zarządzie Transportu Wiejskiego. Działacz Polskiego Związku Niewidomych. Mieszka w Oświęcimiu.
[00:00:08] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1943 r. w Brzezince.
[00:00:39] Prezentacja rodziców: Aleksandry i Tadeusza oraz szóstki rodzeństwa.
[00:02:59] Ojciec przed wojną pracował na przejściu granicznym w Zebrzydowicach – przygotowania do ucieczki po wybuchu wojny – pomoc niemieckiego oficera (okazał się Austriakiem). Ojciec przed wojną robił makiety-zabawki, w których świnia w miejscu ryja miała twarz Hitlera – zachowanie wójta. Przestraszona matka chciała popełnić razem z dziećmi samobójstwo – interwencja sąsiadki. Pożegnanie znajomego oficera, który jechał na front – spotkanie z ojcem. Dzięki pomocy oficera rodzina znalazła się w Oświęcimiu, gdzie ojciec przyjechał zamknięty w szafie.
[00:12:19] Ojciec dostał pracę jako telegrafista – zastępca naczelnika stacji Trethan był jego przedwojennym kolegą. Pobicie ojca przez naczelnika – ojciec został przesunięty na inne stanowisko, a Niemiec skazany na dwa tygodnie obozu koncentracyjnego. Chrzestnym ojcem młodszego brata boh. został zastępca naczelnika stacji.
[00:16:00] Ojciec do końca wojny pracował na przetoku, widział na torach ludzkie odchody, w których były kosztowności. Po zakończeniu wojny pan Trethan został zabrany przez NKWD do przenoszenia zwłok w obozie koncentracyjnym. Pani Trethanowa przybiegła do ojca, który z grupą kolejarzy poszedł do NKWD, by wstawić się za kolegą.
[00:19:53] Stanowiska ojca podczas pracy na kolei. Mieszkańcy Oświęcimia czuli smród z krematoriów obozu koncentracyjnego oraz rowów, w których palono zwłoki. Przy paleniu zwłok pracowali Żydzi i jeńcy radzieccy. [+]
[00:24:41] Niemcy zrobili w Brzezince obóz jeniecki, w którym więźniowie pracujący w obozie umierali z głodu. Kanibalizm w obozie jenieckim.
[00:25:37] Rodzina mieszkała przy drodze prowadzącej do obozu koncentracyjnego w Brzezince. Rodzeństwo i matka widzieli moment zabicia rosyjskiego jeńca, który podniósł się z wozu wiozącego zwłoki. Matka szła z panią Trethanową przez most oświęcimski, przez most szła kolumna więźniów – reakcja matki, gdy esesman poszczuł więźnia psem. [+]
[00:30:03] Niedaleko domu był mur oddzielający strefę obozową, koło muru nie wolno było przechodzić. Po wojnie ojciec wybrał dom stojący za murem, w którym podczas okupacji mieszkał lekarz, Czech, który uciekł przed radziecką ofensywą. Ojciec wyremontował dom, po wojnie ulicom strefy obozowej nadano nazwy.
[00:33:20] Nastoletni boh. pomagał ciotce, która prowadziła kiosk spożywczy. Dzieciństwo i młodość w cieniu obozu. Refleksje na temat ludzkiej krzywdy.
[00:36:45] Po wyzwoleniu obozu zbierano z jego terenu ciała ofiar, by je pochować. Do pracy zabrano pana Trethana, którego sowieci uważali za Niemca – akcja kolejarzy, których zorganizował ojciec boh.
[00:38:38] Pewnego wieczoru pod nieobecność ojca do domu przyszedł człowiek w pasiaku. Matka ukryła go w piwnicy, dała mu ubranie, a spaliła pasiak, posypała schody pieprzem, po jakimś czasie mężczyzna wyszedł. Esesmani przeszukiwali domy, ale psy niczego nie zwęszyły. [+]
[00:41:56] Siostra Krystyna nosiła jedzenie tam, gdzie pracowali więźniowie – ucieczka przed strażnikiem. Przejawy wojennej traumy, wspomnienie głodu.
[00:46:43] Państwo Trethanowie pomagali rodzinie podczas okupacji. Po wyzwoleniu do domu przyszedł czerwonoarmista żądający alkoholu, który w szafce na środki piorące odkrył denaturat i mydło – skutki spożycia i spotkania z ojcem boh. Po wojnie w mieście był pomnik radzieckich żołnierzy – zajęcie obozu bez walki z Niemcami. [+]
[00:51:48] Dla Tomasza Rusinka, kolegi boh., najszczęśliwszym był dzień, gdy zobaczył zwłoki obozowego kapo. Różne postawy esesmanów, niektórzy pozwalali na podawanie żywności więźniom. Jeden z kapo pobił Tomasza Rusinka, gdy siostra dała mu jedzenie. Mordowanie więźniów przez kapo – powód jego stracenia.
[00:58:13] Wielu esesmanów było Ukraińcami i Łotyszami, wśród najgorszych kapo-oprawców był Żyd. Boh. spotkał w szpitalu mężczyznę, który znał z obozu Tomasza Rusinka i potwierdził opowieści o kapo. Tomasz Rusinek trafił do obozu na początku okupacji, po jakimś czasie wykupił go ksiądz z Jawiszowic.
[01:03:01] Po wojnie w domu wracano do okupacyjnych przeżyć. Rodzina wprowadziła się domu, w którym podczas okupacji mieszkał obozowy lekarz. Sąsiad Stepa, szabrownik, okradł rodzinę boh. – przykłady postaw podczas okupacji i po wojnie.
[01:11:05] Wspomnienia młodych lat – boh. pracował w kiosku prowadzonym przez ciotkę, uprawiał sport – pompki z kolegą na plecach.
[01:14:44] Zbrodnie popełnione na więźniach obozu, których świadkami byli członkowie rodziny. Po wojnie w Oświęcimiu osiedlali się ludzie, którzy przyjechali do pracy. Brat dostał nakaz pracy w Knurowie, drugi brat, zegarmistrz, także wyjechał do Knurowa. Rozwój Oświęcimia po wojnie. Pozostałości wojny – bunkry w mieście.
[01:20:45] Przyjście do mieszkania uciekiniera z obozu – pomoc matki. Wspomnienie kolegi Tomasza Rusinka, więźnia obozu. Opinia na temat Józefa Cyrankiewicza i Witolda Pileckiego.
[01:25:26] Ojciec podczas okupacji słuchał radia, po wojnie zagłuszanej Wolnej Europy – złapanie i pobicie ubeka, który podsłuchiwał pod oknem. Ojciec po wojnie był kierownikiem zaopatrzenia węzła kolejowego, jeden z pracowników znalazł broń myśliwską, ktoś doniósł i UB zabrało ojca na przesłuchanie – przejazd gazikiem przez miasto.
[01:32:10] W mieście działała tajna organizacja młodzieżowa, do której należał brat boh. – jego aresztowanie i przesłuchania przez UB. Ojciec był legionistą, ale nie rozmawiano o tym w domu. Boh. dorabiał podczas nauki w technikum robiąc kolegom rysunki techniczne, skutki dwójki z polskiego i utraty połowy stypendium. Do szkoły przyjechała matka z pieniędzmi – przykre dla boh. konsekwencje jej rozmowy z nauczycielem języka rosyjskiego. Przebieg egzaminu komisyjnego z rosyjskiego – reakcja nauczyciela rysunku Emila Bojdy.
[01:41:55] Pytania na egzaminie maturalnym. Perypetie z nauczycielem języka rosyjskiego prof. Tiolko, którego przeniesiono do Warszawy. Boh. był uczniem Zespołu Techników Rolniczych w Cieszynie, które mieściło się w budynkach przeniesionej do Olsztyna Wyższej Szkoły Gospodarstwa Wiejskiego – wspomnienie nauczycieli. Funkcje pełnione w internacie i po skończeniu szkoły.
[01:48:41] Powód wstąpienia do partii – reakcja ojca. Wystąpienie boh. na jednym z partyjnych zebrań. Polecenie założenia Solidarności w zakładzie, znajomość z działaczami partii. Spotkanie z Millerem, Pawlakiem – starania, by Związek Niewidomych przejął budynki po Armii Czerwonej.
[01:55:53] Boh. nie śni o wojnie, ale śni mu się głód. Powody postępowanie rodziców i siostry podczas okupacji. Opinia na temat współczesnego żebractwa. Satysfakcja z dawania, życie ze skromnej emerytury.
[02:01:32] Podczas palenia zwłok w domu było czuć swąd. Ojciec widział na dworcu wagony z więźniami jadącymi do obozu – zastrzelenie niemieckiego oficera, który zareagował na wołanie z jednego z wagonów. [+]
[02:05:18] W domu kolejarskim mieszkała kobieta, która zadawała się z Niemcami i Ukraińcami, jej mąż był w niemieckim wojsku. Sąsiadka Ćwiklicka, będąc w ciąży, trafiła do obozu na skutek donosu – pracując w ogrodzie rzuciła marchewkę za ogrodzenie – reakcja esesmanki.
[02:13:56] Szwagier boh. jako nastolatek pracował w kopalni. Siostra po wojnie mieszkała na osiedlu dla obsługi obozu. Cyrankiewicz przekazał teren Brzezinki Żydom.
[02:16:05] Szkoła w latach powojennych – wszawica u dzieci, koleżanka z Brzezinki mieszkała w domu zbudowanym z obozowych baraków – zachowanie nauczycielki, gdy odkryto, że dziewczynka ma wszy. Kominy z baraków rozbierano na budulec, w domach były karaluchy i pluskwy. [+]
[02:21:00] Do domu boh. dokwaterowano wielodzietną rodzinę przedwojennego wójta Czarnika. Lokator przywiózł płyty w rozbieranych baraków i w domu pojawiły się pluskwy i karaluchy. Sąsiad postawił szopy z rozbieranych baraków i hodował krowy.
[02:23:14] Powody, dla których rodziny ze sobą nie rozmawiały. Sąsiad Czarnik handlował końmi, po transakcji z czerwonoarmistami do domu przyszło NKWD – interwencja ojca. Żołnierze Armii Czerwonej i zegarki. Zachowanie i wygląd kałmuków.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..