Alicja Gienc z d. Paulus (ur. 1935, Krzemieniec) – córka wojskowego, pracownika Rejonowej Komendy Uzupełnień w Krzemieńcu, który ukrywał się po wkroczeniu Armii Czerwonej na Kresy w 1939 r. Matka i córka przeżyły sowiecką oraz niemiecką okupację dzięki pomocy Ukraińca Moisieja Skakalskiego, miejscowego fotografa, który jesienią 1943 roku zorganizował ich ucieczkę do Zwierzyńca. Po wojnie Alicja Gienc zamieszkała wraz z matką w Zamościu, gdzie ukończyła szkołę podstawową. Po ukończeniu szkoły we Wrocławiu pracowała w Karpaczu jako laborantka medyczna, po ślubie wróciła do Zamościa, gdzie w służbie zdrowia przepracowała 35 lat.
[00:00:06] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1935 r. w Krzemieńcu.
[00:01:00] Boh. była przed wojną z ojcem w żydowskiej szkole, a także w Liceum Krzemienieckim, gdzie stało duże popiersie Piłsudskiego. Jako dziecko bawiła się z rówieśnikami Żydami i Ukraińcami.
[00:01:50] Ojciec pracował w Rejonowej Komendzie Uzupełnień, po wejściu sowietów do Krzemieńca ukrywał się. Matka, obawiając się deportacji, suszyła chleb i przygotowała boh. woreczek z dokumentami. Matka szyła dla Rosjanek, żon wojskowych. Zaopatrzenie w sklepach podczas sowieckiej okupacji – głód. Pomoc Ukraińca Moisieja Skakalskiego, który był fotografem – wspólne święta. Napięcia między Polakami a Ukraińcami. Propaganda sowiecka podczas świątecznej zabawy – cukierki „od Stalina”.
[00:06:15] Powody osiedlenia się rodziny w Krzemieńcu. Boh. widziała jeńców prowadzonych przez Niemców, siostra pana Skakalskiego dała jeńcom wody, a matka przyniosła chleb. Niemcy chcieli rozstrzelać rodzinę boh. i Skakalskich – ucieczka z domu. Pan Skakalski ostrzegł matkę przed zagrożeniem ze strony Ukraińców. [+]
[00:10:44] Boh. widziała żydowskiego lekarza, który został uderzony kijem przez chłopaka, Ukraińca. Lekarz podał truciznę członkom swojej rodziny.
[00:12:35] Niemcy zmusili mieszkańców miasta do wzięcia udziału w ekshumacji zwłok więźniów, zamordowanych na terenie więzienia przez Rosjan wycofujących się w 1941 r. – przeżycia boh. [+]
[00:13:50] Ciotka zgubiła obrączki na cmentarzu. Kobieta, która je znalazła, nie oddała ich ciotce tylko komendantowi miasta, Niemcowi – rozmowa ciotki z komendantem. [+]
[00:16:08] Pan Skakalski skontaktował rodzinę z kolejarzem, Ukraińcem, który obiecał pomoc w wyjeździe do Generalnego Gubernatorstwa – wyjazd w 1943 r., kontrola w przedziale. Przyjazd do Zwierzyńca. [+]
[00:19:40] Przystanek w Brodach, gdzie rodzinie pomogli Ukraińcy, których wskazał znajomy kolejarz. Podczas pobytu wyrobiono lewe papiery – wyjazd do Zwierzyńca, kontrola dokumentów. Spotkanie z wujem. [+]
[00:22:15] Rodzina mieszkała u Skakalskich od 1939 do września 1943 r. Podczas okupacji matka zajmowała się szyciem – sukienka dla Żydówki. Boh. poszła powiedzieć, że sukienka jest gotowa do miary, ale zastała pusty dom. [+]
[00:24:55] Dziecięce zabawy, zmiana nastawienia ukraińskich rówieśników.
[00:26:00] Pan Skakalski mieszkał z rodziną, wspólne święta. Relacje polsko-ukraińskie. Chora koleżanka boh. została wraz z rodziną deportowana do ZSRR i zmarła podczas podróży.
[00:28:45] Koło domu w Zwierzyńcu był niemiecki magazyn z żywnością, strażnik rozmawiał z boh. Pewnego dnia przyniósł matce paczkę z jedzeniem, wyjeżdżając z miasta pożegnał się. Podczas walk w 1944 r. dom został spalony.
[00:32:00] Ojciec pracował w Rejonowej Komendzie Uzupełnień, w 1939 r. uciekł przed Rosjanami i już nie wrócił do domu.
[00:33:32] Po wyzwoleniu rodzina przyjechała do Zamościa i boh. rozpoczęła naukę w trzeciej klasie.
[00:34:54] Rodzice znali się z państwem Skakalskimi sprzed wojny, wspólne mieszkanie podczas okupacji. Boh. widziała, jak ukraiński chłopak pobił żydowskiego lekarza. Skakalscy pomagali rodzinie finansowo, zorganizowali też ucieczkę z Wołynia. W 1965 r. boh. odwiedziła państwa Skakalskich – współczesna działalność córki boh. w Krzemieńcu.
[00:38:54] Po wyzwoleniu rodzina przeprowadziła się do Zamościa. Matka zajmowała się szyciem, po jej śmierci w 1949 r. boh. zajęła się ciotka. Rodzice spotkali się po wojnie, ale ojciec nie wrócił do domu i nie pomagał rodzinie.
[00:41:25] Rodzice znali Skakalskich sprzed wojny – pomoc podczas okupacji, wspólne mieszkanie w domu Skakalskich do 1943 r. Obecnie żyją wnuki Moisieja Skakalskiego, córka boh. utrzymuje z nimi kontakt.
[00:45:33] Rozważania na temat dobrych ludzi. Boh. opiekowała się siostra pana Skakalskiego – wspólne mieszkanie w domu Skakalskich, obchodzenie świąt katolickich i prawosławnych. Córka Skakalskich pracowała po wojnie, podobnie jak boh., jako laborantka medyczna. Boh. przepracowała w służbie zdrowia 35 lat, po ukończeniu szkoły we Wrocławiu pracowała w Karpaczu, po ślubie przeprowadziła się do Zamościa.
[00:51:25] Ojciec pracował w RKU, po wejściu sowietów uciekł z Krzemieńca. Przed wojną matka zajmowała się domem. Wuj zmarł w 1935 r. i ciotka do wybuchu wojny otrzymywała po nim rentę.
[00:52:32] Dom w Zwierzyńcu spłonął, podczas pożaru miasta i walk w 1944 r. rodzina uciekła do lasu – ostrzał z katiuszy. Czerwonoarmiści dali kobietom suszoną rybę.
[00:53:48] W Zamościu rodzina dostała trzypokojowe mieszkanie, ale dwa pokoje matka musiała odstąpić rosyjskiemu pułkownikowi – dzięki jego pomocy udało się przewieźć rzeczy zostawione w Krzemieńcu u państwa Skakalskich. [+]
[00:55:36] Po wkroczeniu Niemców do Krzemieńca boh. musiała wraz z matką i innymi mieszkańcami miasta oglądać zwłoki więźniów zabitych przez wycofujących się Rosjan.
[00:56:37] Państwa Skakalscy uratowali boh., matkę i ciotkę, po wojnie oddali ich rzeczy zostawione w Krzemieńcu. Przed wyjazdem pani Zina Skakalska podarowała podpisane zdjęcie. Rodzina zabrała fotografie w podręcznym bagażu. Po wojnie rodziny utrzymywały kontakt listowny.
[01:01:50] Rozważania na temat współczesnej polsko-ukraińskiej historii i dobrych ludzi.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.