Stefania Dyrka z d. Paluch (ur. 1941, Szostaki) pochodzi z rodziny chłopskiej osiadłej na Zamojszczyźnie. W 1943 roku wraz z rodziną została wysiedlona i przewieziona do obozu koncentracyjnego na Majdanku. Po dwóch miesiącach rodzinę wywieziono na roboty przymusowe w III Rzeszy, skąd po wyzwoleniu wrócili do domu w Szostakach. Pani Stefania chodziła do szkoły podstawowej w Pisklakach i Łukowej. W 1959 roku zamieszkała wraz z mężem w Ostrowąsach na Ziemiach Odzyskanych i do emerytury pracowała w rolnictwie.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1941 r. w Szostakach pow. Biłgoraj.
[00:00:33] Przedstawienie rodziców: Jana i Franciszki z domu Jabłońskiej. Rodzice prowadzili gospodarstwo rolne. Boh. miała pięcioro rodzeństwa. Najstarszy brat, ur. w 1924 r., był podczas okupacji w partyzantce, boh. nie rozmawiała z nim o jego wojennej przeszłości.
[00:02:06] Rodzina została wysiedlona wraz z innymi mieszkańcami wsi i trafiła do obozu w Majdanku – głód w obozie. Jedna z sióstr zachorowała, ale wyleczył ją niemiecki lekarz. Rodzina została z obozu wywieziona na roboty przymusowe do Niemiec – matka nie pracowała, tylko zajmowała się boh. – zajęcia ojca i najstarszej siostry.
[00:04:15] Gdy zbliżał się front, rodzina ukrywała się w polu pod rozrzuconym obornikiem. Gospodarz przywiązał do wideł białą szmatę. Niemieccy gospodarze dobrze odnosili się do robotników przymusowych, boh. bawiła się z ich synem, swoim rówieśnikiem, mówiła pacierz po niemiecku. [+]
[00:05:25] Po wyzwoleniu rodzina przebywała w obozie przejściowym – wspomnienie pluskiew w łóżkach. Potem przyjechano do domu w Szostakach, gdzie mieszkała ciotka i najstarszy brat, partyzant. Boh. pasła gęsi i krowy. Do domu przyszli bandyci, którzy zabrali konie.
[00:07:45] Boh. chodziła do szkoły w sąsiedniej wsi Pisklaki, siódmą klasę skończyła w Łukowej – reakcja po śmierci Stalina. Okrzyki podczas manifestacji pierwszomajowych.
[00:09:32] W 1959 r. boh. przyjechała na Ziemie Odzyskane – różnice między Lubelszczyzną a Ziemiami Zachodnimi. We wsi mieszkały rodziny przesiedlone podczas Akcji Wisła. Boh. nie spotkała ludności niemieckiej.
[00:12:30] Boh. prowadziła wraz z mężem gospodarstwo, mieli ponad 9 hektarów ziemi, uprawiali zboża i ziemniaki – dostawy obowiązkowe.
[00:13:38] Reakcja rodziny po wprowadzeniu stanu wojennego.
[00:14:18] Głód podczas pobytu rodziny w obozie koncentracyjnym. Boh. jako dorosła osoba była na Majdanku – jej reakcja.
[00:16:03] Rozrywki w Ostrowąsach. Maszyny do prac polowych wypożyczano z Kółka Rolniczego. Po śmierci szwagra mąż pomagał siostrze w gospodarstwie. Boh. przyjechała do wsi w 1959 r. i już nie było Spółdzielni Produkcyjnej, tylko PGR.
[00:19:00] Sytuacja w Szostakach po wojnie. Podczas okupacji zabrano na Majdanek dwie rodziny, starsze osoby zostawiano, inni uciekli do lasu. Kombatanci w Ostrowąsach.
[00:21:10] Podczas stanu wojennego boh. dostała przepustkę z gminy i pojechała do rodzinnej wsi na wesele – kontrola na dworcu w Warszawie i w autobusie w drodze z Lublina.
[00:22:40] Młodsi należeli do ZSL, we wsi działało Koło Gospodyń – prace społeczne. W czynie społecznym zbierano ziemniaki.
[00:24:32] Wspomnienia z dzieciństwa w Szostakach. Sąsiednie Osuchy został spalone podczas okupacji, w miejscowości znajduje się partyzancki cmentarz.
[00:26:33] W Ostrowąsach jest cmentarz ewangelicki. Życie w małej wsi oddalonej od ośrodków władzy.
[00:28:10] Rodzice po wojnie pracowali w rolnictwie. Losy rodzeństwa – tylko boh. wyjechała z Lubelszczyzny. Obydwie siostry młodo wyszły za mąż, najstarsza w 1945 r. – wiejskie wesela.
[00:31:38] Wesele boh. odbyło się w domu w Szostakach – wyjazd saniami do ślubu. Na przyjęciu grała orkiestra.
[00:33:00] Szkoła mieściła się w wynajętym budynku, uczyło w niej małżeństwo: Zofia i Czesław Korytko. Boh. chodziła pieszo do szkoły oddalonej o 2,5 km, czasem zimą ktoś ją odwoził saniami.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.