Aleksandra Skowrońska z d. Michalska (ur. 1929, Łódź) – sanitariuszka w Powstaniu Warszawskim. W 1953 roku ukończyła studia chemiczne na Wydziale Matematyczno-Fizyczno-Chemicznym Uniwersytetu Łódzkiego. W 1960 roku obroniła pracę doktorską na Politechnice Łódzkiej. W latach 1962-1971 pracowała w łódzkiej pracowni (później zakładzie) Instytutu Chemii Organicznej Polskiej Akademii Nauk, a od 1972 roku w powstałym wówczas Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych PAN. Habilitowała się w roku 1976 na Wydziale Matematyczno-Fizyczno-Chemicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Tytuł naukowy profesora uzyskała w 1988 roku. Od 1991 do 2002 roku piastowała funkcję kierownika Zakładu Związków Heteroorganicznych CBMiM PAN. Prof. Aleksandra Skowrońska jest laureatką nagród Polskiej Akademii Nauk oraz wspólnej nagrody PAN i Niemieckiej Akademii Nauk (1984). Została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Warszawskim Krzyżem Powstańczym.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1929 r. w Łodzi. Ojciec był chemikiem, pracował u Scheiblera i Grohmana, rodzina mieszkała w służbowym mieszkaniu.
[00:00:40] Szczęśliwe dzieciństwo przerwane wybuchem wojny – ojciec brał udział w obronie Warszawy, wracając do Łodzi zachorował na zapalenie płuc i zmarł. Rodzice poznali się w POW – patriotyczne wychowanie dzieci. Przedstawienie rodziców: Edwarda i Lucyny Michalskich. Rodzina ojca mieszkała w Warszawie, jego brat Jan był znanym bibliofilem.
[00:03:40] Ojciec zmarł 24 listopada 1939 – próba wyrzucenia rodziny z mieszkania – pomoc sąsiada, Niemca Lachmana. Ucieczka z kamienicy – matka z boh. zatrzymała się u siostry. Przeprowadzka do mieszkania, z którego wypędzono Żydów – wyjazd przez zieloną granicę do Warszawy. [+]
[00:07:42] Matka była z zawodu nauczycielką. Wejście Niemców do Łodzi – nielegalne przekroczenie granicy w drodze do Warszawy.
[00:11:00] Rodzina zatrzymała się u ciotki na Żoliborzu przy ul. Mickiewicza, potem w wynajętym pokoju w domu „pod Matką Boską”. Przeprowadzka do mieszkania przy ul. Elektoralnej.
[00:13:25] Boh. za namową kuzynki wstąpiła do Szarych Szeregów – przeszkolenie wojskowe, kolportaż „Biuletynu Informacyjnego”. Pewnego dnia boh. zabrała kilka gazetek do domu – rewizja w kamienicy. [+]
[00:16:35] Próbny alarm na trzy dni przed wybuchem powstania [przerwane].
[00:17:20] Próbny alarm na trzy dni przed wybuchem powstania – reakcja matki. Oczekiwanie, że walka będzie trwała trzy dni. [+]
[00:18:40] Wsypa – zawieszenie działalności w harcerstwie. Kolega Jerzy Burski zaproponował, by boh. została sanitariuszką – kurs sanitarny prowadziła Zofia Straszewicz, studentka medycyny. Boh. nie wiedziała, do jakiej organizacji wstąpiła, potem okazało się, że była w szeregach batalionu „Odwet”, dowódcą oddziału był por. Juliusz Sobolewski „Roman”. Pseudonim boh.
[00:23:32] Boh. miała się stawić na ul. Lekarskiej, gdzie w jednej z willi był punkt sanitarny, w którym lekarzem był dr Tadeusz Orłowski (po wojnie wykonał pierwszy w Polsce przeszczep nerki). Kontakty z koleżankami i kolegami po wojnie – chorągiew batalionu. Wspomnienie koleżanki z Żoliborza Hanny Hołubowicz i kolegi Andrzeja Burakiewicza, który także walczył w szeregach batalionu „Odwet” i zmarł w obozie koncentracyjnym.
[00:29:15] Podczas odbierania gazetek na Placu Zbawiciela pojawił się niemiecki patrol [przerwane].
[00:30:30] Podczas odbierania gazetek na Placu Zbawiciela pojawił się niemiecki patrol – wycofanie się z placu.
[00:31:45] Zła organizacja zaplecza – punkt sanitarny mieścił się przy ul. Lekarskiej, a oddział walczył na Kolonii Staszica – niebezpieczne przejście przez Aleję Niepodległości. W punkcie było niewielu rannych. Jedzenie powstańcom przynosiła Nelly Gałecka-Strug, wdowa po pisarzu. [+]
[00:35:45] Boh. miała dyżur w puncie sanitarnym – wejście własowców – ustawienie boh. i jej koleżanek przy ogrodzeniu, okradzenie dziewczyn. Uzbrojenie oddziału, pierwsze starcia. Przejście oddziału do Śródmieścia. Boh. dotarła do barykady przy ul. Śniadeckich. W kilka dni później własowcy weszli na ulicę Lekarską, mężczyzn rozstrzelali, a kobiety trafiły na Zieleniak. [+]
[00:42:34] Boh. zaczęła spisywać swoje powstańcze wspomnienia, ale nie dokończyła ich.
[00:44:00] Oddział znalazł się w budynku Wydziału Architektury przy ul. Lwowskiej – straty wśród powstańców i ludności cywilnej – groby na dziedzińcu. Polskie flagi i legitymacje dla powstańców. Boh. pomagała w szpitalu polowym przy ul. Lwowskiej, w którym pracował m.in. prof. Stefanowski – warunki w szpitalu. Bombardowania stolicy – poszukiwanie leków. Pomoc ludziom uwięzionym w ruinach. [+]
[00:50:27] Boh. pomagała odprowadzać do szpitala rannych, którzy wychodzili z kanału. [+]
[00:53:15] [Przerwa techniczna, wyciemnienie]
[00:55:22] Spotkanie z bratową po przybyciu na Wydział Architektury.
[00:56:12] Boh. znalazła się na Wydziale Architektury i tu spotkała bratową. Pozwolenie na odwiedzenie rodzin – niebezpieczne przejście przez Aleje Jerozolimskie. [+]
[00:58:24] Śmierć chłopaka na noszach – boh. przez wiele lat pamiętała jego twarz. [+]
[00:59:18] Warunki na Wydziale Architektury – wszawica. Śmierć od strzałów „gołębiarza”, którego po kilku dniach złapano. [+]
[01:01:04] [Podczas okupacji] Boh. wracała ze szkoły i widziała egzekucję uliczną. Będąc z matką koło getta widziała zastrzelenie chłopca, który chciał się przedostać przez mur. [+]
[01:04:20] Boh. przechodziła koło Pawiaka i widziała powieszonych mężczyzn. Wspomnienie śmierci żydowskiego chłopca, który chciał uciec z getta.
[01:06:35] Spotkanie z Borem-Komorowskim podczas powstania. Postawa dowódcy obrony Śródmieścia. [+]
[01:10:02] Podczas bombardowania Wydziału Architektury boh. została lekko przysypana, jej dwie koleżanki zginęły – przeniesienie punktu sanitarnego na ul. Noakowskiego 10. Przy Noakowskiego 12 mieszkał stryj Jan Michalski – spotkanie członków rodziny. [+]
[01:12:00] Boh. chciała być z bratową, która była w ciąży, pomoc doktora Orłowskiego – selekcja w obozie w Ursusie. Okoliczności wyjścia z obozu – wyciąganie Żydów spośród uwięzionych. [+]
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.