Teresa Byczkowska z d. Plichta (ur. 1927, Chmielno) opowiada o dzieciństwie i dorastaniu w kaszubskiej rodzinie. Jej rodzice podpisali Niemiecką Listę Narodowościową, ona zaś wstąpiła do Związku Niemieckich Dziewcząt (Bund Deutscher Mädel) – żeńskiego odpowiednika Hitlerjugend. Po wojnie, mając 18 lat, założyła pierwsze przedszkole w Chmielnie, w którym przepracowała niemal całe swoje zawodowe życie. Uważana za lokalną liderkę i nestorkę edukacji w gminie Chmielno i na Kaszubach.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w Chmielnie w 1927 r.
[00:00:47] Przygotowania do wybuchu wojny – boh. jako uczennica szkoły powszechnej jeździła do sąsiedniej wsi Zawory, by kopać rowy. Niedaleko domu boh. stała artyleria i rodzina przeprowadziła się do sąsiadów, państwa Stenclów, gdzie była większa piwnica. W okolicy nie było walk i rodzina wróciła do domu.
[00:04:25] Rodzice mieli kilkunastohektarowe gospodarstwo, hodowano gęsi, które zimą sprzedawano. Boh. miała brata i cztery siostry, wszyscy pomagali w gospodarstwie – sprzedaż jajek w sklepie w Chmielnie. Ojciec był sołtysem – wydawanie zaświadczeń dla gospodarzy, którzy chcieli zabić świnie, działalność w Ochotniczej Straży Pożarnej.
[00:11:31] Boh. pasła z siostrą gęsi i krowy, starsza siostra przynosiła im obiad. Powroty do domu podczas deszczu.
[00:16:11] Na poczcie pracował Niemiec, do jego córki boh. chodziła piec ciastka. Powód podpisania przez rodziców volkslisty III grupy (Eingedeutschte). Dwie rodziny, które nie podpisały volkslisty, zostały wywiezione do obozów w Dachau i Stutthofie.
[00:20:22] W Chmielnie tylko naczelnik poczty był Niemcem. Nauczyciel Grzędzicki uczył polskiego i niemieckiego, w połowie września 1939 w szkole zaczął uczyć nauczyciel-Niemiec.
[00:21:57] Wrzesień 1939 – pierwsze spotkanie z Niemcami, którzy szli do restauracji Skrzypkowskiego. Podczas okupacji we wsi był posterunek niemieckiej policji. Mundury niemieckiego nauczyciela, hitlerowskie powitanie przez uczniów. Boh. chodziła na korepetycje z niemieckiego do pana Grzędzickiego i zapisała się do Hitlerjugend – powody tej decyzji. Kary za brak zaciemnienia w oknach. Podczas okupacji zbudowano barak, w którym mieściło się przedszkole dla chłopskich dzieci. Przedszkolanki były Niemkami z Gdańska. [+]
[00:29:03] W 1945 r. boh. dowiedziała się, że w Chmielnie będzie przedszkole. Nastroje podczas niemieckiej okupacji, większość mieszkańców wsi podpisała volkslistę.
[00:30:50] Wieści o zbliżaniu się frontu – rodzina uciekła do wuja, który mieszkał poza wsią. Powrót do domu po wkroczeniu Armii Czerwonej – rodzina zatrzymała się w pomieszczeniach dla robotników, ponieważ dom zajął radziecki sztab. Pomoc Polaka, który podczas okupacji nie podpisał volkslisty, ukrywanie się dzieci w sianie. Wspomnienie radzieckich oficerów. [+]
[00:39:55] Boh. słyszała, że Rosjanie więzili młode kobiety, które przywieźli z innych wsi.
[00:41:00] W 1945 r. boh. dowiedziała się, że w Chmielnie będzie przedszkole i wyjechała na kurs do Sopotu – zniszczenia w mieście, warunki podczas kursu dla przedszkolanek, przyjazdy na niedzielę do domu. [+]
[00:46:00] Boh. chciała otworzyć przedszkole od 1 września 1945 – pokój na strychu, który boh. sama urządziła. Jedzenie dla dzieci. Boh. przygotowała ze swoją grupą przedstawienie, które wystawiono w styczniu 1946 – uzyskanie funduszy na działalność. [+]
[00:50:05] W domu boh. mówiono przed wojną po kaszubsku, w szkole po polsku. Wspomnienie szkolnego kolegi, rybaka i męża, który pochodził ze wsi Wygoda.
[00:53:25] Podczas okupacji w szkole mówiono po niemiecku, ale po wyjściu ze szkoły po kaszubsku. Wspomnienie niemiecko nauczyciela, którego trzeba było pozdrawiać hitlerowskim „Heil Hitler”.
[00:54:54] Boh. załatwiła przekazanie dla przedszkola baraku wybudowanego przez Niemców – organizacja placówki. Wizyta inspektora Pietraszkiewicza. Boh. uczyła się zaocznie w Liceum Pedagogicznym dla Wychowawczyń Przedszkoli w Lęborku. Uroczystości w przedszkolu.
[01:02:50] Spotkania z kolegą, który miał motor, dwie krowy i chciał się ożenić, boh. wybrała na męża Bronisława, milicjanta pochodzącego ze wsi Wygoda Łączyńska – ślub w 1951 r.
[01:07:10] Boh. pracowała do emerytury w przedszkolu w Chmielnie – powód odejścia na wcześniejszą emeryturę. Boh. będąc emerytką pracowała w szkolnej bibliotece. Pożar domu, w którym zginęło dziecko sąsiadów. Budowa nowego domu w 1982 r.
[01:12:38] Boh. nie pamięta wydarzeń związanych ze stanem wojennym. Wspomnienia pracy w przedszkolu.
[01:14:32] Mąż był milicjantem w Chmielnie – stosunki z ojcem boh. Żarty z polskiego milicjanta. Powojenne stosunki we wsi z tymi mieszkańcami, którzy nie podpisali volkslisty. Stosunki z Niemcami podczas okupacji.
[01:17:44] Przyrodni brat [Antoni Plichta] mieszkał z żoną, Reginą z d. Stencel, w Chmielnie. Podczas okupacji brat pracował w Urzędzie Gminy. W domu Stenclów ukrywała się Żydówka, Eliza Pintus, która przed wojną mieszkała w Chmielnie, a po wojnie wyjechała do Berlina.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..