Ryszard Józef Jaroń (ur. 1928, Działki k. Żyrardowa) pochodzi z wielodzietnej rodziny. Jego ojciec pracował jako stolarz w zakładach tramwajowych w Warszawie, dorabiając we własnym warsztacie. W pierwszych latach okupacji niemieckiej pan Józef chodził do szkoły podstawowej w Wiskitkach i tam rozpoczął działalność konspiracyjną, przyjmując pseudonim „Lisek”. Jego wychowawcą był Benedykt Karlicki „Piłat”, działacz ruchu oporu w Okręgu AK „Żaba”. Na polecenie „Piłata” pan Józef przenosił pod wskazane adresy listy i meldunki, a także prowadził działania wywiadowcze. Zaprzysiężony 10 czerwca 1943 r., służył w V kompanii 23 plutonie (tzw. wiskickim) Okręgu AK „Żaba”, dowodzonym najpierw przez Józefa Holca (do jego aresztowania w czerwcu 1944 r.), a później przez Jana Sokołowskiego – „Sęka”. Po wojnie zrobił maturę i podjął pracę w Zakładach Przemysłu Pończoszniczego „Stella” w Żyrardowie. 29 sierpnia 1954 r. w Skierniewicach wziął ślub z Teresą Polak „Małą”, która w czasie okupacji była łączniczką i sanitariuszką Obwodu AK „Sroka”. Przez 20 lat był ławnikiem w sądzie okręgowym oraz w sądzie wojewódzkim w Warszawie. Przez 15 lat był przewodniczącym Rady Zakładowej w „Stelli”, w komisji nadzorczej w ZUS-ie. Uhonorowany Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi oraz wieloma innymi odznaczeniami, w 2002 roku awansowany do stopnia porucznika. Jest aktywnym członkiem środowiska kombatantów okręgu „Żaba” w Żyrardowie w ramach Światowego Związku Żołnierzy AK.
mehr...
weniger
[00:00:05] Boh. pochodzi z wielodzietnej rodziny, miał sześć sióstr i brata, który się utopił. Ojciec był stolarzem, miał własny warsztat, a także pracował w warsztatach tramwajów warszawskich, rodzina żyła w miarę dostatnio. Mama prowadziła dom. Szkoła w Wiskitkach – do 7 klasy. Z domu w Działkach chodzili pieszo, musieli się wzajemnie przenosić przez błoto.
[00:04:00] Wybuch wojny – w drodze do szkoły ostrzał z przelatujących samolotów – boh. schronił sie w rowie z siostrą. W szkole bułeczki na drugie śniadanie. Wybuchy bomb w okolicy – bombardowanie dworca i torów kolejowych. Droga nr 50., kopanie okopów u sąsiada, schrodnienie w rowie w lesie między Żyrardowem a Guzowem.
[00:08:00] Mama boh. prosiła żołnierzy stacjonujących w lesie z karabinem o odejście. Oficer polski puścił wolno konia Maciusia, nadejście Niemców, pistolet znaleziony przy siodle – za karę ustawienie rodziny boh. pod murem pod bronią jak do egzekucji. Żołnierze polscy poddali się Niemcom do niewoli, zostali zabici. Masowe niszczenie domów i obejść przez hitlerowców.
[00:11:13] Początek okupacji – przybycie Niemców. Polscy żołnierze w lesie zabrali chleb upieczony przez mamę. Dalsza nauka w szkole w Wiskitkach podczas okupacji. W ostatniej klasie (13 lat) nauczyciel Karlicki ps. „Piłat” wciągnął boh. w działalność opozycyjną – jako łącznika.
[00:15:45] W Wiskitkach Schupo aresztowało nauczyciela Trzeciaka, zniknięcie Karlickiego. Siatka konspiracyjna, spotkania odbywały się u fryzjera. Niemiec Cierpiński zmienił nazwisko na Leitner, był pod obserwacją AK – miał zabić kogoś za kradzież węgla Warszawie. Ostrzeżenie wójta Klemke.
[00:21:38] Napad na konwój wiozący pieniądze na wynagrodzenia dla pracowników zakładów lniarskich – Leitner doniósł o tym Niemcom. Podczas strzelaniny zginął jeden akowiec i jeden Niemiec, partyzanci zabrali pieniądze. Zamordowanie Leitnera i jego rodziny (6 osób) przez partyzantów, spalenie jego gospodarstwa. [+]
[00:24:30] W drodze do szkoły boh. mijał dom Cierpińskiego/Leitnera – obserwował, co się tam dzieje. Potajemny pogrzeb na cmentarzu.
[00:27:14] Przyjazd Niemców z karabinami maszynowymi na Działki. Stanisław Bodych rozkazał powiadomić Karlickiego o ruchach Niemców – boh. był łącznikiem.
[00:30:07] Nakaz kopania okopów. Łapanka do wywózki na roboty do Niemiec trzech sióstr boh. – interwencja matki w obozie przejściowym przy ul. Skaryszewskiej, zwolnienie najmłodszej siostry. [+]
[00:32:54] Ciężkie życie podczas okupacji – zbieranie kłosów po żniwach i suszenie, kręcenie śruty, zupa, placki z buraków cukrowych. Wywiezienie boh. do kopania okopów do Sochaczewa – ucieczka z kolegą z ciężarówki. Pomoc kobiety Grzelakowej, chleb ze smalcem, powrót piechotą do domu.
[00:38:42] Jabłka od węgierskich żołnierzy. Po wojnie Sokołowski wywieziony pociągiem na Syberię, rozstrzelany po drodze (przez UB). Karlicki pozostał partyzantce, boh. był jego łącznikiem – od 13. roku życia, pseudonim „Lisik”, oddział „Żaba” (200 osób), obwód „Bażant”.
[00:44:23] Wystąpienie weteranów AK ze ZBoWiD-u. Nieznany jest los wywiezionego nauczyciela Trzeciaka. Bernard Karlicki zmarł po wojnie. Tadeusz Sokołowski bezpośrednio podlegał pod rząd polski w Londynie. Okoliczności jego śmierci ujawniła prasa, futro odesłane żonie.
[00:48:20] Obie siostry wróciły w Niemiec po wojnie. Ojciec w czasie okupacji pracował, miał mieszkanie i warsztat na Woli przy ul. Wolskiej 124. Rodzina przed powstaniem mieszkała w Żyrardowie, 6 sierpnia 1944 ojciec zabrał piłę i hebel i udawał, że wraca do domu. Na podwórku ich mieszkania Niemcy dokonali egekucji 3 tys. cywilów z Woli. [+] Kolega ojca był w służbie pomocniczej usuwającej ciała zamordowanych. Wybuch granatu w warszatcie ojca.
[00:52:27] Rodzice nie wiedzieli, że boh. działał w konspiracji. Powrót ojca do domu, opowiadanie o powstaniu warszawskim. Boh. przygotowywał się do walki zbrojnej, miał pistolet vis, trzymał go w skrytce pod strzechą. Mama oddała go władzom po wojnie.
[00:56:08] W czasie okupacji w Żyrardowie stacjonowała żandarmeria oraz okrutne Schupo – wywozili aresztowanych do Międzyborowa i lasu Radziejowskiego, rozstrzelali wiele osób. Łączniczka AK przechowywała w sklepie radiostację, Gdy aresztowano Paprzyckiego, członka oddziału, wydał ją podczas tortur – ślad po niej zaginął. Wydał też Niemcom innych członków oddziału, otwarcie współpracował z Niemcami. Został zastrzelony przez AK na rynku w Żyrardowie. Dziewczyna miała pseudonim „Niezłomna” [„Nieugięta”?].
[01:00:16] [Przed wojną] W klasie było po 12 Polaków i Żydów, w Wiskitkach żyło wielu Żydów, liczne bijatyki z nimi. Zamożni Kurbicze mieli sklep z mięsem i wędlinami, wielu było biednych: Haberman, pracownik tartaku. Żydzi zajmowali się drobnym handlem. Wywożenie Żydów do getta, szaber w pożydowskich mieszkaniach. Dokuczanie Żydom podczas obrządków religijnych. Nikt z nich się nie uratował.
[01:04:48] Publiczna egzekucja czternastu osób pod murem Zakładów Lniarskich. [+]. Pogrzeb Holca, pobitego i zastrzelonego przez Niemców. Wyroki na Niemcach wykonywał Skrowaczewski, zabił m.in. Funka. Fryzjer Skoneczny.
[01:11:15] Koniec wojny, wjazd czołgów radzieckich, silne walki, trupy Rosjan na ulicy, rozbite czołgi, pijane wojsko [+]. Ojcu ukradziono zegarek.
[01:15:50] W czasie wojny boh. pracował w Załadach Lniarskich w dziale bawełny, a po wojnie w pończoszarni zakładów pończoszniczych. Zakończenie działalności konspiracyjnej, ujawnienie. Siostry: Teresa, Jadwiga, Krystyna, Ziuta.
[01:19:15] Boh. pracował w związku zawodowym włókniarzy, przewodniczył radzie zakładowej w pończoszarni. Strajki sierpniowe, powstanie „Solidarności”.
[01:21:45] Największy strach był podczas wkraczania Niemców na początku wojny – gdy stali pod murem po znalezieniu pistoletu. Nie wierzono, że Polska może się obronić. Broń porzucona przez żołnierzy polskich w lesie, rozstrzelanie 4 polskich żołnierzy.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..