Kazimiera Jarosz jest żoną Józefa Jarosza, którego rodzice w latach 1943-45 ukrywali w rodzinnym gospodarstwie w Stańkowej 14 osób pochodzenia żydowskiego. Mąż pani Kazimiery pomagał w ukrywaniu Żydów i za tę działalność otrzymał medal „Sprawiedliwego wśród Narodów Świata”. Pani Kazimiera uzupełnia opowieść męża o wątek zrzuconych w okolicy radzieckich partyzantów i ich pobyt w gospodarstwie teściów oraz nawiązuje do „spraw kobiecych” dotyczących kobiet w ukrywanej grupie Żydów. Opisuje też niemiecki nalot na dom mieszkańca sąsiedniej wsi, u którego ukrywał się jeden Żyd oraz dramatyczny los obydwu mężczyzn. Państwo Jaroszowie są małżeństwem od ponad 60 lat. Mają dwoje dzieci i mieszkają w rodzinnym gospodarstwie pani Kazimiery w Męcinie.
[00:00:10] Bohaterka, żona Józefa Jarosza, mieszka od urodzenia w Męcinie w swoim rodzinnym gospodarstwie. Małżeństwo wychowało córkę i syna, mieszka razem w górach od ponad 60 lat. Historię rodziny Jaroszów, dotyczącą ukrywania w domu Żydów podczas okupacji, bohaterka poznała dzięki opowieści męża, który jako 12-latek pomagał rodzicom w opiece nad ukrywanymi [w rodzinnym gospodarstwie męża w Stańkowej].
[00:02:30] Odpowiedzialność męża i umiejętność dotrzymania tajemnicy. Prowadzenie gospodarstwa przez rodzinę męża. Historia nocnej podróży 12-letniego męża boh., wpadnięcia w zaspę i odkopywania koni ze śniegu. Boh. wyraża zdziwienie, że teściowie tak narażali małego chłopca. Wizyty u teściów po ślubie i zwiedzanie piwnicy, w której ukrywano Żydów. Opis wnętrza.
[00:05:30] Mąż boh. przywoził im czasem czereśnie i jabłka. W piwnicy było ciemno. Hania, jedna z ukrywanych dziewczynek żydowskich pytała, czym jest wpadający przez lufcik promień słońca. Inna dziewczynka (Anka) zaczęła płakać, gdy obok domu Jaroszów przechodził sąsiad [Piotrek]. Spytał teścia [Franciszka], czy przechowuje Żydów. Teść zaprzeczył, ale wieczorem rodzina debatowała, co zrobić, bo sąsiad był w partyzantce i mógł ich wydać. Brat matki [Ani?] i mąż boh. poszli do matki sąsiada, która żyła w wielkiej zgodzie z ojcem. Powiedzieli jej, że jest zima i Żydzi nie mają gdzie uciekać. Matka sąsiada powiedziała synowi, że jak któremuś z Żydów w piwnicy u Franka spadnie włos z głowy, to „ja w ciebie pierwsze widły wbiję”. Syn usłuchał. [++]
[00:08:00] Dawniej rodzice mieli posłuch. Później, gdy Ania płakała, matka zatykała jej buzię. Piotrek nie doniósł na Żydów, ale po wojnie doniósł na swojego brata, że ma broń w studni. Jeden z Żydów (Zygmunt) był wykształcony i nie siedział ciągle w piwnicy. Razem z Franciszkiem Jaroszem rozmawiali, a gdy ktoś przychodził, Zygmunt udawał, że przyszedł do Franciszka, pełniącego w okolicy funkcje weterynarza, zapytać o bydło.
[00:10:50] Wspomnienie Zygmunta, który mieszkał w Krakowie, niedawno zmarł. Obecne stosunki z Żydówką Anką, jej córka Tamara jest w Izraelu z dziećmi. Przyjęcie z okazji wręczenia mężowi boh. odznaczenia w Nowym Sączu. Wizyty delegacji w piwnicy, w której ukrywali się Żydzi, w Stańkowej.
[00:12:30] Relacje rodziny boh. z ludnością żydowską. Modlitwa w piwnicy w obrządku polskim i żydowskim, za dusze zmarłych.
[00:14:00] Historia partyzantów radzieckich, którzy w 1944 roku byli zrzucani ze spadochronami. Przychodzili do domów i domagali się jedzenia i noclegu. Teściowa boh. pracowała dzień i noc, piekła chleb. Radzieckich partyzantów ulokowano na strychu w stajni naprzeciwko Żydów. W nocy wychodzili, w ciągu dnia spali. Podczas ich pobytu w gospodarstwie Żydzi w ogóle nie mogli wychodzić z piwnicy. Trwało to ok. 2 tyg.
[00:16:00] Po tym czasie ukrywający się Żydzi odzyskali możliwość wieczornego wychodzenia z piwnicy. W lesie mieli wybudowany namiot z jodeł i w razie przyjazdu Niemców szli tam z piwnicy, żeby się ukryć. Któregoś dnia teść jechał ze zbożem razem z synem Józkiem i zobaczyli w Żbikowicach dom otoczony przez Niemców. Okazało się, że właściciel przechowywał tam na strychu jednego Żyda. Dom podpalono. Niemcy czekali, gotowi oddać strzał, aż Żyd i właściciel wybiegną z domu. Nie wybiegli, obydwaj się spalili. [++] Podczas powrotu do domu Franciszek Jarosz zemdlał na wozie na myśl, co by się stało, gdyby ktoś doniósł na nich. Późniejszy niepokój teściów boh. i uciszanie ukrywanych.
[00:20:00] Opowieści boh. podczas współczesnych spotkań polsko-żydowskich. Pytania o odwagę i hipotetyczną gotowość na powtórzenie dzieła teścia ratującego Żydów. Po wojnie ludzie ratujący Żydów nie zawsze się do tego przyznawali, bo było to przedmiotem drwin i pomówień finansowych. Żydzi uciekający z getta często nie mieli ze sobą zupełnie nic. Zamożność Żydów przechowywanych w domu męża. Tłumaczenia teścia, dlaczego wozi tyle jedzenia.
[00:23:00] Rozmowa z Żydówkami w Krakowie. „Sprawy kobiece” w piwnicy - matka cięła stare poszewki i prześcieradła i każda z kobiet w piwnicy dostawała „deputat”, który matka co miesiąc w ukryciu, prała i suszyła.
[00:25:30] Historia Marii, „drugiej mamy” Franciszka Jarosza, który w momencie małżeństwa był wdowcem z pięciorgiem dzieci. Narodziny dwóch córek z nowego związku – jedna z nich miała trzy miesiące, gdy Żydzi wyprowadzili się z domu teściów boh. Dziś ma żal, że nie dostała odznaczenia.
[00:28:00] Noszenie jedzenia Żydom przez siostrę męża, Staszkę. Wynoszenie odchodów. Modlitwy żydowskiego dziadka o ocalenie rodziny, po wyzwoleniu - scena wielkiej radości w polu na śniegu. [+]
[00:31:00] Współczesne nagłośnienie sprawy Polaków pomagających Żydom. Dawniej nikt nie myślał o rozgłosie. Wystarczyłoby donieść do partyzantów, aby ci się z Żydami rozprawili, zabrali ich buty itp. Zabicie przez partyzantów w sąsiednim domu chłopaka, rzekomo Ukraińca. Zagrzebali go w lesie, był rok 1944. Konflikty partyzantów między sobą. Znalezienie w lesie zmasakrowanych zwłok. [wypowiedź męża boh. – Józefa Jarosza] [+]
[00:34:00] Spotkanie w Krakowie i rozmowa z mężczyzną, który ukrywał 4 Żydów - opisywał, że każdy z nich miał swój pokój, a przechowywanie przebiegało spokojnie. Przedstawienie historii ukrywania przez rodzinę Jaroszów.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..