Stanisław Zaborowski (ur. 1952, Brzeście) jako pracownik zakładów drzewnych Sławodrzew w Sławnie zaangażował się w sierpniu 1980 roku w działalność w NSZZ „Solidarność”. Przy komisji zakładowej pełnił funkcję skarbnika i archiwisty. Po wprowadzeniu stanu wojennego był inwigilowany przez funkcjonariuszy bezpieki, organizował pomoc dla internowanych działaczy „S”.
[00:00:10] Bohater pochodzi z rodziny opozycyjnej. Brat ojca był w Armii Krajowej, za co spędził 8 lat w więzieniu. Drugi brat Wacław [Władysław?] ukrywał się. Boh. chodził do szkoły podstawowej w Żukowie, a potem zawodowej w Słupsku.
[00:01:20] Po odbyciu służby wojskowej boh. rozpoczął pracę w „Sławodrzewie” [w Sławnie]. Rozpoczął też naukę w technikum elektromechanicznym, gdzie zdał maturę.
[00:02:00] W 1976 r. ożenił się. Wydarzenia radomskie. W 1980 r. zawiązała się grupa inicjatywna: Andrzej Wulczyński, Andrzej Polilejko, Czesław Wolko i Leszek Lewandowski, którzy zapisywali ludzi do „Solidarności”. Boh. był 42 na liście.
[00:03:20] Wybieranie struktur „S” w zakładzie boh., gdzie został wiceprzewodniczącym komisji oddziałowej, przewodniczącym był Zdzisław Figura. Przewodniczącym komisji zakładowej został Jan Arcisz, dawny aktywny członek PZPR.
[00:05:00] Po wprowadzeniu stanu wojennego Arcisz odszedł i przewodniczącym został Jerzy Sekuła. 14 grudnia [1981] boh. zorganizował strajk na wydziale. Dyr. Wulczyński próbował zażegnać strajk.
[00:07:00] Przyjazd wojska, rygory stanu wojennego – zatrzymanie akcji „S”. Próba organizacji struktur podziemnych, której trzonem byli: Antoni Bućko, Paweł Barański, Jerzy Sekuła, Mieczysław Posmyk, Marek Cyranowski. Boh. był skarbnikiem i archiwistą. Dawne konto „S” zostało zamrożone.
[00:09:35] Edward Müller „ożywił” działalność podziemia, dostarczał bibułę z Gdańska, w Sławnie była skrzynka kontaktowa. W 1984 podpisano petycję do przewodniczącego rady państwa o uwolnienie więźniów politycznych.
[00:11:00] Boh. i pierwszych z listy wzięto na przesłuchanie. Przesłuchiwał ich p. Litwin. W 1985 z pracy zwolnił się Sekuła, Barański i Posmyk, z głównych działaczy w zakładzie został boh. i Antoni Bućko.
[00:13:00] Barański otworzył prywatny biznes, Sekuła i Posmyk przeszli do firmy Nortbau [Interbau-Nord]. Charakterystyka firmy. Działalność podziemna boh., dystrybucja bibuły i szyfrowanie dostaw. System szyfrowania.
[00:15:20] W 1987 boh. chciał wyjechać z sąsiadem do pracy w Niemczech, ale nie dostał paszportu. W 1988 wyjechał za granicę brat boh.
[00:17:00] W 1985 r. ufundowanie gabloty ze zdjęciami upamiętniającej śmierć ks. Popiełuszki. W 1987 r. nakrycie przez SB spotkania zorganizowanego przez Edwarda Müllera.
[00:19:35] W 1989 E. Müller dał upoważnienie A. Bućce do zakładania struktur w Sławnie, tj. 15. okręgu. W nowym związku Bućko jest przewodniczącym, boh. - zastępcą a Mirek Rut - członkiem.
[00:20:35] Wraz z początkiem obrad Okrągłego Stołu [6 luty '89] w „Sławodrzewie” zaczęto organizować struktury, inicjatywę trzyma 7 osób, trwa to do wyborów w '89. Pierwszym przewodniczącym jest Krzysztof Górski, boh. jest jego zastępcą i delegatem na zjazd.
[00:21:45] Tworzone Komitety Obywatelskie budowano z członków „S”. Boh. zostaje wiceprzewodniczącym komisji okręgowej, z KO dziękują mu: Müller, Jan Król i Henryk Grządzielski.
[00:22:35] W '90 boh. zostaje łącznikiem terenowym Lecha Wałęsy na Sławno, jego upoważnienie podpisał Jacek Merkel, w Słupsku tę funkcję pełniła Teresa Krasowska.
[00:23:00] Data i miejsce urodzenia boh., imiona rodziców. Życie boh. w Brześciu w latach 50.-60. gdzie wychowywał się w patriotycznym domu, wiedział o Katyniu i Piłsudskim. Jego stryj Wacław uciekł z obławy, również od niego boh. uczył się o wolnej Polsce.
[00:24:40] W latach 70. miały miejsce rozruchy gdańskie i słupskie. Boh. odbywał wówczas w Słupsku praktyki. Przed jego zakładem stało ZOMO, które pobiło starszych pracowników chcących opuścić zakład. Zajścia na pl. Zwycięstwa. Postać prof. Łacha. Bicie MO przez tłum.
[00:27:15] Rozruchy z placu przetoczyły się na ul. Zwycięstwa, potem pod siedzibę Komitetu Miejskiego PZPR. Partyjni wyszli ze swojej siedziby z drewnianymi pałami. Dalszy przebieg rozruchów.
[00:30:15] Rodzice boh. prowadzili gospodarstwo rolne. Z Brześcia wysiedlono całą ludność niemiecką. Ojciec boh. pochodził spod Warszawy, a matka z Przedborza (kieleckie), przyjechała do Sławna, gdzie dostała przydział na dom, w którym mieszkała jeszcze Niemka z pięciorgiem dzieci, jej nieobecny mąż był członkiem Volkssturmu.
[00:32:20] Ojciec boh. był przez trzy lata w niewoli niemieckiej. Po powrocie dołączył do braci w Sławnie i spotkał matkę boh. Niemka czekała na powrót męża z wojny. Po trzech latach matka boh. zobaczyła jego zdjęcie i opowiedziała historię zamordowania go przez Rosjan. [++]
[00:34:45] Mąż-Niemiec dał chleb kobietom kopiącym okopy. Polacy próbowali go uratować. Matka pojechała z Niemką na miejsce śmierci jej męża, wykopały ciało i żona wzięła jego nieśmiertelnik. Potem wyjechała z dziećmi do Niemiec. [++]
[00:36:20] Boh. służył w wojsku w kompanii desantowej (niebieskie berety). Do „Solidarności” zapisywało się dużo działaczy partyjnych, ich intencje były nieznane. W MKK (Międzyzakładowa Komisja Koordynacyjna) członkami byli prawie sami „partyjni”.
[00:37:40] Przebieg strajku w „Sławodrzewiu” w 1980 r. i kształtowanie się związku. MKK mieściło się w zakładzie boh., gdzie pracował na stanowisku elektromechanika.
[00:39:00] W dniu wprowadzenia stanu wojennego boh. próbował włączyć dzieciom „Teleranek”, bezskutecznie. W TV rozpoczęło się przemówienie Jaruzelskiego. Podczas spaceru boh. z żoną zobaczył wojsko i zrobił zdjęcia. Po wywołaniu - nie wyszły.
[00:41:00] W niedzielę przyszedł ojciec Pawła Barańskiego, że syn został aresztowany. Boh. zorganizował w zakładzie strajk w sprawie jego uwolnienia. Zeznania energetyka Henryka Janiaka. Strach ludzi w stanie wojennym.
[00:43:40] Inwigilacja boh. i przesłuchania. Najgorsi na przesłuchaniach byli ubecy, ludzie brutalni i bez kultury.
[00:45:20] Postać Władysława Zaborowskiego z AK. Jego brat Stefan siedział w więzieniu 8 lat.
[00:46:50] Doniosła rola E. Müllera (ps. „Pistolet”) w budowaniu „S” w Sławnie. Początek współpracy słupskich działaczy „S” z koszalińskimi w 1987 roku, na spotkaniu byli: Müller, Bućko, Wiktor Usyk, Tadeusz Wołyniec i p. Słodzińska.
[00:49:00] Przebieg spotkania, postać Tadeusza Wołyńca. Spotkanie w Słupsku i wpadka działaczy. Brak współpracy z KPN i „Polską Walczącą”. Udział boh. w Mszach za Ojczyznę i strach przed władzami.
[00:53:15] Reakcja Marii Falender na fakt, że księża nie wspomnieli nawet o mszy za Jerzego Popiełuszkę.
[00:54:00] Krąg ludzi, z którymi boh. współpracował w konspiracji. Płk [Adam] Hodysz napisał podręcznik dla działaczy opozycji o rozpoznawaniu agentów UB, jak nie dać się złapać itp.
[00:55:40] Archiwum boh. i dokumentacja z czasów PRL zostały przekazane p. Lindmajerowi na prośbę Szczepana Smolińskiego i nigdy ich nie zwrócono. Archiwum „S” boh. ukrywał w piwnicy.
[00:57:20] W ramach pomocy internowanym wykupywano cegiełki. Podobnie zbierano na pomnik ks. Jerzego Popiełuszki i inne cele. Źródła finansowania „S”.
[01:00:30] Bibułę otrzymaną od E. Mullera dostarczał głównie Antek [Bućko], pomagał mu Jerzy Sekuła i Paweł Barański.
[01:01:20] Brat boh. uciekał z Polski w tirze, został złapany na przejściu granicznym w Schwerinie, spędził jakiś czas w więzieniu w NRD i wrócił do Polski w 1988.
[01:02:10] Aby bezpiecznie uciec z Polski, trzeba było wykupić wycieczkę na Węgry, z Budapesztu pojechać do Jugosławii, a następnie do Austrii. Tą drogą brat boh. skutecznie opuścił kraj.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..