Leszek Krajewski (ur. 1930, Warszawa) podczas powstania warszawskiego w służbach pomocniczych przy Zgrupowaniu Chrobry II: gasił pożary, zabezpieczał piwnice, wydobywał ludzi z gruzów. W wyniku bombardowania zginęła jego matka, zaś ojciec trafił do obozu koncentracyjnego we Flossenburgu, gdzie zginął w styczniu 1945 roku. Pan Leszek dostał się do obozu w Pruszkowie, a stąd do obozu pracy przymusowej w Gutschdorf (Goczałków) na Dolnym Śląśku. Po przebytej chorobie wyszedł z obozu i udał się do rodziny do Piastowa, gdzie zastało go wyzwolenie.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1930 r. w Warszawie.
[00:00:25] Prezentacja rodziców: Heleny i Antoniego. W chwili wybuchu wojny rodzina mieszkała w Warszawie przy ul. Śliskiej 62 – naloty na miasto we wrześniu 1939 r.
[00:01:35] Jesienią 1940 r. powstało getto i rodzina przeprowadziła się z ul. Śliskiej na Żelazną 32 – po pewnym czasie strona z parzystymi numerami została włączona do getta. Przeprowadzka na ul. Twardą – tu rodzina mieszkała do wybuchu Powstania Warszawskiego.
[00:03:40] Podczas powstania boh. pomagał kopać studnię na podwórku – w czasie ostrzału schował się w piwnicy a dom został zburzony. Akcja ratunkowa – wyciągnięcie osób zasypanych w piwnicy, inne ofiary nalotu. Na drugi dzień boh. poszedł do kuzyna mieszkającego przy ul. Miedzianej – zbombardowanie budynku. [+]
[00:12:18] Boh. wyszedł z Warszawy 9 września razem z rodziną kolegi ze szkoły – pobyt w obozie przejściowym w kościele św. Wojciecha na Woli. Matka kolegi podała, że boh. jest jej drugim synem. Odjazd z Dworca Zachodniego do obozu w Pruszkowie.
[00:15:08] Przyjazd do obozu w Gutschdorf za Wrocławiem. Warunki w barakach. Więźniowie pracowali w cukrowni – boh. zajmował się praniem worków po cukrze.
[00:18:36] Podczas powstania boh. zajmował się zabezpieczaniem okien w piwnicach i obroną przeciwpożarową. Drugim dniu powstania boh. wywiesił w oknie polską flagę. Ostrzał niemieckiej artylerii – pociski zapalające i burzące.
[00:24:34] Podjęcie decyzji o wybuchu powstania przez dowództwo AK – rys historyczny.
[00:31:15] Podczas ataku artyleryjskiego zginęła matka boh. Ojciec pracował na Czerniakowie, wyszedł do pracy 1 sierpnia i nie mógł wrócić do domu. Został wywieziony do obozu koncentracyjnego we Flossenburgu i tam zmarł.
[koniec samodzielnej narracji, początek wywiadu – świadek odpowiada na pytania]
[00:34:14] Ojciec był cukiernikiem, a mama krawcową. Boh. chodził do szkoły powszechnej przy ulicy Złotej. Uroczystości żałobne po śmierci Marszałka Piłsudskiego.
[00:37:07] Wybuch wojny – wycie syren alarmowych, walki powietrzne nad miastem. Boh. widział mężczyzn, którzy zatrzymali nieznajomego z walizką, który chciał wejść na strych, by dawać sygnały niemieckim lotnikom. Zatrzymanie przez polskich żołnierzy zestrzelonego niemieckiego lotnika. Na podwórku domu przy ul. Śliskiej stacjonował oddział polskich żołnierzy – mama gotowała dla żołnierzy. [+]
[00:42:16] Żydzi przed wojną zajmowali się handlem. Boh. nie miał żydowskich kolegów. Boh. został wywieziony do Niemiec z kolegą Tadeuszem Roszakiem i jego rodziną.
[00:44:48] Po utworzeniu getta ulica Śliska znalazła się na jego terenie. Polacy musieli się wyprowadzić do innych dzielnic. Boh. mieszkał niedaleko ogrodzenia getta. Wywożenie Żydów do Treblinki.
[00:48:18] Posterunki przy wejściach do getta. Boh. widział zastrzelenie żydowskiego chłopaka przez ukraińskiego strażnika oraz zastrzelenie mężczyzny idącego ulicą w getcie. Boh. był świadkiem zastrzelenia przez żandarmów żydowskiej dziewczynki. Żydowskie dzieci wychodziły z getta po jedzenie. Dostarczanie żywności do getta. [+]
[00:58:14] Powstanie w getcie – pożary, odgłosy walki. Bombardowania miasta podczas Powstania Warszawskiego.
[01:01:40] Boh. nie był świadkiem ulicznych łapanek, nie należał do Szarych Szeregów.
[01:03:55] Atmosfera w mieście przed wybuchem powstania, loty radzieckich samolotów nad miastem, odgłosy walk artyleryjskich. Oczekiwanie, że Rosjanie wkroczą do Warszawy.
[01:07:35] 1 sierpnia boh. zobaczył jadący tramwaj, który zatrzymał się przed skrzyżowaniem – przewrócenie wagonu, który stał się częścią barykady. [+]
[01:09:40] Podjęcie decyzji o wybuchu powstania przez dowództwo Armii Krajowej.
[01:11:10] Przy ul. Twardej mieszkał mjr Nowakowski ps. „Lig”. Rozkaz wydany przez gen. Bora-Komorowskiego.
[01:12:54] Wygląd powstańców – niektórzy mieli części niemieckiego umundurowania. Mama przeszywała kombinezony powstańcom ze Zgrupowania Chrobry II. Placówki powstańcze przy ul. Towarowej, obrona Śródmieścia.
[01:18:59] Radość ludności cywilnej w pierwszych dniach powstania, pomoc w budowaniu barykady na skrzyżowaniu ulic: Twardej i Żelaznej. Niedaleko w piwnicach budynku był szpital polowy, który został zbombardowany. Po wyciągnięciu z piwnicy zburzonego domu boh. dowiedział się, że mama nie żyje – znalezienie jej zwłok. Mama została pochowana na ul. Siennej. [+]
[01:26:30] Boh. znalazł zwłoki mamy w mieszkaniu znajomej. Pochowanie mamy przy wjeździe do bramy na ul. Siennej.
[01:29:40] Zasypywanie okienek w piwnicach. Zdobywanie żywności podczas powstania – zboże z magazynów na Stawkach. Zupa z nieodsianego jęczmienia. Pieczenie chleba w domu. Przed wybuchem powstania ojciec zrobił marmoladę. [+]
[01:33:43] Gaszenie pożarów podczas powstania. Czytanie „Biuletynu Informacyjnego” – informacje o zdobyciu PAST-y.
[01:36:53] Boh. był w obozie przejściowym w Pruszkowie, który mieścił się na terenie zakładów kolejowych. Warunki w obozie. Zmiana nastawienia do powstania. Wybuch powstania – rys historyczny.
[01:41:34] W obozie w Pruszkowie robiono selekcję – boh. wyjechał do obozu pracy z kolegą i jego matką, ojciec został wywieziony w inne miejsce. Choroba boh. – leczenie bańkami. Po zwolnieniu z obozu pani Roszakowa zatrzymała się w Łowiczu, a boh. przyjechał w okolice Piastowa, gdzie mieszkali kuzyni.
[01:46:42] W początkach stycznia 1945 r. Niemcy likwidowali linię telefoniczną. Przyjście czerwonoarmistów do domu – porównanie wyglądu żołnierzy rosyjskich i niemieckich. Żołnierze zajęli jeden pokój, rano jeden z nich pisał list do rodziny. Przejazd taborów szosą warszawską. Boh. poszedł z kuzynem z Piastowa do Warszawy po torach kolejowych – przyjście do domu na ul. Twardej, szczury biegające w ruinach. Stan budynku. [+]
[01:57:51] Boh. w Czerwonym Krzyżu dowiedział się o losach ojca, którego zabrano z Czerniakowa do obozu we Flossenburgu. Informacja o śmierci ojca z Międzynarodowego Czerwonego Krzyża.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..