Zofia Niewiadomska z d. Sawicka (ur. 1944, Warszawa) pochodzi z rodziny inteligenckiej o przekonaniach lewicowych. Jej ojciec należał przed wojną do Polskiej Partii Socjalistycznej, zginął w powstaniu warszawskim. Matka po wojnie pracowała m.in. w Ministerstwie Kultury i Sztuki, zmarła w 1954 roku, po jej śmierci 9-letnią Zofią zaopiekował się stryj. W 1967 roku Zofia Niewiadomska ukończyła studia na wydziale chemii (specjalizacja: jądrowa inżynieria chemiczna) i rozpoczęła pracę w Centralnym Biurze Naukowo-Badawczym i Produkcyjnym w Warszawie. W latach 1970-72 pracowała w Biurze Projektów „Pewa” (ZPP PEWA), a potem do 1989 roku w Fabryce Półprzewodników „Tewa”. Od 1989 roku przez czternaście lat prowadziła z pomocą męża przedsiębiorstwo uprawy sadzonek kwiatowych. Obecnie na emeryturze. W 1967 roku Zofia Niewiadomska wyszła za mąż za Jerzego Niewiadomskiego, małżeństwo przetrwało dziesięć lat. W 1997 roku poślubiła Janusza Żaka (zm. 2021). Ma syna Janusza (ur. 1982) i wnuka Jakuba (ur. 2003).
more...
less
[00:00:12] Obyczajowość kadry w przedszkolu nr 2: „badanie” ginekologiczne – sprawdzanie dziewictwa. Wspomnienia szkolne: w klasie maturalnej wezwanie do zachowania czystości „dla przyszłego małżonka”, homoseksualizm postrzegany jako „zabawny”, koledzy geje, samobójstwo 11-letniego chłopca, kolega z kasy potrącony śmiertelnie przez furmankę, oglądanie zwłok w kostnicy, ordynarna koleżanka. Kina na Pradze Północ Mewa i Albatros, bilet uczniowski za 1,8 zł, milicjant mocno pobity przez kolegę pod kinem – kara dożywocia. [+]
[00:06:29] Po 1956 r. lekcje religii w szkole podstawowej, ksiądz obłapujący boh. na przerwach w szkole. Kazanie zastraszające zaczerpnięte z pomocnika dla księży ujawnionego w piśmie „Nie” Urbana.
[00:08:04] Dostępność kultury w czasach PRL: możliwość zakupu tańszych biletów do teatru w gmachu głównym Politechniki Warszawskiej. Bale studenckie w przystępnych cenach. Pierwsze praktyki studenckie w Zakładach Chemicznych „Oświęcim”, normy pracy „za Niemca” i w latach 60.
[00:10:29] Przynależność do ZSP (Zrzeszenie Studentów Polskich), dorabianie jako wychowawczyni na koloniach letnich. Życie towarzyskie, pielęgnowanie bezpośrednich relacji międzyludzkich, turystyka grupowa.
[00:13:14] Odkrycie prasy podczas pierwszych praktyk studenckich: „Przekrój”, „Polityka” (2 zł), stare wydania przetrzymywane przez męża w tapczanie. Praktyka w Instytucie Badań Jądrowych, specjalizacja: jądrowa inżynieria chemiczna. Wojna izraelsko-arabska, zebrania partyjne: trudność z potępieniem Izraela za agresję.
[00:16:03] Nakaz pracy w Centralnym Biurze Naukowo-Badawczym i Produkcyjnym w październiku 1967, samodzielna nauka języka angielskiego. Zarobki na stażu 1800 zł, po stażu 2400 zł. Kolejna praca w biurze elektronicznym PEWA. Plany zakupu licencji francuskiej na tranzystory, naciski Rosjan na zakup radzieckiej licencji.
[00:18:57] Przejście do zakładów TEWA, urodzenie syna. Udział w otwartym zebraniu partyjnym. Zwolnienie boh. z pracy w 1989 r.
[00:20:18] Uprawa i sprzedaż kwiatów. Wnuk.
[koniec samodzielnej narracji, początek wywiadu - świadek odpowiada na pytania]
[00:24:55] Śmierć kolegi szkolnego, wizyta uczniów w kostnicy szpitala Przemienienia Pańskiego na Pradze. „Obłapianie” przez księdza jako metoda przymusu.
[00:23:05] Koleżanka mieszkająca w domu dla strażników służby bezpieczeństwa przy ul. Stalowej zbudowanego przez więźniów. „Tajemniczy” budynek UB przy ul. Cyryla i Metodego, krytyczny stosunek ciotki Marii Sawickiej Nesterow (1898-1952) do ustroju komunistycznego, nienawiść do „moskali”. Choroba ciotki.
[00:26:39] Śmierć mamy podczas porodu w 1954 r., romans z żonatym mężczyzną. Niechęć boh. do Krystyny Hochfeld, proces w sądzie rodzinnym – zaadoptowanie boh. przez stryja. Okazjonalne wspieranie boh. przez Hochfeldową.
[00:30:21] Grób rodzinny na Bródnie. Rzadkie kontakty z przyrodnią siostrą wychowywaną przez jej ojca. Stryj Eugeniusz Sawicki, polonista.
[00:33:54] Praca zarobkowa mamy (m.in. Centralny Urząd Planowania), nieumiejętność zadbania o własne sprawy. Pomoc Topińskich z PPS przy naprawie domu, sprzedaż domu przy ul. Stalowej 11 pod koniec lat 40., utrata pieniędzy przez matkę.
[00:37:19] Po zjednoczeniu PPS [z PPR] przynależność matki do PZPR. Fajerwerki po kongresie zjednoczeniowym w 1948 r. Koleżanka mamy [Zofia] Rybicka, żona ministra sprawiedliwości. Letnisko z ciotką, palenie ogniska na Św. Jana na brzegu Świdra, wielodzietna rodzina Zakrzewskich, podarowanie sukienek koleżance Dorocie. [+]
[00:40:40] Bielizna z przerobionych przez krawcową kalesonów dziadka. Losy mieszkania przy Stalowej, współlokatorzy: „dziadek” Axentowicz [Aksentowicz], stryj z żoną. Wykup mieszkania od państwa przez stryja, przepadek rodzinnego majątku.
[00:44:52] Po urodzeniu boh. Rosjanie na Pradze. Prywatna szkoła mamy przy ul. Konopackiej, poglądy socjalistyczne, niesnaski z dziadkiem.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.