Edward Bień (ur. 1938, Otynia) okupację niemiecką i sowiecką spędził w rodzinnej miejscowości w stanisławowskiem. Po wojnie rodzina osiedliła się na Ziemiach Zachodnich. Edward Bień od 1955 roku mieszka w Dzierżonowie, gdzie ukończył Technikum Radiotechniczne, a potem pracował w Świdnickiej Fabryce Urządzeń Przemysłowych.
[00:00:06] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1938 r. w Otyni, woj. stanisławowskie.
[00:00:27] Metryki z otyńskiego kościoła zostały przywiezione do Polski – wiadomości o rodzinie Bieniów. Dziadek Piotr Bień był kowalem i szefem Cechu Rękodzielnictwa w Otyni. Po wejściu sowietów braci ojca aresztowano, a dziadków deportowano na Syberię. Rodzina boh. mieszkała oddzielnie i nie została wywieziona. Ojciec był mechanikiem samochodowym i podczas okupacji sowieckiej pracował. W mieszkaniu zakwaterowano lekarza, który pomagał, gdy brat uległ wypadkowi. Dziadkowie byli w Kazachstanie i tam dołączyli do nich synowie – wyjście z ZSRR razem z Armią Andersa. Jan Bień został ranny pod Monte Cassino. Po wojnie rodzina mieszkała w Anglii.
[00:06:28] Matka miała pięć sióstr i brata, który ukończył gimnazjum w Stanisławowie. Brat miał talent malarski, był harcerzem. Krzyż Legionów na Przełęczy Pantyrskiej. Zniszczenie przez Rosjan mostu kamiennego w Jaremczy [w 1917]. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę most odbudowano, ale w czasie II wojny został ponownie zniszczony. Trasa kolejowa Stanisławów-Woronienka – mosty i tunele. Przed wojną matka leczyła się w Sanatorium Kolejarza w Worochcie.
[00:11:05] Rodzina Pustelaków pracowała przy szybach naftowych – małżeństwo dziadka. Jedna z kuzynek wyszła za Andrzeja Gołasza – zamordowanie jego dwóch braci z rodzinami przez Ukraińców w 1944 r.
[00:14:55] Napad Ukraińców na dom Czachów – zamordowanie członków rodziny. Zastrzelenie ciężarnej ciotki, postrzelenie wujka, który przeżył masakrę. Zamordowanie dziadka Świderskiego, stan zwłok. Rodzice pojechali do domu Czachów po mordzie, boh. widział pokój w którym dokonano rzezi. Po trzech miesiącach banderowcy ponownie napadli na wioskę.
[00:19:38] W 1941 r. babcia Pustelakowa i jej najstarsza córka Róża zmarły na tyfus – okoliczności zarażenia się. Pogrzeb babci. Niemcy w 1941 r. przeszli przez Otynię i zostawili w miasteczku oddział Węgrów – budowa mostu przez węgierskich saperów. Niedługo potem policja ukraińska zamordowała kilkudziesięciu miejscowych Żydów. Ojciec był na miejscu egzekucji i widział ruszającą się ziemię. Kilka dni później aresztowano m.in. zawiadowcę stacji i ojca – do domu przyszedł po niego Ukrainiec, któremu ojciec pomagał. Zatrzymanych Polaków przetrzymywano w areszcie koło sądu. Córka zawiadowcy stacji powiadomiła Węgrów stacjonujących w Nadwórnej, którzy przyjechali rowerami i wypuścili więźniów. Węgrzy rozbroili Ukraińców i dali broń Polakom – ojciec dostał karabin i wiaderko amunicji. [+]
[00:28:40] Dowódcą samoobrony w Otyni został pan Tyszkiewicz, dawny legionista. Przez trzy miesiące po uwolnieniu ojca z aresztu rodzina ukrywała się, m.in. u Nowakowskich, gdzie gospodarz był Polakiem, a jego żona Ukrainką. Ojciec zrobił kraty w oknach i okiennice, wykopano też tunel z kuchni na zewnątrz domu. [+]
[00:31:12] Po ojca przyszedł Ukrainiec Mełnik. Ataki ukraińskich nacjonalistów nasiliły się po wybuchu II wojny – napady na polskich żołnierzy.
[00:34:55] Sąsiad Bohaczenko miał żonę Polkę i dwóch synów. W 2005 r. boh. był w Otyni i dowiedział się, że jeszcze pod koniec lat 50. w okolicy ukrywali się banderowcy, grupę rozbito i zwłoki zabitych przywieziono do Otyni – rozpoznanie synów Bohaczenki.
[00:37:40] Po zajęciu Otyni przez Armię Czerwoną grupę mężczyzn, w tym wujka, wcielono do wojska.
[00:39:20] Podpalenie domu Tyszkiewiczów przez Ukraińców w 1941 r., w domu ukrywał się Julian Tyszkiewicz oraz Żydówka, ojciec brał udział w akcji ratunkowej i gaszeniu pożaru. Przez jakiś czas po pożarze kobieta ukrywała się w piwnicy w domu boh., przeżyła wojnę i wyjechała do Izraela. Tyszkiewicze do końca wojny mieszkali w domu rodziny boh. –odbudowa domu. Powojenna zmiana nazwy ulicy – odnalezienie domu Tyszkiewiczów. Wizyta w rodzinnym domu – pytanie o zakopane beczki. Wspomnienie pożaru młyna, który stał na sąsiedniej posesji. [+]
[00:49:06] Zbliżanie się frontu – podczas ostrzału miasta rodzina ukryła się w schronie, a ojciec i pan Tyszkiewicz pilnowali domu. Robienie bimbru dla sowietów – zranienie Tyszkiewicza. Ucieczka do parowów w okolicy miasta. Spalenie zabudowań należących do dziadka Bienia, którego wywieziono do ZSRR. [+]
[00:55:20] Wydobycie i przetwórstwo ropy naftowej na dawnych Kresach. Znaczenie powiedzonka „Anglik z Kołomyi”. Wydobywanie ropy końskim ogonem. Odkopanie mamuta i nosorożca włochatego. „Gorączka” pól naftowych, fantazje nowych milionerów. Pociągi luxtorpeda – przejazd Józefa Piłsudskiego przez Otynię.
[01:02:18] Przed wojną w Otyni mieszkali głównie Polacy. Teść Tyszkiewicza był przez kilkadziesiąt lat burmistrzem miasta, w którym mieszkało wielu właścicieli szybów naftowych. W XIX wieku w mieście powstała fabryka maszyn rolniczych i gorzelnianych Bredta. W Otyni mieszkali też Rusini i Żydzi, stosunki polsko-żydowskie.
[01:07:17] W 1905 r. w mieście wybudowano kościół, wcześniejsze drewniane zostały zniszczone. Cegły dostarczyła cegielnia Pabsta.
[01:10:00] Wycofywanie się Niemców przed frontem, wozy z rannymi. Na podwórku stanęła niemiecka kuchnia polowa – zupa dla dzieci. W kuchni pomagał jeniec sowiecki. Niemcy chcieli wysadzić stację kolejową w Otyni, rozminowanie stacji. [+]
[01:14:50] Po wybuchu II wojny samoloty Luftwaffe zbombardowały rafinerię w Drohobyczu. Zrzucanie granatów na tory kolejowe przez lotnictwo sowieckie. Dwa polskie szkolne samoloty wylądowały koło miasta, ojciec przywiózł pilotom beczki z paliwem – walka z sowieckimi samolotami.
[01:17:28] Dorastanie podczas okupacji. Okoliczności zranienia kuzyna, przygoda z piórem zostawionym przez Niemców.
[01:19:15] Wyjazd z Otyni – ojciec załatwił wagon-węglarkę, którym ewakuowało się sześć rodzin, w tym Gołasze, Morawscy, Wasylewicze. Wyjeżdżający zabrali wyposażenie kościoła. Miejsce ukrycia obrazu Matki Boskiej. Okoliczności wywiezienia dzwonu. Długa droga na zachód w odkrytym wagonie, w czerwcu 1945 r. przyjechano do Koźla. [+]
[01:28:18] Rodzina dojechała do Baborowa i zamieszkała w zniszczonej szkole – poszukiwanie mieszkania. W jednym z domów znaleziono niewybuch. W sąsiednim Sułkowie rodzinę wzięła do domu Niemka, pani Schneiderowa, której mąż zginął na froncie wschodnim. Życie pod jednym dachem do 1947 r. – okoliczności wyjazdu do Niemiec, sowieci rabowali domy opuszczane przez Niemców. [+]
[01:34:56] Refleksje na temat współczesnych stosunków polsko-ukraińskich i ukraińskiego nacjonalizmu.
[01:38:32] We wrześniu 1945 r. boh. poszedł do szkoły w Sułkowie. Zachorowanie na malarię – podróż pociągiem towarowymi do szpitala w Katowicach, leczenie chininą.
[01:42:25] Dziadkowie wywiezieni do Kazachstanu po wojnie mieszkali w Londynie, w latach 60. przypłynęli do Polski ostatnim rejsem „Batorego”. W czasie deportacji ojciec chciał coś podać do wagonu – incydent ze strażnikiem. Gdy dziadkowie wrócili do Polski, boh. służył w wojsku – sytuacja polityczna na świecie, przedłużenie służby wojskowej. Wydarzenia w Zielonej Górze – wydanie broni. Sytuacja w mieście. Okoliczności zastrzelenia milicjanta. Spotkanie z dziadkiem. [+]
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.