Mirosława Kamińska (ur. 1928, Augustów), córka Huberta Kamińskiego, absolwenta Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu i przedwojennego nauczyciela rysunku. Rodzice przyjaźnili się z kilkoma rodzinami żydowskimi w przedwojennym Augustowie. Naukę w szkole podstawowej Mirosława Kamińska przerwała w 1939 r. ze względu na wojnę. Całą rodzinę uciekali na wschód, do Augustowa wrócili dopiero w 1940 r. W czasie sowieckiej okupacji (1939-1941) ojciec został delegowany do nauki przedmiotów ścisłych w szkole zawodowej. Chorował jednak na gruźlicę i wskutek braku odpowiedniej opieki i leków, zmarł w 1943 r. Mirosława Kamińska w trakcie niemieckiej okupacji pracowała jako pomoc w biurze niemieckich radiotelegrafistów. Od sierpnia 1944 r. do stycznia 1945 r. razem z mamą i babcią przebywała w Ślepsku, po wypędzeniu wszystkich mieszkańców z Augustowa ze względu na zbliżający się front. Po zakończeniu wojny z mamą i babcią wróciła do częściowo zniszczonego domu w Augustowie przy ul. Kasztanowej 5. W wieku niespełna 17 lat stała się głową rodziny
wyremontowała dom i ukończyła szkołę pielęgniarsko-położniczą. Przez wiele lat pracowała jako położna w augustowskich szpitalach. Trzykrotnie zamężna, była też aktywną działaczką Czerwonego Krzyża w Augustowie.
mehr...
weniger
[00:00:10] Ur. 1 października 1928 r. w Augustowie. Ojciec studiował ASP w Petersburgu w czasie I wojny światowej. Pracował jako nauczyciel rysunku w Suwałkach. Mama Ada Kamińska dd. Merkiewicz, absolwentka seminarium nauczycielskiego w Suwałkach. Zatrudnienie rodziców w szkole (obecne liceum nr 2) w Augustowie. Rozpoczęcie budowy domu przez ojca w 1935 r. Samochód ojca polski fiat. Zorganizowanie kursu na prawo jazdy dla najstarszych klas w 1939 r. Sąsiedzi: stomatolog Remigiusz Kamiński, późniejsi generałowie: gen. Szaciłło, gen Huszcza. Pogoda ducha boh.
[00:03:50] Przekazanie samochodu w lipcu 1939 r. do szpitala w Grodnie. Ojciec wiceburmistrz Augustowa (funkcja honorowa) oraz dyrektor szkoły zawodowej, zmarł [w 1943] na gruźlicę. Niezaradność mamy.
[00:05:45] Otrzymanie przez pracowników sfery budżetowej (nauczyciele, wojskowi, policjanci, pracownicy administracji) trzykrotnego wynagrodzenia i nakazu ewakuacji na wschód latem 1939 r. Przekonanie o szybkim wygraniu wojny.
[00:06:49] Zaskoczenie atakiem ZSRR na Polskę podczas pobytu w Lidzie i Nowogródku u posła Stanisława Poźniaka. Powrót do domu na początku 1940 r., gosposia pozostała w domu.
[00:08:00] Pomysł reaktywowania szkoły, ojciec boh. uczył przedmiotów ścisłych. Po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej „Augustów życzliwie przyjmował” [Niemców]. Łazienka w domu boh., wyrzucenie rodziny z mieszkania, które zasiedlili Niemcy, „bardziej cywilizowani”.
[00:10:23] Zbombardowanie tartaku. Ranna w twarz kobieta [Wasilczuk]. Potrzeba niesienia pomocy medycznej u boh. Rodzina zamieszkała w chatce na terenie tartaku, zatrudnienie boh. w tartaku między 14 a 16 rokiem życia.
[00:12:00] Śmierć ojca w 1943 r., badanie ojca przez niemieckiego lekarza. „Gdy zmarł, skończyło się moje dzieciństwo”. Długa depresja mamy. Zbombardowanie domu, bombardowany przez Rosjan sztab niemiecki na ulicach Rajgrodzkiej i Zygmuntowskiej. Zabite zwierzęta gospodarskie. Ucieczka mieszkańców z miasta, rodzina przebywała na polu w Ślepsku.
[00:15:20] Wuj Michał Merkiewicz ps. „Rózga” działał w AK. Front nad jez. Sajno – Rosjanie i Niemcy po dwóch stronach jeziora. Ewakuacja Augustowa. Brak możliwości powrotu do domu. Niebezpieczna wyprawa boh. do domu w październiku [1939], widok zmasakrowanego wymarłego miasta. Zabranie ciepłych ubrań z domu, wygłodzony kot schowany do torby boh. [+]
[00:20:08] Rynek główny: Hitlerplatz. Zatrzymanie boh. przez żandarmów, podejrzenie o szpiegostwo, postawienie pod ścianą egzekucyjną. Boh. uratowana przez kota. Zastrzelona sąsiadka Biedrzycka. Odprowadzenie boh. do granic miasta przez żandarmów. [+]
[00:23:49] Praca boh. w domu, gdzie przebywali [niemieccy] radiotelefoniści w Ślepsku: pranie, noszenie jedzenia. Okop przy domu. Wyszukiwanie przez żołnierzy zakopanych kosztowności. Wojenne tragedie: młody gdańszczanin wcielony do armii radzieckiej walczył ze swoim ojcem, Niemcem w Wehrmachcie. [+]
[00:28:40] Ciężka praca boh. przy kopaniu okopów w Augustowie i Ślepsku. Protest boh., pobicie przez dowódcę, wybity ząb. Pomoc w gospodarstwie rolnym przy obsłudze kieratu. Zwolnienie boh. i mamy z robót. [+]
[00:32:33] Sergiusz [Powada?], technik weterynarii. Wielka kuchnia polowa w Ślepsku − roznoszenie jedzenia żołnierzom przez boh. Głód zimą, przemarznięte kartofle, zimno. Zdobywanie świeczek okopowych „Hindenburglicht”. Przyjście do domu cudzoziemca [Niemca], rozmowa po niemiecku.
[00:36:34] Kolejne przyjście Niemca w nocy z zamiarem seksualnym, ucieczka mamy przez okno do stodoły, boh. do okopu – odmrożone palce u nóg i rąk oraz twarz. Ostrzelanie okopu przez Niemca. Przeprosiny starszych żołnierzy Wehrmachtu.
[00:41:20] Przyjście Rosjan, przejście boh. zaminowaną drogą z żołnierzami do Augustowa. Zburzony dom, rozkradziony dobytek.
[00:44:30] Ojciec Hubert Kamiński ur. w Supraślu, rodzina przywędrowała z Niemiec. Fabryka pluszu Beckera. Talent ojca do języków. Język niemiecki w domu. Ciotka Helena była brakarzem u Beckera, ciotka Antonina miała pracownię krawiecką w Białymstoku. Siostry finansowały studia artystyczne ojca w Petersburgu. Po studiach służył w armii Hallera. „Kochał młodzież”, wspomnienia byłych uczniów o ojcu.
[00:48:30] Kółko dramatyczne w szkole ojca, sztuka „Młody las”, uczeń ojca, późniejszy aktor Maciej Maciejewski. Ojciec opłacał naukę w gimnazjum synowi stróża z tartaku, Jankowi Kukuciowi, który dostał się jako lotnik do eskadry myśliwców w Anglii.
[00:50:30] Ojciec poliglota: rozmowy z Żydami w jidysz, rosyjski, niemiecki, łacina, greka, hebrajski, francuski. „Błękitna dywizja” przysłana przez Franco z Hiszpanii na pomoc Niemcom – przemarsz z pociągu w Suwałkach do Leningradu – „wszyscy zginęli”. Weterynarz hiszpański Rafael Morino z Toledo.
[00:54:00] Ojciec był nauczycielem mamy w szkole w Suwałkach, ślub po maturze mamy. Dzieciństwo w Augustowie: „cudowny czas”. Kochający tata i dziadek. Kontakty z Żydami: dentysta Rappel mieszkał na piętrze „Domu Turka”. Lekarze żydowscy: dr Grodzieński, Szor, jubiler Gliksman. Wybranie ojca wiceburmistrzem, szacunek mieszkańców.
[00:58:18] Wspólne spędzanie świąt Wielkanocy, Pesach, Hanuki. Potępianie przez ojca poglądów głoszonych przez narodowców. Żydzi z getta w Augustowie w dzielnicy Limanowskiego wywiezieni do Grajewa, a następnie do Treblinki. Żywe wspomnienie zapachu potraw szabasowych, święto Sądny Dzień. [+]
[01:01:30] Powojenne studia medyczne w Gdańsku, pęd do nauki. Prof. Fryderyk Zoll uczył naukowej organizacji pracy. Wycieczki samochodowe z ojcem, koleżanka Krystyna Krzywińska do twierdzy Osowiec. Wycieczki statkiem, łódką. Wprowadzenie sportu kajakowego przez ojca, żaglówki. Prąd dla Augustowa z tartaku Lipowiec. Gra w tenisa, bojery zimą.
[01:05:10] Wystawne bale w I Pułku Ułanów Krechowieckich, capstrzyki i defilady, zawody hippiczne w pułku. Oświetlone lodowisko z muzyką, resursa obywatelska z bilardem. Księgarnia Krzywińskich przeszła w ręce rodziny Zdziennickich, biblioteka nauczycielska prowadzona przez dziadka Wincentego Merkiewicza. Bale dla dzieci w resursie.
[01:08:26] Uroczyste święta: Zielone Świątki, odwiedzanie się rodzin (przejazdy furmanek z pierzynami). Wyznawcy prawosławia (nauczycielka muzyki Pawłowska), staroobrzędowcy, Tatarzy. Antysemityzm przed wojną.
[01:11:08] Fotograf przedwojenny Judel Rotszejn, Żyd Rechtman, dzierżawca jezior – przyjaciele ojca. Koszerna jatka Słowatyckiego. Bryły lodu przechowywane w piwnicy przysypane trocinami. Właściciel drogerii uprawiał morsowanie „cała zimę w przerębli”. Dobre kontakty ojca „z wszystkimi”.
[01:14:38] Ocalała rodzina dentysty kpt. Rapela, który zginął w 1939 r. Córka Judela Rotszejna Salami.
[01:17:10] 1 września [1939] spędzony w Lidzie u znajomego nauczyciela historii Kobylańskiego, dom na skraju lotniska. Zbombardowanie lotniska 1 września, „lotnicy płakali”. Przejazd do Nowogródka, dom Stanisława Poźniaka, posła na Sejm RP. Okupacja radziecka w Augustowie.
[01:19:55] Edukacja w białoruskiej dziesięciolatce, nauka po białorusku. Zakup butów w żydowskim sklepie [++]. Gosposia z Wiżajn. Pobyt w Lidzie od sierpnia 1939 r.
[01:22:42] W czasie okupacji niemieckiej partyzantka radziecka (dowódca Sokołow). Ryszard Krynicki „Bob”, żołnierz oddział partyzanckiego AK, pierwsze młodzieńcze zauroczenie boh. Matka Krynicka Antonina ps. „Sieja” pracowała w wywiadzie AK. „Bob” zginął rozerwany granatem [+]. Najtrudniejszy moment w czasie wojny: przejście przez pole minowe. [+]
[01:27:43] Historia wuja, który działał w partyzantce. W Jeziorkach zabicie prosiaka dla partyzantów z Brygady Wileńskiej, wuj i kolega Karwowski zaaresztowani przez Niemców, zastrzeleni i wrzuceni do dołu w lesie koło Biernatek. Odwiedzanie przez boh. miejsca egzekucji. Wuj odznaczony krzyżem Virtuti Militari V stopnia.
[01:32:11] Szostak (w oddziale AK z boh.) zaznaczył ślad na sośnie w miejscu egzekucji. Tablica pamiątkowa. Wyjazd ciotki do Gdańska po ostrzeżeniu przez Szostaka. Groźby i zaczepki „żołnierzy wyklętych” wobec ciotki po wojnie. Córka Michała Merkiewicza zamieszkała w Gdańsku.
[01:37:20] Po przyjściu Niemców w czerwcu 1941 r. wyrzucenie rodziny z domu. Tartak na Grądziku, drewno spławiane tratwami. Warunki życia w tartaku. Wuj był nauczycielem w szkole w Biernatkach. Poszukiwanie wuja przez Niemców, przepytywanie boh. [+] Ciężka gruźlica uniemożliwiała ojcu działalność opozycyjną.
[01:42:15] Wiadomość o powstaniu warszawskim usłyszana od niemieckich radiotelegrafistów, przekazanie informacji partyzantom. Reakcja partyzantów: mieszane uczucia. „Boże, jak ja bardzo kochałam broń!”. Szkolenie wojskowe na studiach. Pistolet Walter męża.
[01:45:36] Babcia Stefania Merkiewicz dd. Rozmysłowicz, dziadek ur. w Kownie. Znalezienie kota w domu „w końcu września” 1939 r., „bym zginęła w piękne popołudnie”.
[01:47:00] Silne pragnienie nauki po wojnie. Ludwik Jaworski, przedwojenny komunista, nauczyciel przyrody. Różny poziom edukacji po wojnie. Rzeźbiarz z Suwałk Bogdan Chmielewski, profesor ASP, namawiany przez Jaworskiego do porzucenia partyzantki i oddania broni. Przynależność boh. do PZPR, rozczarowanie komunizmem.
[01:51:10] Słuchy o obławie augustowskiej. Sprowokowanie Rosjan przez „żołnierzy wyklętych”.
[01:52:50] Radość z zakończenia wojny. Liczne wypadki na minach, śmierć saperów. Szpital w starym budynku szkoły, pomaganie boh. w ramach PCK w czasie nauki w gimnazjum. Edukacja w szkole pielęgniarsko-położniczej. Choroba oczu. Szkolenie personelu.
[01:56:00] Kontakty z wychowankami, wspólne świętowanie 90 urodzin boh. w „Albatrosie”. Praca w szpitalu, ośrodkach zdrowia, porodówkach. Prawo jazdy w 1963 r. Przekonanie, że „najważniejsza w życiu powinna być rodzina”.
[01:58:20] Rozczarowanie komunizmem po poznaniu historii ZSRR, „łupnęło mnie solidnie”. Zaangażowanie boh. w działalność Czerwonego Krzyża. Wizytacja ośrodka internowanych w Gołdapi z przedstawicielami Międzynarodowego Czerwonego Krzyża, dobre warunki pobytu.
[02:01:40] Zajmowanie się osobami wymagającymi pomocy społecznej, samotnymi, organizowanie pochówków bezdomnym. Zbytkowne realia życia internowanych: egzotyczne owoce, kosmetyki.
[02:03:30] Przejście na emeryturę. Dbanie o cmentarze żydowskie: „nie udało się”. Schodki na skarpie zbudowane z macew. Ciągła dewastacja cmentarza, rozbijanie pomników, kalanie pamięci o Żydach. „Mnie ci Żydzi nie dają spać”. Rodzina Kaszlej.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..