Halina Cieszkowska z d. Chlistunow (ur. 1921, Mińsk Litewski) – córka sędziego i adwokata Piotra Chlistunowa, w okresie gimnazjalnym mieszkała w Warszawie i kilku miejscowościach podwarszawskich: Konstancinie, Radości, Falenicy, Świdrze, Klarysewie. Działała w harcerstwie, była jedną z założycielek 9 Warszawskiej Żeńskiej Drużyny Harcerskiej w prywatnym gimnazjum Julii z Jankowskich Statkowskiej. Po maturze w roku 1938 pracowała jako urzędniczka, by zdobyć pieniądze na opłacenie studiów, ale plany edukacji pokrzyżował wybuch wojny. Okres okupacji niemieckiej spędziła wraz z rodzicami i młodszym bratem Jerzym w Klarysewie, w posiadłości należącej do państwa Lewkiewiczów. Stamtąd jeździła na tajne komplety zorganizowane przez Uniwersytet Warszawski (jednym z jej wykładowców na studiach historycznych był profesor Tadeusz Kotarbiński). Na przełomie roku 1940/1941 włączyła się w działalność konspiracyjną Związku Walki Zbrojnej, od 1942 roku działała w Armii Krajowej, gdzie była kolporterką oraz łączniczką Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej ZWZ-AK w grupie „Edward” płk. Edwarda Pfeiffera. W czasie Powstania Warszawskiego pełniła rolę gońca i łącznika w Plutonie Łączności Dowództwa Obwodu I Warszawa-Śródmieście Północ. Po kapitulacji powstania trafiła do obozu-szpitala wojskowego w Zeithein (Stalag IV B). Do Polski wróciła w maju 1945. W 1948 roku ukończyła studia pedagogiczne na Uniwersytecie Warszawskim i uzyskała tytuł magistra filozofii. Przez wiele lat pracowała z młodzieżą prowadząc w szkołach dodatkowe zajęcia literacko-teatralne. W czasie stanu wojennego została zwolniona z pracy w Technikum Elektroniczno-Mechanicznym im. M. Kasprzaka za antykomunistyczne akcenty w wychowaniu młodzieży. Swoje wspomnienia oraz opowiadania drukowała w „Płomyku”, „Za i przeciw”, „Stolicy”, „Słowie Powszechnym”. Jej książka „Wizytówki Warszawy” otrzymała w 1993 roku nagrodę Prezydenta Stolicy. Halina Cieszkowska podejmowała inicjatywy społeczne: była współzałożycielką klubu seniora w swojej parafii, a jej współpraca z niemieckim lekarzem dr G. Bekkerem, założycielem pojednania niemiecko-polskiego w Saksonii, stała się początkiem inicjatywy na rzecz upamiętnienia szpitala wojskowego w Zeithein (efektem współpracy była m.in. ekshumacja pochowanych w Zeithein powstańców). Od początku lat 90. pracuje jako wolontariuszka w archiwum Ośrodka KARTA.
mehr...
weniger
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1921 r. w Mińsku Litewskim.
[00:00:55] Przyjazd rodziny do Polski w 1921 r. Wychowanie w duchu patriotycznym, kult Marszałka Piłsudskiego. Dziadkowie mieszkali na Litwie, dziadek był Niemcem, babcia Litwinką – wspomnienie ich domu na Kresach.
[00:05:04] Nastroje przed wybuchem wojny, polska propaganda. Wybuch wojny zastał boh. w Józefowie, niektórzy harcerze z jej drużyny byli w Warszawie i pomagali podczas obrony miasta. Sposoby ochrony przed bombardowaniami – nalot niemieckich myśliwców. Pomoc żołnierzom kampanii wrześniowej.
[00:09:44] Podczas okupacji boh. mieszkała wraz z rodziną w Klarysewie w domu państwa Lewkiewiczów – starania o wstąpienie do konspiracji, pomoc koleżanki Barbary Lewkiewicz, która należała do Armii Krajowej. Wyprawa do Belwederu na pomoc Marszałkowi Piłsudskiemu – boh. i Basia Lewkiewicz zostały złapane przez niańkę na stacji w Konstancinie. Spotkanie po latach z córką Piłsudskiego, Jadwigą. Postawa rodziny Lewkiewiczów podczas okupacji.
[00:19:18] Boh. była łączniczką Edwarda Pfeiffera ps. „Radwan”. Zdobycie Prudentialu przez powstańców – polska flaga na szczycie budynku.
[00:20:38] Atmosfera przed wybuchem powstania. Boh. przyjaźniła się z Tadeuszem Lewandowskim – prośba o opiekę nad jego siostrzenicą. Wyjazdy do Warszawy po podziemne gazetki. Boh. podczas okupacji pracowała w przedszkolu – wpis w kenkarcie.
[00:26:00] Przed wybuchem powstania boh. spotkała się z Tadeuszem Lewandowskim – incydent z nowym garniturem i jajkami ze sklepu państwa Sobotów.
[00:29:38] Nastrój boh. w chwili wybuchu powstania, zadania łączności – postawa rodziców, miejsca koncentracji w Warszawie. Dowódcą plutonu łączności był Konstanty Relich – jego stosunek do podkomendnych.
[00:34:45] Boh. idąc do powstania spakowała wizytową sukienkę, która zaginęła podczas bombardowania. [+]
[00:36:20] Pierwszej nocy powstania boh. poszła z meldunkiem na ul. Kruczą – brak umundurowania, powstańcze hasła. Przejście boh. przez Aleje Jerozolimskie. Powrót do kwatery przy ul. Jasnej – polskie flagi. [+]
[00:43:20] Bombardowania miasta – zachowanie budynku po wybuchu. Cisza po kapitulacji powstania. [+]
[00:46:50] Po upadku powstania koleżanki z plutonu trafiły do niewoli. Zachowanie ludności cywilnej Warszawy wobec powstańców.
[00:48:32] Obecny stan zdrowia boh. po zerwaniu ścięgien.
[00:49:52] Pod koniec powstania brat boh. został ranny i leżał w szpitalu powstańczym przy ul. Brackiej – decyzja o wstąpieniu do kompanii sanitarnej i pójściu do niewoli razem z rannymi. Wyjazd do szpitala jenieckiego w Zeithein – reakcja niemieckiego lekarza na widok kobiet. Życie w obozie – możliwość nauki, boh. uczyła historii. Wyjazd ze szpitala po zakończeniu wojny – droga do Polski, kamuflaże ze względu na Rosjan. [+]
[00:55:17] Doświadczenia z sowietami. Boh. jako dziecko pojechała z matką do Mińska Litewskiego, by odwiedzić dziadków. Rozważania na temat sąsiedztwa Niemców i Rosjan.
[00:59:26] Boh. po wojnie ukrywała swoją powstańczą przeszłość – tłumaczenie, że udział w powstaniu był przypadkowy. Boh. pracowała w szkole im. Kasprzaka i podczas stanu wojennego została z niej wyrzucona. Boh. opowiadała uczniom o Katyniu, w bibliotece wisiał portret smutnego Mickiewicza – tajemnica obrazu. Podtrzymywanie kontaktów z dawnymi uczniami – jeden z nich, Adam Baliński, zginął tragicznie w niewyjaśnionych okolicznościach.
[01:09:45] Boh. nic się nie śni. W pamiętniku z okresu powstania są daty zrzutów alianckich. Jedną z powstańczych kwater był sklep papierniczy przy ul. Widok, skąd boh. wzięła notes – odczytanie wpisu „Radwana”.
[01:16:38] Atmosfera domu w Klarysewie podczas okupacji. Narzeczony boh., Kazik, był w Kedywie i wykonywał wyroki śmierci, brat działał w dywersji – ukrywanie broni. Zranienie i aresztowanie Kazika na Placu Bankowym – boh. pisała listy do chłopaka siedzącego na Pawiaku, potem w Oświęcimiu i Mauthausen. Po wojnie miała do niego pojechać – przygotowania do ucieczki statkiem, która jednak nie doszła do skutku. Boh. przez wiele lat korespondowała z Kazikiem, który mieszkał w Londynie – wydanie książki opisującej tę historię.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..