Julia Podolak (ur. 1923, Czaczów) wychowała w ubogiej rodzinie, zamieszkałej w Czaczowie koło Nowego Sącza. Jej ojciec zmarł w latach 20., kiedy wrócił z emigracji z USA. Pani Julia podczas okupacji niemieckiej trafiła do obozu pracy przymusowej w Nawojowej, gdzie pracowała przy regulacji rzeki Kamienicy. Po ucieczce w 1943 roku hitlerowcy zagrozili, że spalą jej rodzinny dom, a bliskich wywiozą do obozu w Oświęcimiu. Wróciła i za karę została wywieziona na roboty przymusowe do miejscowości Welling w Nadrenii-Palatynacie. Po wyzwoleniu poznała na terenie Niemiec przyszłego męża, wrócili do Polski i pobrali się.
[00:01:27] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1923 r. w Czaczowie.
[00:03:05] Boh. nie pamięta, skąd pochodzili rodzice, miała czwórkę przyrodniego rodzeństwa.
[00:04:05] Dzieciństwo na wsi. Boh. miała dwa lata, gdy zmarł ojciec, wzięła ją do siebie nauczycielka i boh. jadła i spała razem z jej psem i kotem. Ciężka praca matki. [+]
[00:07:09] Ojciec zmarł niedługo po powrocie z Ameryki. Zarobione na emigracji pieniądze dał wójtowi, by nie trzymać ich w domu. Po pogrzebie skradziono ubrania, które ojciec przywiózł. W domu była sieczkarnia, z której korzystali sąsiedzi – odkrycie chustki-barankówki w sieczkarni. [+]
[00:11:53] Boh. pasła krowy u zamożniejszych gospodarzy. Podczas okupacji została zabrana na roboty zamiast dzieci Adolfa Ryby – praca przy budowie drogi w okolicy Nawojowej. Boh. zbierała kamienie z koleżanką Kaśką, chłopi wozili budulec, a Cyganie układali drogę. W Nawojowej była kuchnia dla robotników, w której pracowały kucharki z Poręby. Niemiec odsunął boh. i jej trzy koleżanki od ciężkich robót – praca w kuchni. W Nawojowej był też obóz dla Żydów. [+]
[00:15:53] W obozie w Nawojowej byli Polacy, Cyganie – praca przy budowie drogi. Obóz dla Żydów był wydzielony – gorsze jedzenie. Znajomy Żyd Abraham powiedział o łapankach w Nawojowej. Ucieczka z obozu w towarzystwie sąsiada Julka Horowskiego – reakcja matki po powrocie boh. do domu. Sąsiad Horowski zrobił kryjówkę w sianie na strychu i boh. ukrywała się całą zimę. Niemcy robili rewizje, ale nie znaleźli kryjówki. [+]
[00:19:38] Cabok powiedział, że rodzina zostanie wysiedlona, jeśli boh. się nie zgłosi – decyzja o zgłoszeniu. Boh. została zabrana do Nowego Sącza. [+]
[00:21:38] Wybuch wojny – odgłosy syren z Nowego Sącza. Sąsiad rozdał beczkę sera, a potem sam nie miał co jeść. Zabieranie kontyngentów.
[00:23:34] Ojciec po powrocie z Ameryki chciał pokryć dachy dachówką, ale zabrakło mu pieniędzy. Dom był drewniany, ocieplony mchem i gliną, pobielony wapnem. Kury zamykano na noc w stajni – częste kradzieże. [+]
[00:27:51] Nauczycielka Aniela Fischówna miała aparat radiowy na słuchawki i pokazała je dzieciom. Wiejskie baby zabroniły jej prezentowania dzieciarni „diabłów” i siania zgorszenia. Zabawy dzieci podczas szkolnych przerw, ukaranie kolegi Ludwika. [+]
[00:32:20] Boh. służyła u ciotki, gospodarz po zabiciu świni uszył jej kurpiele (kierpce). Pewnej nocy kot zjadł jednego kurpiela – reakcja gospodarza. [+]
[00:34:27] Strój codzienny i do kościoła, pranie w rzece. Wyprawy do kościoła w Nawojowej, nogi myto w rzece koło miasta i wtedy wkładano kurpiele. [+]
[00:36:34] Boh. pamięta ogród hrabiego Stadnickiego w Nawojowej. Do Nowego Sącza chodzono w dni targowe, boh. nosiła jajka na targ. Chodziła też do Łabowej, gdzie odbywały się jarmarki.
[00:41:30] W Homrzyskach mieszkał Żyd Abram, który kupował cielęta. Na wsi mówiło się, że Żydzi porywają dzieci. Boh. szła z babką na targ, na widok samochodu babka zakrzyknęła, że jedzie Lucyper i uciekła z wnuczką.
[00:44:20] W Czaczowie mieszkało wielu Łemków – ostrzeżenie Polaków przed napadem. Boh. chodziła czasem do cerkwi w Maciejowej. Przejście Cyganów przez wieś.
[00:48:00] Boh. została w Nowym Sączu zapakowana do bydlęcego wagonu – chleb od ciotki na drogę. Nastrój w wagonie podczas bombardowania, poród w wagonie – śmierć podczas podróży. Reakcja Niemców po otwarciu wagonów, gdy pociąg dojechał na miejsce – kąpiel i golenie włosów w obozie. [+]
[00:54:35] Boh. widziała komorę gazową, została odłączona od grupy – pytania o ojca i jego pobyt w Ameryce. Boh. zabrano pasiak i dano cywilne ubranie – wyjazd do pracy w fabryce.
[01:01:38] Boh. trafiła do pracy w gospodarstwie rolnym – wybranie jej przez bauera. Razem z boh. pojechała Rosjanka Ewa, Helka Michalik z okolic Nowego Sącza i Maryśka Kantor. Incydent z Francuzem, który pracował w gospodarstwie. Opieka ze strony bauera i jego żony. Boh. szybko nauczyła się niemieckiego – listy do domu.
[01:07:17] Pod koniec wojny Polacy i Francuzi uciekali za Ren. Gospodarze nie puścili boh. Pradziadek bauera miał żonę Polkę, co wpłynęło na jego stosunek do Polaków. Boh. pracowała w lesie śpiewając – spotkanie z robotnikiem przymusowym, Polakiem, wymiana kartek z informacjami, skrytka na terenie gospodarstwa.
[01:13:05] Sytuacja więźniów obozów pod koniec wojny – bauer zabrał do siebie kilku, w tym przyszłego męża boh. Józek pracował u matki bauerki, ale robotnikom nie wolno było ze sobą rozmawiać.
[01:15:30] Wyzwolenie przez wojska amerykańskie. Amerykanie zabrali robotników, boh. trafiła do obozu w Bitburgu. Gospodarze nie mieli dzieci i nie chcieli puścić boh., po którą przyjechali Amerykanie z Józkiem i Felkiem. Warunki w obozie, w którym było wielu Rosjan – ich zachowanie, oddzielenie Rosjan od Polaków. Boh. zrobiła paczkę z amerykańskich darów i zawiozła ją bauerce.
[01:22:42] Boh. pracowała u bauera dwa lata. Podróż pociągiem do Polski, repatrianci dostali na drogę dużo jedzenia od Amerykanów. Boh. wracała do kraju z narzeczonym – po przyrzeczeniu wierności on pojechał do matki w Ostrowi Mazowieckiej, ona do Nowego Sącza.
[01:25:52] Boh. jako „Amerykanka” została matką chrzestną dziecka kuzynki i chciano ją wydać za kuma – gadanie na chrzcinach, z których boh. uciekła. Przyjazd narzeczonego i jego brata Mietka – wyjazd do rodziny narzeczonego i spotkanie z przyszłym teściem. Regionalne zabobony – miotła w drzwiach do domu. [+]
[01:36:05] Rodzice narzeczonego polubili boh., która mieszkała z mężem przez cztery lata w Ostrowi – dom po wojnie był zniszczony. Mąż wyjechał do Jeleniej Góry, potem rodzina zamieszkała we wsi Rytro u gospodarza Józefa Kulika, ale boh. chciała mieszkać bliżej matki – wyjazd do Roztoki koło Nowego Sącza. We wsi było jeszcze kilka rodzin łemkowskich – kura i sprzęty od sąsiadki. Ze wsi wysiedlono wszystkich Łemków. Boh. prowadziła z mężem gospodarstwo.
[01:40:45] Boh. wyjechała do Niemiec z Nowego Sącza. Łapanki przeprowadzane przez Niemców – zabranie ludzi z kościoła w Nawojowej. Postrzeganie Cyganów na wsi przed wojną.
[01:42:25] Święta Bożego Narodzenia przed wojną. Post przed Wigilią – wieczerza wigilijna. Święta u Łemków, obyczaje pogrzebowe. Matka chrzestna kupiła boh. buty do Pierwszej Komunii – przypadkowe spalenie butów w piecu.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..