Fiszer Wiesław cz. 2

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/0644

28 maja 2019, Szklarska Poręba

5:01

Wiesław Fiszer (ur. 1946, Kluczbork) opowiada o dzieciństwie w Kluczborku, początkach działalności opozycyjnej (m.in. organizacji wiecu w marcu 1968 w Krakowie), akcjach podziemnej Solidarności w Lubiążu (m.in. wydawanie gazety „Podaj dalej”), pracy jako psychoterapeuty w szpitalu psychiatrycznym w Lubiążu oraz w kilku ośrodkach leczenia narkomanów. Obecnie Wiesław Fiszer wraz z żoną Teresą prowadzi w Szklarskiej Porębie ośrodek rehabilitacyjny dla dzieci z uszkodzeniami układu nerwowego.

[00:00:19] Strajki studenckie, inwazja na Czechosłowację. Wyprawa z Januszem Gajewskim do Czechosłowacji przez zieloną granicę w początku września [1968]. Napis na skałach „Dość wysługiwania się”. Zaskakujące rozstanie z Januszem. Trudny powrót do Krakowa przez Morskie Oko. Wyjazd Janusza do Szwecji. Dorabianie na taksówce.
[00:06:36] Napis na czeskich skałach. [+] Szczegóły wyprawy do Czechosłowacji, przejście przez Czerwone Wierchy. Handel przygraniczny – kaszki dla dzieci i ubrania. Butelka polskiej wódki, puszczenie przez celników.
[00:10:35] Wyjazd „Pociągiem Przyjaźni” do Moskwy podczas urlopu dziekańskiego. Handel ubraniami (pasy do pończoch, garsonki, dżinsy) w Moskwie, mnóstwo pieniędzy. Zatrzymanie przez mężczyznę u fryzjera przy pl. Czerwonym. Rozmowa po rosyjsku, strach przed aresztowaniem. Zakup płyt Okudżawy.
[00:14:37] Konszachty z mafią bazarową. Spotkanie w hotelu na dancingu, dogadanie transakcji. Okradzenie, pobudka w zaspie śniegu. „Porządni mafiozi”.
[00:17:44] Studia na Akademii Teologii Katolickiej (ATK) w Warszawie, jezuita. Mieszkanie na stancji, obozy szkoleniowe PAX-u, młodzieżowy narybek PAX-u. Maszynopis książki złożony w wydawnictwie PAX. Aresztowanie, droga samochodem z Jackiem Kleyffem, który krzyczał formułkę powiadomienia [KOR-u] o aresztowaniu. Przesłuchanie, w celi: Kuroń, Michnik, Kleyff, Jakub Karpiński, „stary Żyd” w kapeluszu. Rozmowy w celi, przygotowanie do wyjścia, areszt na Służewcu.
[00:21:49] Planowanie celebrowania urodzin Jakuba Karpińskiego, oczekiwanie pod aresztem. Ponowne aresztowanie. Przerażony Michnik krzyczał – zaskoczenie dla boh. Aresztowanie przed przyjazdem do Warszawy prezydenta USA Nixona [1972]. „Stary Żyd” dał boh. swój adres. „Żydzi mnie lubią”. Odwiedziny u Żyda. „Poczucie bezpieczeństwa w świecie”.
[00:27:47] Przebieg kontaktów z MSW, propozycja naczelnika aresztu śledczego w Jeleniej Górze [+]. Ćwiczenie jogi [w szpitalu]. Skutki działania „wilczego biletu”. ]+]
[00:30:48] Książka o Marcu 1968 – „tłum młodych ludzi sterowanych przez służby specjalne”.
[00:33:41] Areszt podczas służby w wojsku za sprowokowanie generała. Kilkukrotne pobyty w aresztach. Dyskusje w areszcie na Służewcu (PAX, gen. Sierow), „Zniewolony umysł” Miłosza pożyczony od Jakuba Karpińskiego na basenie Legii. Zakorzenienie w bezpiecznych kresowych tradycjach.
[00:37:38] Prof. Waszkiewicz po strajku w Gdańsku urywał się w szpitalu w Lubiążu u boh., udawał schizofrenika. [+]
[00:39:57] Studia na Akademii Teologii Katolickiej (ATK) w latach 1970-74 po sześciu latach studiów na Uniwersytecie Jagiellońskim. „Kariera” w PAX-ie, wyjazdy z młodzieżą do ośrodków wypoczynkowych. Poznanie dziewczyny. Zwrócenie brudnopisu książki przez UB. W Lubiążu przed każdym 1 maja zatrzymywano prewencyjnie w szpitalu psychiatrycznym wszystkich schizofreników z Legnicy.
[00:44:06] Kontakty z żołnierzami radzieckimi w Legnicy. Pacjent schizofrenik skontaktował boh. z Rosjanami, kupno telewizora Rubin. Pacjent przemycał z ZSRR kamienie szlachetne i złoto. Syberyjskie diamenty. [+]
[00:46:22] Biblie po rosyjsku sprowadzone z Francji przez ks. Małkowskiego schowane w stodole pod Wrocławiem. Pomysł rozdania Biblii żołnierzom radzieckim. Handlowanie wojskową benzyną koloru czerwonego, wymiana Biblii za benzynę (ok. 1984-85)[+]. Wysokie ceny dewocjonaliów w ZSRR.
[00:50:43] Melina z Bibliami pod Wrocławiem, pomoc przypadkowych ludzi, potrzeba działań „patriotycznych”. Nielegalne kupowanie benzyny. Żywotna Polska B pomimo całkowitej inwigilacji SB.
[00:54:45] Nielegalna gazetka drukowana na ramce, 500 egzemplarzy, niewielka szkodliwość społeczna. Amnestia ogłoszona przez Kiszczaka – ujawnienie się na komendzie z gitarą. [++]
[00:59:44] Rosyjska Biblia była przeznaczona dla garnizonu legnickiego, gdzie wykonywano m.in. wyroki śmierci. Nikt nie wpadł. Kontakty pacjentów psychiatrycznych z żołnierzami rosyjskimi, reglamentacja papierosów. Torby wybrakowanych papierosów, odpadów z fabryki. Mieszkańcy Legnicy – specyficzni ludzie.
[01:03:39] Poznanie ks. Małkowskiego w czasie studiów na ATK, noclegi w jego domu przy ul. Złoczowskiej. Wspólny wyjazd w góry po rzeźby rzeźbiarza Lurki. Popsute światła w samochodzie, latarka przyczepiona do maski.
[01:07:00] Postawa ks. Małkowskiego wobec SB, propozycja współpracy, „nie ma zgody”. [+] Zainteresowanie Małkowskiego gitowcami i kontrkulturą młodzieżową. Poznanie boh. z gitowcami i grypsującymi więźniami. Pomysł organizowania klubu motocyklowego dla gitowców, dom kultury na Żoliborzu.
[01:13:39] Spotkanie kobiety psychopatki wyłudzającej pieniądze. Wyjazd w Bieszczady. Możliwość pracy naukowej - religioznawstwo.
[01:16:33] Wyjazd do Głogowa na 5 lat, prowadzenie wzorcowej poradni dla narkomanów. Prof. Jaczewski. Klub pomocy alkoholikom Kotańskiego na Żoliborzu.
[01:20:00] Naciągniecie na pieniądze przez kierowniczkę domu kultury na Żoliborzu. Pieniądze ze sprzedaży klamerek, 2 tys. na dzień. W czasie studiów mieszkanie przy ul. Narbutta.
[01:23:45] Poznanie kardynała Wyszyńskiego w teatrze Roma, „macie być drożdżami”. Wyszyński: „Polak tylko w sytuacjach nienormalnych umie zachować się normalnie”.
[01:25:21] Biskup Jaworski z ATK. Prof. Leon Cyboran (jogin, znawca hinduizmu) wyjechał do Indii. Niewyjaśnione okoliczności jego śmierci. Etyka chrześcijańska pogłębiła światopogląd.
[01:29:42] Wyjazd w Bieszczady „na całe życie”. Spalenie ośrodka, wszechwładza płk Doskoczyńskiego. Zdzisław Rogos z Milanówka leczył w Bieszczadach gruźlicę denaturatem, rzeźby. Zima w Bieszczadach.
[01:34:15] Strajk ustrzycki [1981], Doskoczyński „w odstawce”. Propozycja ministra Balazsa założenia ośrodka narkomanów w Arłamowie. Spalony ośrodek mieścił się w miejscowości Dwernik nad Sanem. Przysłup, schronisko Politechniki Wrocławskiej.
[01:37:12] Schizofrenik Michał. Bracia Dmyszewicz (potomkowie litewskiej szlachty), spór o narkomankę Joannę. Działalność opozycyjna Nowackiego, internowanie, głodówka.
[01:42:46] Osiedle Caryńskie w Przysłupie było tworem nieformalnym. Po pożarze utworzono ośrodek w Bolanowie k. Lubina. Utrzymywali go narkomani, złodzieje morfiny z aptek. Stan wojenny w ośrodku, Sławka, dziewczyna narkomana, spała nago, uciekła z ośrodka.
[01:48:02] Hazard w ośrodku, ksywa „Wielki Szu”. Silna potrzeba stymulacji wśród pacjentów ośrodka, zebrania konfrontacyjne. System Synanon. „Ćpanie napięcia”. Terapia trwała 2 lata., odporność na wszelki stres. Społeczności uleczonych rezydentów. Uznanie władz, szkolenie terapeutów ośrodka Betania pod Jasną Górą
[01:52:52] Kryzys w ośrodku w Bolanowie: spotkanie rezydentów i ich rodzin. Terapeutyczne opróżnienie basenu przeciwpożarowego wiadrem w 1 noc. Odreagowywanie pobytu w ośrodku. [+]
[01:55:42] Projekt spółdzielni mieszkaniowej dla wyleczonych narkomanów oprotestowany przez ich matki. Porzucenie projektu przez boh. Dalsze losy narkomanów z ośrodka. [+]
[01:59:00] Hippisi i narkomani w szpitalu psychiatrycznym w Lubiążu. Wizyty Teatru Grotowskiego. Dr Zbigniew Thielle walczył z pasją o narkomanów. Skazani pacjenci na internacji, miesięczny test z ampułkami z morfiną. [+] „Bycie narkomanem to stan umysłu”. Niektórzy narkomani nie żyją przez błędy boh.
[02:05:36] Metody postępowania z narkomanami wypracowane przez lata praktyki. Początki pracy: zjazd poświęcony narkomanii w szpitalu w Lubiążu. Klasztor cystersów. Funkcjonowanie na obrzeżach komuny.
[02:08:16] Major Fydrych – wizyta w szpitalu. Jako student Fydrych korzystał z poradni zdrowia psychicznego. Władysław Sidorowicz poprosił boh. o prowadzenie jednej z grup na obozie wakacyjnym, wyjazdy z żoną i dziećmi.
[02:11:07] Fydrych na obozie – happening wojskowy. Kupa na dywanie sprzątnięta odkurzaczem. Usunięcie Frydrycha z obozu. Motywacja Frydrycha – uniknięcie karnego obozu wojskowego.
[02:14:46] W stanie wojennym rozpoczęła się działalność happeningowa Fydrycha. Pochodzący z Torunia są kresowiakami z Wileńszczyzny (fantazja i dowcip), na Dolnym Śląsku – lwowiacy.
[02:16:21] Sierpień 1980, powstanie „Solidarności”. Wagony z węglem ze Śląska do Trójmiasta wracały puste, napis: „Bo górnicy i Ślązacy to są chuje, nie Polacy” – wtedy kopalnie zaczęły strajk. Założenie komórek „S” w poszczególnych zakładach, które tworzyły sieć, rozprzestrzenianie się ruchu.
[02:20:20] Poszukiwanie matryc drukarskich z Wrocławia, przewożone przez dziewczynę w majtkach. Organizacja przez szpitalną „S” rejsu dla pracowników i ich rodzin statkiem po Odrze, niemieckie szlagiery z patefonu, Mikołaj z prezentami na sankach. Piękny klub dla pacjentów i personelu, rodzinna atmosfera. Kaplica w piwnicy jednego z oddziałów. „Msze dla świrów”.
[02:25:02] Boh. był założycielem „S” w szpitalu, „zawsze byłem szarą eminencją”. Sylwester dla pracowników, w innym terminie dla pacjentów. Kabaret pielęgniarek, piosenka ułożona przez boh. [+]
[02:28:24] Przyjazd żony Rakowskiego z recitalem dla pacjentów. W Lubiążu nie było strajku. Wywieszona flaga z napisem „Solidarność” na kominie. Fałszywy ładunek wybuchowy. [+] Ukradziona flaga przyniesiona po latach przez szewca ze szpitala. Potrzeba uhonorowania zaangażowania „zwykłych ludzi” w czasie „S”, pokrzywdzonych np. poprzez wyrzucenie z pracy. [+] Ordery nie wystarczą.
[02:33:50] Teść boh. rozwoził ulotki dla sąsiadów na wsi, robił kiełbasę z nutrii i pędził bimber. Bogdan Lipowicz zawiesił flagę na kominie.
[02:36:43] Stopniowe wejście w środowisko hippisów – w komunie hippisowskiej we wsi Zawiść. Wiesiek Nowacki. Spotkania hippisów we Wrocławiu pod kawiarnią „Barbara” ok. 1975 r. Wyjazdy ze szpitala w Lubiążu do Wrocławia, rozmowy z hippisami. Hippisi zazwyczaj mieli średnie wykształcenie, słuchali muzyki, aspiracje filozoficzne, poszukujący. Pacyfikowanie przez milicję. Bakcyl nienawiści do komuny.
[02:42:49] Zasady działania terapii odwykowej w Lubiążu, terapia pracą. Przyjeżdżali tam hippisi z całej Polski, prof. Kazimierz Dąbrowski, autor teorii dezintegracji psychicznej, wolontariusze. Krzysztof Gulbinowicz trafiał na oddział 28 razy. Drukował prasę podziemną u Morawieckiego, gdzie świetnie zarabiał, ale miał ogromny stres – popadł w alkoholizm. Plenery malarskie w szpitalu. Poszukiwanie alternatywnych sposobów życia, dorastanie w atmosferze wolności. [+]
[02:47:20] Pacjenci: 1,5 tysiąca było schizofrenikami. Opieka nad pacjentami porzuconymi przez rodziny (tzw. „chronicy”). Żyli w strasznych warunkach, boh. zorganizował im terapię, zmianę warunków. Tapeta z rozkładówek z „Playboya”.
[02:50:26] Ważenie resztek z obiadu. Po wyklejeniu ścian wzrósł apetyt oraz „apetyt na życie”. Pieniądze pacjentów, zakup pralki, telewizora: powrót do normalnego życia, wyjazdy na przepustki, sylwester dla schizofreników, nauka tańca. [++]
[02:55:11] Odwiedziny boh. w szpitalu po 20 latach: spotkanie z pacjentem [+]. Rzeczywistość PRL odbijała się w chorobie: manie prześladowcze, religijne, urojenia. Pacjent Henryk, który przeżył obóz w czasie wojny, zamordował dwóch mężczyzn, dożywotnia internacja (wódka + ocet). Wyjazd na ślub córki. [+] Cmentarz przy szpitalu.
[03:00:58] Pacjentka schizofreniczka zabiła dwoje dzieci. [+] Spotkanie pacjenta Łemka. Agresja pacjentów.
[03:06:55] Prof. Kępiński (papierosy gauloises) – egzamin. Przyprowadzał na wykłady swoich pacjentów. Poznanie żony: „szkoda, że to pacjent”. Dzieci wychowywały się na terenie szpitala psychiatrycznego, w ośrodkach leczenia narkomanii.
[03:12:02] „Solidarność Walcząca” – w okolicy Wołowa zaproszenie na spotkanie z Kornelem Morawieckim, ścisłe przestrzeganie reguł konspiracji. Rozmowa o demonstracjach ulicznych w dużych miastach. „SW mnie nie kręciła”. Absurdalność konspiracji. Dobre zarobki drukarzy.
[03:16:38] Transport darów z Francji: odzież, żywność. W paczkach były części do drukarń. Dekanalny Komitet Pomocy Charytatywnej dla rodzin aresztowanych robotników. Samodzielne zdobywanie środków, zdobycie samochodu, kupno motocykla WSK. „Między nami mówiąc, Solidarność Walcząca wcale nie walczyła, ona się tylko chroniła”. [++]
[03:21:02] „Solidarność Walcząca” otrzymała z CIA prospekt techniczny pistoletu automatycznego, sporządzono jedną sztukę. Przekazano tę wiadomość SB. „Na prowincji nie było już miejsca na ‘SW’”. Zbieranie funduszy w czasie mszy w kościołach – do puszki z napisem „Potrzebującym” solidarycą, ze sprzedaży samizdatów.
[03:23:47] Internowany lekarz, po miesiącu wyjechał na Zachód. Sidorowicz był łącznikiem z Solidarnością Dolnośląską. Po utracie pracy nieporozumienia z „S”.
[03:25:56] Gazetka szpitalna wydawana na powielaczu, po aresztowaniu skonfiskowano powielacz na początku stanu wojennego. Przesłuchanie: kpt. Rymer, propozycja podpisania „lojalki”. Własna treść lojalki: „Zobowiązuję się w niczym nie działać na szkodę narodu polskiego”. Postawy osób internowanych – wyrzuty sumienia. Przesłuchanie w prokuraturze.
[03:32:42] Po wprowadzeniu stanu wojennego SB nie wiedziała, że boh. wydaje gazetkę, zatrzymanie profilaktyczne: Janina Białowąs, Bogdan Prus – w jego mieszkaniu drukowano. SB ukradła boh. maszynę do szycia.
[03:36:05] Zatrzymanie boh. w czasie transmisji mszy podczas pielgrzymki papieskiej, kolega Stanisław Ryczek w milicyjnej suce, ucieczka boh.
[03:37:49] Wydawanie gazetki międzyzakładowej „Podaj dalej”, kolportaż na prowincji najpierw w szpitalu, potem w Wołowie, Żmigrodzie. Nowa gazetka w zastępstwie. Użycie kawałka domowej huśtawki na wałek do powielacza. Nakład 500 egzemplarzy, ukazywała się raz na miesiąc.
[03:43:53] Zachowana odmowa przyznania paszportu na wyjazd do Austrii. Zarekwirowanie zardzewiałego karabinu. [+] Zagrożenie drukarni wpadką, przeprowadzka.
[03:46:40] Przesłuchanie we Wrocławiu w dniu złapania Frasyniuka. Zażądanie zwrotu kosztów przyjazdu na przesłuchanie. [+]
[03:50:20] Wydarzenia w kopalni w Lubinie – zabicie przypadkowych mieszkańców. Próba zastraszenia górników. Wieniec na pogrzeb ks. Popiełuszki szybko zniknął. Szwagier boh. i j jego rodzina otrzymywali wsparcie, kiedy siedział w więzieniu – potem nie przyznano im zapomogi z funduszy pomocy charytatywnej. Samochód dla szwagra – przedwojenny fiat. Losy szwagra, przyznanie mu wysokiego odznaczenia.
[03:57:09] Lekarz dentysta podpisał lojalkę, którą wydrukowano w lokalnej gazetce, nie wykluczono go z „S”, pomagał ludziom, bezpłatnie leczył im zęby. Zakup „butów na stan wojenny”, leśniczówki w pobliskich lasach.
[03:59:58] Inna strategia Fydrycha: prowokacja, niezrozumiała dla „S”. Był oddzielnym bytem. Proces o zawłaszczenie krasnoludków.
[04:01:35] W Wołowie na ratuszu uroczyste spotkanie przedstawicieli „SW” i „S” po wydaniu księgi pamiątkowej. Niekorzystne odczytanie przesłania książki, skarcenie burmistrza, lokalne niesnaski. Wystąpienie żony boh. w obronie szeregowych członków „S” pozostawionych bez opieki podczas reform 1989 r.
[04:06:22] Wystąpienie boh. o trzech osobach, które powiesiły się w akcie rozpaczy. Samobójstwo m.in. przewodniczącego „S” w szpitalu w proteście przeciwko bezsilności wobec molestowania dzieci przez księży. [+] Propozycja wsparcia: podarowanie wszystkim replik pistoletu colt, symbolu oddolnej rewolty. „SW”.
[04:10:53] Rok 1989 – założenie poradni ds. przeciwdziałania narkomanii w Głogowie, otrzymanie pięknego mieszkania. Utworzenie komisji zakładowej. Powstanie komitetów obywatelskich. Antoni Grzyb, internowany pracownik huty, współzałożyciel „Biuletynu Komitetu Obywatelskiego”. Kaszpirowski w telewizji. Zapomoga z „S” na skromny pogrzeb.
[04:16:31] „Zwinięcie” Komitetów Obywatelskich przez Wałęsę, poczucie zagubienia działaczy, klęski, oszustwa. Praca w szpitalu MSW, powstawanie nowych firm, fortuny powstające przy kopalniach miedzi przez ludzi, którzy nie działali w związkach. Przegrani transformacji ustrojowej. [+]
[04:20:05] Odznaczenia, karta represjonowanego, gorycz pozostawionych bez wsparcia.
[04:24:01] Wyrzucenie z pracy przez burmistrza Zgorzelca, byłego „komucha”, zwolnienie żony. Budowa domu w Szklarskiej Porębie, mieszkanie na budowie, głodowe pensje jako katecheci. Praca jako psychoterapeuta. Sprzedaż samochodu. Trudna zima. Wydawanie gazetki lokalnej, odsprzedanie tytułu. Sprzedaż antyków rodzinnych. Brak pomocy od rodziny, znajomych, władz.
[04:31:34] Brak pieniędzy na bilet, by pojechać i odebrać medal. Trudne warunki życia, brak współpracy z franciszkanami. Pomysł założenia rozgłośni radiowej, opór zakonników, oddawanie majątku zgromadzenia miastu.
[04:34:15] Wynajmowanie gabinetu od neurologa wojskowego, wspólny gabinet z boh., początek własnej praktyki. Plany „domu na starość”, rozbudowa.
[04:38:33] Terapia trójki dzieci bogatych rodziców handlującymi narkotykami i dopalaczami, przygotowanie do matury, pilnowanie. [++]
[04:40:56] Zakup samochodu, dalsza budowa ośrodka. Leczenie dzieci z porażeniem mózgowym z Polski i zagranicy, metoda terapii w kombinezonie „kosmicznym”. [+] Rosyjski ośrodek terapeutyczny. Udoskonalenie metody Therasuit.
[04:44:42] Historia rodziny z dzieckiem z porażeniem mózgowym, walka o życie przez wiele lat. [++]. Szkolenia metodą TheraSuit terapeutów, dziewczynka podopieczna Caritasu pobita przez koleżanki.
[04:47:50] Artykuł w prasie, awantura sióstr zakonnych z Caritasu. Rehabilitacja staruszków, stopniowy rozwój kolejnych ośrodków. Hotel zbudowany przez Caritas.
[04:52:11] Specyfika pracy, przerażone dzieci z porażeniem mózgowym. Planowanie dwa piętra ośrodka, winda. Zmęczenie personelu. Plany dalszego rozwoju.
[04:55:20] „Jesteśmy w końcu u siebie”. Podsumowanie działalności zawodowej, poczucie wolności. Trudne życie z poczuciem krzywdy. Postawa matek chorych dzieci.
more...
less

Gleb Tomasz

Latusek Adam

Instytut Pileckiego

Film