Andrzej Jan Chendyński (ur. 1936, Lwów) odtwarza swoją wojenną i powojenną historię. Po wybuchu wojny jego ojciec został zmobilizowany. 3-letniego Andrzeja z matką i dwoma braćmi Rosjanie wywieźli w głąb ZSRR. Matka i starszy brat zmarli na zesłaniu, a Andrzej opiekował opiekował się młodszym braciszkiem, dopóki i on nie umarł. Po ogłoszonej przez władze radzieckie amnestii razem z innymi polskimi dziećmi trafił do Iranu, a potem Indii. Do Polski wrócił w lutym 1948 r. Mówi o sobie, że jest emocjonalnym inwalidą – wychowywał się bez rodziny. Kiedy po latach spotkał w Polsce ojca, nic do niego nie czuł. Matki i starszego brata w ogóle nie pamięta. Tylko Michał – 3-letni braciszek, którego starał się uratować, sam mając ledwie 5 lat – stoi mu w oczach do dziś. Zachorował na morzu, więc nie ma nawet swojego grobu – jego ciało wrzucono do wody. Na to wspomnienie pan Andrzej płacze.
[00:00:06] Autoprezentacja boh. urodzonego we Lwowie w 1936 r.
[00:00:20] Ojciec był majorem Wojska Polskiego, a mama wychowywała trzech synów. Ojciec, żołnierz Legionów Polskich, walczył podczas I wojny światowej. Mama pochodziła z Krakowa, jej ojciec doktoryzował się na Uniwersytecie Jagiellońskim i był jednym z delegatów rządu Paderewskiego podczas rozmów w Paryżu.
[00:02:19] Mobilizacja ojca w 1939 r. i internowanie go na Węgrzech. Mama z trójką dzieci została deportowana 13 kwietnia 1940 r. w okolice Semipałatyńska.
[00:03:17] W 2009 r. boh. pojechał nad Bajkał – przejazd przez Nowosybirsk i Krasnojarsk, gdzie w 1940 r. przyjeżdżali polscy zesłańcy – sny: epizod z matką, krzyk kobiety, której córka została na postoju. Gułag na wyspie Olchon, modlitwa za zmarłych na cmentarzu.
[00:05:46] Przedstawienie rodziców: Litki i Stanisława Chendyńskich.
[00:06:11] Warunki życia w Kazachstanie – mama pasła krowy, boh. pobiegł na pastwisko i został poturbowany przez zwierzęta. Wyjazdy Polaków na południe po ogłoszeniu amnestii. Głód i epidemie tyfusu – ofiary śmiertelne wśród ludności cywilnej i żołnierzy powstającej Armii Andersa.
[00:08:22] Śmierć starszego brata Ziuka i mamy w Kattakurganie – boh. ich nie pamięta. Oddanie boh. i młodszego brata Michała do polskiego sierocińca, gdzie chłopców odwiedzała ich przedwojenna niania. Ucieczka z domu dziecka. Droga do niani: scena z żołnierzem siedzącym na morwie, zaatakowanie chłopców w uzbeckiej wiosce, interwencja żołnierza, który odprowadził chłopców do oficerskiej kantyny – powrót do domu dziecka. [+]
[00:12:17] Dwie drogi (morska i lądowa) ewakuacji Armii Andersa i cywilnej ludności do Iranu. Wyjazd dzieci z sierocińca – choroba młodszego brata. Boh. został ewakuowany i dotarł do Meszhedu – choroba boh., opieka medyczna – musztra żołnierzy za płotem. [+]
[00:15:48] Droga ciężarówkami do Teheranu. Obozy dla uchodźców w Pahlevi i Teheranie. W teherańskim obozie boh. odwiedziła niania, Maria Stawicka, która powiedziała mu o śmierci brata podczas podróży z Krasnowodzka i jego pochówku w morzu. [+]
[00:18:17] Pobyt w obozie w Teheranie, odżywianie, zabawy dzieci. Wspomnienie latryny z żerdzią do siadania.
[00:19:48] Decyzja Indii o przyjęciu polskich uchodźców – stosunki polityczne w kraju. Podróż przez Ahwaz do Karaczi, pobyt w sierocińcu w Malirze, którego kierownikiem był kpt. Władysław Jagiełłowicz. Starania polskiego rządu na uchodźstwie o miejsca, w którym mogło powstać polskie osiedle – wybór wioski Valivade, przedmieścia miasta Kolhapur. Położenie geograficzne, żyzne gleby, dostęp do wody. Udział Hindusów w walkach na frontach II wojny światowej.
[00:25:15] Regentka księstwa Kolhapur maharani Tarabani, by móc sprawować władzę, adoptowała chłopca. Budowa osiedla w Valivade – konstrukcja budynków.
[00:26:51] Organizacja osiedla – sierociniec i część dla ludności cywilnej. Rytm życia w sierocińcu: pobudka, modlitwa, gimnastyka, śniadanie, szkoła. W części cywilnej wypłacano zasiłki i uchodźcy musieli się sami wyżywić. Komendantem obozu był kpt. Jagiełłowicz. Infrastruktura osiedla: wodociągi, łaźnie, szkoły, kościół, kina i sklepy. Działalność straży pożarnej i policji.
[00:30:51] Zorganizowane życie w sierocińcu, dyscyplina. Boh. lubił wędrować po okolicy, a nie lubił chodzić do szkoły – poprawka z czytania, korepetycje dawane przez Zofię Dudkówną, która poskarżyła na niego nauczycielce Anieli Wereszczakowej, która przywiązywała boh. do nogi od stołu. [+]
[00:33:10] Zmiana pesonelu po trzech latach, odejście komendanta Jagiełłowicza. Niania Maria Stawicka pracowała w kuchni i boh. często ją widywał. Niania postarała się o możliwość opieki nad boh. i wzięła go z ochronki do cywilnego obozu. Zakupy na miejscowym bazarze. Kawiarenki i punkty usługowe otwierane przez Polaków. [+]
[00:35:23] Boh. w sierocińcu należał do zuchów. Odwiedziny małego maharadży Śiwadźi w sierocińcu, którego kierowniczką była Olga Sasadeusz.
[00:36:52] Wyjścia na zakupy do Kolhapur, życie z Hindusami, którzy nauczyli się polskiego i świadczyli różne usługi. „Mazanie” piaszczystych podłóg krowim łajnem przez hinduskie kobiety, by uzyskać polepę. [+]
[00:39:50] Patriotyzm mieszkańców osiedla podtrzymywany przez system nauczania w szkole – postawa izolacji, a nie integracji. Boh. interesowało życie Hindusów, wchodził do hinduskich szkół, zaglądał do świątyń. Starsi Polacy uważali, że trafili między pogan. Patriotyzm podtrzymywany przez kościół katolicki. [+]
[00:42:49] Bieda Hindusów w latach 40. Niania Stawicka (pochodząca ze znanej muzycznej rodziny) dostawała w obozie pieniądze, ale nie mogła się za nie utrzymać. Jej opieka nad boh. Patriotyzm mieszkańców obozu – reakcja na utratę Kresów po zakończeniu wojny. Przyjazdy emisariuszy rządu lubelskiego – fikcyjne adopcje, by nie wypuszczać dzieci do Polski.
[00:47:10] Polacy nie chcieli wyjeżdżać do Polski, tylko do Anglii, wiele osób miało krewnych w 2 Korpusie. Patriotyzm Hindusów ze stanu Maharasztra, ruch wyzwoleńczy i bierny opór Mahatmy Gandhiego – działalność hinduskich bojówek, do których się przyłączali polscy harcerze. Stosunek Hindusów do Polaków, początkowa rezerwa spowodowana braniem ich za Anglików.
[00:49:41] Śmierć Śiwadźiego w 1946 r., druga adopcja maharani Tarabani. Oczekiwanie boh. na przyjazd Gandhiego, wyjazd na rekonwalescencję do Panchgani. Przyjazd Gandhiego – boh. nie został wpuszczony na spotkanie z nim. Stosunek Hindusów do Gandhiego.
[00:52:30] Opinia na temat polityki i wzajemnych pretensji Hindusów i Anglików, Polaków i Rosjan.
[00:53:19] Popalanie papierosów przez boh. – reakcja niani. Życie z nianią, która nie radziła sobie ze sprawami bytowymi, nie potrafiła wyżyć z otrzymywanych pieniędzy. Przygoda boh. z sępami. Boh. hodował osy, ale niania zlikwidowała jego hodowlę.
[00:56:34] Wizyty w Valivade Wandy Dynowskiej, Umadevi – wykłady na temat ekumenizmu – reakcje Polaków, postawa księdza Antoniego Jankowskiego. Wanda Dynowska zorganizowała zespół pieśni i tańca z młodzieży z Valivade, który jeździł na występy po kraju.
[00:58:26] Boh. interesował się życiem Hindusów. Wylewy Panchgangi po monsunach, boh. uczestniczył w procesjach Hindusów. Niektórzy z nich nauczyli się mówić po polsku, w 2005 r. boh. spotkał Hindusów pamiętających polskie zwroty.
[01:02:12] Przyjazdy emisariuszy rządu lubelskiego, którzy namawiali Polaków na powrót do kraju. Starania rządu na uchodźstwie o wychowanie młodzieży, finansowanie obozów, wyposażenie szkół. Delegowanie z Armii Andersa instruktorów do prowadzenia drużyn zuchów i harcerzy: por. Zdzisława Peszkowskiego, druha „Rysia” i kpt Bronisława Pancewicza.
[01:05:05] Starania o wyjazdy do Anglii – ukrywanie czynnego poparcia Polaków dla sprawy Gandhiego.
[01:06:00] Wyjazdy części Polaków do rodzin repatriowanych na Ziemie Odzyskane. Ojciec boh. zażądał jego powrotu do Polski. Boh. wiedział, że miał braki w nauce, nie znał ojca i bał się powrotu do kraju.
[01:08:00] Boh. zaprzyjaźnił się z dziećmi hinduskiego komendanta obozu, który miał samochód i jeździł na pikniki nad rzekę. Popisy pływania polskich chłopaków – komendant obozu powierzył boh. naukę pływania swoich dzieci.
[01:10:07] Spotkanie w domu kpt. Jagiełłowicza, który był przed wojną kolegą ojca boh. W Panchgani boh. spotkał Renię Jagiełłowicz z angielskim oficerem, którzy zabrali go na lody.
[01:11:48] Częste wagary, podczas których boh. bardzo dobrze poznał okolicę – świadomość odstawania w nauce od rówieśników. Wypadek na rowerze – zszywanie rany w szpitalu.
[01:13:55] Droga do Polski – wyjazd koleją do Bombaju, zaokrętowanie na statek – wiadomość o śmierci Gandhiego. Cisza w mieście. Reakcja boh. Stan zapalny rany na nodze – wizyta w ambulatorium. Na pokładzie statku boh. był sparringpartnerem boksera – nagroda za lanie na ringu. Przyjazd do Neapolu, większość Polaków popłynęła dalej, do Anglii
[01:17:35] Droga pociągiem z Neapolu do Rzymu – zwiedzanie Wiecznego Miasta, picie wody z fontanny.
[01:18:15] Przejazd przez Austrię. Przyjazd do Kędzierzyna Koźla – trzy tygodnie kwarantanny w barakach. Mroźna zima w Polsce.
[01:19:27] Spotkanie z ojcem, odczucia boh., który go nie pamiętał. Brak uczuć rodzinnych, emocjonalne kalectwo.
[01:21:08] Ojciec wysłał boh. do dziadków Banaszkiewiczów mieszkających w Krakowie, praca dziadka przed wojną. Dziadkowie mieli własną kamienicę, którą po wojnie zasiedlili lokatorzy z kwaterunku. Walory edukacyjne pobytu u dziadków, którzy byli ludźmi wykształconymi, wspomnienie zabaw na drzewach mangowych w Valivade. Wizyty w domu rodziny Ludwikowskich, edukowanie boh. przez ciotkę-polonistkę.
[01:26:24] Mama popełniła mezalians wychodząc za syna nauczycieli z Dębicy. Sytuację ratowało to, że ojciec był wojskowym.
[01:27:07] Wysłanie boh. do dziadków w Dębicy. Wszyscy w rodzinie byli nauczycielami – egzaminowanie boh. przez rodzinny „areopag” – wstyd z powodu dukania. Odkrycie walorów boh., który rozpoczął naukę w męskiej szkole, gdzie od razu został prowodyrem chłopaków. Korepetycje w domu – ukrócenie swawoli.
[01:32:23] Po dwóch latach ojciec dostał pracę w Paczkowie i zabrał syna do siebie. Nauka w szkole – podejrzenia dyrektora co do piątek boh. Przeglądanie przez ojca dzienniczka – wpisy dotyczące złego zachowania. Kupno zegarka, by boh. ćwiczył się w punktualności. Odejście gospodyni, która prowadziła dom.
[01:35:04] Razem z boh. do Polski wróciła niania Maria Stawicka, która przez jakiś czas mieszkała u dziadków Banaszkiewiczów, a potem przyjechała do Paczkowa. Ojciec załatwił jej pracę sprzątaczki w przedszkolu, a miasto dało mieszkanie. W Indiach niania spędzała święta z boh. i panią Wereszczaka oraz jej córką. Śmierć pani Magdaleny Otto, jej dzieci Janinę i Mietka zabrano do sierocińca. Chłopięce psoty – Mietek z kolegami Kaletą i Szpałkiem zatrzymał pociąg, stąd ich przezwisko „dzielne kolejarze”. Pani Wereszczaka wzięła na wychowanie Janinę Otto, a Mietek wyjechał do Kanady.
[01:39:54] Ojciec był internowany na Węgrzech, a potem trafił do obozu jenieckiego na terenie Niemiec – stan zdrowia ojca. W czasie wojny polsko-bolszewickiej ojciec dostał się do niewoli, z której uciekł w okolicach Odessy – po powrocie do Dębicy okazało się, że osiwiał podczas ucieczki.
[01:41:54] Niania wspomniała o pani Wereszczaka, z którą ojciec nawiązał kontakt. Wyjazd w odwiedziny do Chynowa k/Zielonej Góry. Pani Wereszczaka pochodziła z Humania i znała Aleksandra Kamińskiego. Ślub ojca i Anieli Wereszczaka – reakcja boh.
[01:44:12] Aniela Wereszczaka była w Valivade przewodniczącą Sodalicji Mariańskiej, obchodzenie świąt przez uchodźców.
[01:44:52] Edukacja w liceum, w którym był niski poziom spowodowany czystką po rozbiciu tajnej organizacji i wymianą kadry nauczycielskiej. Boh. zdał maturę, ale miał za słabe wyniki i nie miał odpowiedniego pochodzenia, żeby iść na studia. Spędzanie czasu w małym miasteczku.
[01:48:06] Jeden z kolegów namówił boh. do pracy w banku. Przeszkolenia w Narodowym Banku Polskim, dobre warunki finansowe. Boh. dostał powołanie do wojska, ale zwolniono go, ponieważ był jedynym żywicielem rodziny. Praca na stanowisku inspektora kredytowego.
[01:50:35] Propozycja studiów zaocznych na SGPiS w Warszawie – nauka przed przystąpieniem do egzaminów, które boh. zdał. Przyjęcie na Wydział Finansów i Statystyki – pierwsze sukcesy. Wyrównanie emerytury ojca – wezwanie na komisję wojskową, powołanie do wojska. Boh. pojechał odebrać papiery z uczelni – spotkanie z prodziekanem, przyjęcie na studia dzienne. [+]
[01:56:02] Ojciec był w Paczkowie wzywany na przesłuchania i pisał życiorysy. Chciano go nakłonić, by wrócił do nauczania w szkole oficerskiej. Bicie podczas przesłuchań.
[01:57:43] Boh. zwolnił się z pracy i pojechał z kolegą Andrzejem Zdanowskim do Krakowa. Po zabawie w akademiku boh. złapał okazję na drodze do Warszawy. W podróży okazało się, że spotkał lwowiaka, znajomego swojego ojca. Ekipa jechała do Kielc, by zakładać przekaźnikowe stacje telewizyjne, a towarzyszami podróży byli inżynierowie z AGH oraz prorektor uczelni. [+]
[02:03:28] Podczas studiów na SGPiS boh. był jednym z dwóch studentów, którzy nie oblali żadnego egzaminu. Podczas studiów poznał przyszłą żonę. Po urodzeniu córki dał jej pierścionek po mamie.
[02:06:06] Mama umierając miała kilka zdjęć i pierścionek, który niania chciała sprzedać, by ją ratować, ale mama oddała go pani Serbeńskiej. Boh. był na pierwszym roku studiów, gdy dostał wiadomość przez Czerwony Krzyż, że szuka go pani Serbeńska z Londynu. Po nawiązaniu kontaktu pani Serbeńska przesłała rodzinne zdjęcia, a potem wujek przywiózł z Londynu pierścionek mamy. [+]
[02:09:22] W latach 90. boh. działał w Kole Polaków z Indii – list z Rimini od Józefa Serbeńskiego, który porządkując papiery po matce znalazł adres boh. Józef Serbeński był świadkiem wydarzeń na Syberii: jego mama, także lwowianka i żona oficera, zaprzyjaźniła się z mamą boh. – śmierć siostry Józefa Serbeńskiego i brata boh. Dzięki Józefowi Serbeńskiemu boh. odtworzył losy rodziny na zesłaniu. [+]
[02:12:11] Po studiach boh. podjął pracę w Zjednoczeniu Przemysłu Paszowego, ponieważ jeździł na delegacje i mieszkał w hotelach, a w Warszawie waletował na Jelonkach. Po śmierci ojca mama zlikwidowała mieszkanie w Paczkowie.
[02:15:26] Podczas studiów cukrownia z Chełmży płaciła boh. stypendium – wyjazd na rozmowę do Chełmży, zgoda na zamianę zakładów pracy w ramach jednego ministerstwa.
[02:19:54] Kolega Karol Mierzwiński wyjeżdżał do Szczecina i zaproponował boh. wynajęcie mieszkania w Rembertowie – deglomeracja Warszawy, osoby bez zameldowania nie mogły pracować w stolicy. Starania o meldunek – pismo z ministerstwa, zameldowanie w Rembertowie. [+]
[02:24:58] Ślub i starania o mieszkanie, praca w biurze projektowym, studia podyplomowe z efektywności inwestycji.
[02:26:39] W archiwum technicznym biura projektowego pracował starszy pan – Józefowicz (nazwisko nie jest pewne), który przed wojną znał ojca boh. i był naocznym świadkiem deportacji rodziny ze Lwowa. Pan Józefowicz, w czasie okupacji mechanik samolotowy, był jednym z „białych kurierów” - widział moment ładowania rodziny do wagonu na stacji kolejowej we Lwowie i przekazał wiadomość ojcu internowanemu na Węgrzech. [+]
[02:30:08] Po transformacji gospodarczej biuro projektów zlikwidowano i boh. stracił pracę – specyfika pracy przy dużych projektach różnych gałęzi gospodarki. Wyjazdy na budowy za granicę – na Kubę i do Nigerii. Zatrudnienie w księgowości w firmie pana Bizanca – bezpośrednie kontrole Izby Skarbowej. Poprawienie bilansu po głównej księgowej – odnalezienie się w niuansach gospodarki rynkowej.
[02:36:40] Podkupienie boh. przez Jerzego Wojtysiaka, praca w Holdingu Wojtysiak – specyfika pracy w inwestycjach, system wynagrodzeń i „łapówek”.
[02:39:15] Spotkanie z rodziną w Dębicy – przed wojną mama była z teściami w bardzo dobrych relacjach, często ich odwiedzała. Pomysł rodziny z Dębicy, by mama spędziła u nich okupację. Wujek Marian Pietruszewski wyjechał do Lwowa po mamę, ale po 17 września został złapany przez sowietów i wywieziony na Syberię. Po amnestii wstąpił do Armii Andersa, ale zachorował na tyfus i zmarł w Teheranie. Reakcja boh. na opowieść cioci – Odnalezienie grobu st. sierżanta Mariana Pietruszewskiego na cmentarzu Dulab w Teheranie. [+]
[02:44:10] Wyjazd z delegacją rządową do Teheranu, uroczystości na cmentarzu, odnalezienie grobu wujka – spotkanie z ambasadorem Finlandii w Iranie, Harri Kamarainenem.
[02:47:50] Przyjęcie polskiej grupy w Isfahanie, uroczystości na cmentarzu. Przejazd do Bandar-e Anzali, dawniej Pahlevi – modlitwa na brzegu Morza Kaspijskiego, w którym pochowano Michała, młodszego brata boh.
[02:51:21] Na prośbę Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa boh. poszukiwał osób zmarłych na Morzu Kaspijskim podczas ewakuacji – tablica upamiętniająca.
[02:52:18] Działalność w Kole Polaków z Indii – nielegalne zjazdy. Trudności komunikacji z zagranicą w latach PRL-u. W latach 50. rodzinę odwiedził w Paczkowie ksiądz Peszkowski, który znał mamę z działalności w Sodalicji Mariańskiej w Valivade. Pomoc materialna dla rodziny. Działalność księdza Peszkowskiego – nielegalny zjazd w latach 80. w Częstochowie, nocne czuwanie przy cudownym obrazie Matki Boskiej. Spotkanie z prymasem Stefanem Wyszyńskim.
[02:57:09] Mama Aniela [druga żona ojca] mieszkała w Bielsku-Białej, gdzie jej adoptowana córka Janina była nauczycielką. Pożegnanie z mamą na łożu śmierci.
[02:59:38] Przybrana siostra Janina dowiedziała się, że jej brat Mieczysław Otto żyje w Kanadzie. Syn Janiny był homoseksualistą i emigrował do Kanady.
[03:03:50] Starania boh. o odnowienie części cmentarza w Kolhapur, gdzie są groby Polaków. Organizacja zjazdów i budowa pomnika wdzięczności Hindusom za pieniądze stowarzyszenia, a nie fundusze rządowe. Spotkanie z ministrem Janem Ciechanowskim, który zaproponował zorganizowanie wyjazdu do Indii – uroczystości na cmentarzu z udziałem Andrzeja Kunerta – obietnica rewitalizacji nagrobków.
[03:08:54] Wyjazd na uroczystości do Guzaru, gdzie w czasie wojny mieścił się sztab Armii Andersa. Obietnica Andrzeja Przewoźnika, że zajmie się odnowieniem nagrobków w Kolhapur. Zawieszenie sprawy po katastrofie w Smoleńsku. Interwencja ministra Ciechanowskiego – odnowienie polskich nagrobków. Na cmentarzu spoczęła także Wanda Nowicka, która wyszła za Hindusa i została w Indiach. Wizyta w Kolhapur w 2009 r. – modlitwa przy grobie Magdaleny Otto, matki przybranej siostry Ireny.
[03:14:21] Data wywiezienia ze Lwowa, pobyt ojca w obozie jenieckim koło Berlina – boh. nie zna dat pobytu na Węgrzech i w Niemczech.
[03:15:03] Boh. na wernisażu znajomej dowiedział się, że Waldemar Ławecki z biura podróży Bezkresy jedzie do Uzbekistanu. Prośba o rekonesans w Kattakurganie, gdzie zmarła mama boh. Waldemar Ławecki dowiedział się, że nie ma śladu po polskim cmentarzu. Maria Kądzielowa narysowała szkic cmentarza z zaznaczeniem grobu mamy, na którym był metalowy krzyż. Współczesne zdjęcia z cmentarza w Kattakurganie. Plany wyjazdu i ufundowania tablicy upamiętniającej mamę i brata.
[03:21:56] Ojcostwo boh. – wpływ przeżyć z dzieciństwa na relacje z córką i żoną. Boh. nie chciał, by córka studiowała na Politechnice, ale na szczęście wybrała SGH. Żona boh. pisała do jego mamy, że mąż jest „dziwny”.
[03:26:49] [Boh. idzie po znaczek Polska-Indie] Refleksje na temat życia w Indiach dzieci, które miały rodzeństwo lub matki. Boh. mieszkał z nianią, ale nie miał w nikim oparcia emocjonalnego, co przełożyło się na późniejsze relacje w rodzinie. Boh. nigdy nie śniła się mama. Pamięta brata Michała, a mamy nie.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.