Michalina Tabaszewska z d. Kostecka (ur. 1929, Korzenna) pochodzi z rodziny rolniczej. Dobrze pamięta okres międzywojenny i stosunki panujące w rodzinnej wsi. Z czasów okupacji niemieckiej zapamiętała wiele zbrodni, m.in. egzekucje Żydów i pacyfikację pobliskiej wsi Trzycierz. Po wojnie wyszła za mąż w Korzennej i razem z mężem prowadzili gospodarstwo.
[00:00:10] Ur. 14 września 1929 r. w Korzennej, rodzice Józef Kostecki, Stefania dd. Rola. Rodzina ojca rolnicza. Konieczność oddawania kontyngentów, wczesna śmierć dziadka „na nerki”. Pożyczka na zakup ziemi - długie spłacanie. Rodzina mamy – rolnicy z Librantowej. Dziadek dorabiał budowaniem domów.
[00:03:37] Czworo rodzeństwa: Stanisław, Kazimierz, Józefa, Maria, boh. najstarsza. Dzieciństwo w biedzie, jedna krowa, babcia pracowała w gospodarstwie. Wykształceni urzędnicy w gminie, pracownicy poczty. Listonosz jeździł rowerem, zimą drogi zasypane śniegiem. Mocne, śnieżne zimy, okna odmarzały na wiosnę. Dom drewniany kryty słomą, pokój i kuchnia, po drugiej stronie korytarza stajenka z prosiętami.
[00:07:47] Dwa sklepy we wsi, oddawanie jajek do sklepu. Pieczenie chleba. Ojciec był szewcem. Wykradzenie przez złodziei zboża przygotowanego na siew – przed wojną [+]. Kradzież śmietany z piwnicy. Ziemniaki w piwnicy. Niewiele domów we wsi.
[00:13:15] Sołtys Kasprzyk. Ojciec robił buty na zamówienie, chodził do Nowego Sącza po skórę. Jarmarki w Grybowie i Sączu, jazda wynajętą furmanką. Na jarmarku mama sprzedawała kury i młode koguty, jajka.
[00:15:41] W czasie okupacji oddawanie kontyngentów: mleko do mleczarni, odwirowywanie mleka (śmietana, masło). Józef Pękała ostrzegł przed łapanką na roboty – ucieczka boh. i koleżanki do lasu. Wywożenie ludzi ciężarówką.
[01:18:16] Dwór w Korzennej – rodzina Koczanowiczów, dziedziczka Dźwigniewska, dobre stosunki z chłopami. Działka boh. zakupiona od rodziny Koczanowiczów. Córki Koczanowiczów. Opowieści cioci boh., która pracowała w kuchni we dworze. Boh. nosiła przed wojną mleko do dworu, dostała ser od dziedziczki. Syn Koczanowiczowej doglądał gospodarstwa, boh. pomagała mu zbierać ziemniaki.
[00:22:07] Samochód Pawlikowskiego, motocykl księdza. Brukowanie drogi kamieniami. Szkoła przed wojną w Korzennej. Nauczycielka Michalik. Religia w szkole – ksiądz rozmawiał z nauczycielką. Książki w szkole, bicie po rękach. Koleżanki ze szkoły z Łyczanej. Ukończenie 8 klasy, koniec edukacji, pomoc w gospodarstwie.
[00:25:42] Lalka podarowana przez ojca, oddana wujowi [+]. Piesze wyprawy na odpusty: do Krużewa, Mogilna, Nowego Sącza. Jazda rowerem. W czasie wojny okradziona przez klientkę na targu – jajka zgarnięte do rękawa.
[00:28:00] Oddawanie kur na kontyngent – zbierał sołtys. Pierwsza komunia, wspólna fotografia, biała sukienka za pieniądze od chrzestnego. Boh. nie miała płaszcza, zimą zarzucała na sukienkę chustę.
[00:30:31] Piękny stary drewniany kościół, malowany niebieski sufit z gwiazdkami. Pożar kościoła, Niemcy nie dali rady odkręcić i wykraść dzwonów, gaszenie pożaru – noszenie wody przez mieszkańców. Państwo Dźwgniewscy i nauczycielka mieli swoje miejsca w kościele, dzieci stały. Co piątek litania do serca Jezusa. Klęczenie na kamiennej posadzce. Parafia Matki Bożej Szkaplerznej.
[00:34:30] Ksiądz prałat Michał Nowak, dobry i mądry ksiądz, rozpoczął posługę w czerwcu 1939, miał gospodarstwo, parobków i służących. Odpust na Matki Bożej Szkaplerznej. Ksiądz poparzony podczas ratowania obrazu, spekulacje na temat wybuchu pożaru.
[00:38:33] Żydzi w Korzennej (Mosiek, Abram). Kupowanie chleba od Żyda Mendla w sobotę [+]. Dokuczanie żydowskim chłopcom. Muzykalna rodzina Stawiarskich. Cyganie i żebracy chodzący po prośbie, mama piekła placki. Dziedziczka płaciła pracującym we dworze.
[00:43:09] Pierwszy dzień wojny: wkroczenie Niemców – przez 3 dni jechali samochodami i motorami, wieczorem zaczęli palić domy w Trzycierzu. Ucieczka rodziny przed Niemcami. Zastrzelenie sąsiadów na podwórku. Strzelanie do rodziny, mijanie opuszczonych domostw. Noc w lesie, powrót do domu.
[00:47:41] Wojsko polskie koło posterunku, działko przeciwlotnicze. Żołnierze przebierali się w cywilne ubrania. Zastraszanie mieszkańców, ucieczka urzędników na wschód, powroty sąsiadów. Wiadomości przekazywane ustnie. Pacyfikacja Trzycierza, spalenie dwóch domostw, zabicie gospodarzy, przewiezienie zwłok do kościoła [+]. Spalenie żydowskiego domu i sklepu.
[00:53:20] Egzekucje Żydów: zastrzelenie mężczyzny, dziewczynki. Ojcu boh. kazano zakopywać ciała. Pilnowane getto w Sączu. Żyd ukrywający się w lesie, poszukiwał rodziny w Koniuszowej. Opłakiwanie zastrzelonego sąsiada.
[00:58:33] Wykopywanie ciał po wojnie przez ojca. W sąsiednim domu na górze mieszkali Niemcy, partyzanci zabrali im mundury.
[01:01:10] Kopanie okopów w Wojnarowej, droga w deszczu. Chowanie się przed Niemcami, łapanki, szarpanie boh. przez psa. Przyjście Niemców nad ranem do domu boh. Wzmacnianie brzegów rzeki wiązkami gałęzi w Wojnarowej, brak zapłaty za pracę. Praca od godz. 8 do 15, kopanie łopatą, kilofem, pilnowanie przez Niemca. Zranienie boh. łopatą w nogę, zdezynfekowanie na posterunku niemieckim, powrót do pracy. Ciężka praca: „pamiętam każde miejsce, gdziem kopała”.
[01:08:17] Kopanie rowu na działko przeciwlotnicze. Chłopiec przestraszony przez Niemca dostał padaczki. Zimą kopanie dziur pod miny przeciwczołgowe, „zmasakrowane” pola. Zbombardowanie nowego domu sąsiadów pod lasem. Znajdowanie niewybuchów po wojnie, zakopywanie rowów. [+]
[01:12:08] Przyjście Niemców do domu boh., poszukiwanie ukrywających się córek. Dziura w drzwiach po karabinie. Choroby w czasie wojny
tyfus, czerwonka, dwaj koledzy zmarli na czerwonkę, śmierć koleżanki siostry. Przychodzenie ludzi z miasta po jedzenie – mama dawała.
[01:14:50] Konspiracyjne świniobicie. Przechodzenie polami ludzi szmuglujących rąbankę do miasta. Nieudana próba przewiezienia kiełbasy przez sąsiada – rozebranie wozu przez Niemców. Wytwarzanie wędlin w nocy, po kryjomu, pospieszne zacieranie śladów.
[01:17:50] Wycofujący się Niemcy szli bocznymi drogami, zabicie Niemca przez Rosjan pod Trzycierzem, zakopany niedaleko. Wejście Rosjan – ojciec ukrywał boh. w obawie przed gwałtem. Rosjanin w domu boh. modlił się przed figurką.
[01:20:00] Rosyjska kuchnia wojskowa ustawiona pod ścianą na podwórku – lęk przed pożarem. Prowadzenie krowy z cielęciem polami przez Rosjan.
[01:21:11] Przyjście Niemców do szkoły, wystraszona wychowawczyni p. Michalik [+]. Schowane mapy Polski. Odbudowa spalonego kościoła po wojnie przez parafian, pomoc sąsiednich parafii, cerowanie szat liturgicznych, pomoc młodzieży. Ks. Michał Nowak.
[01:24:32] Niedostatki zaopatrzenia czasu komunizmu: „wszystko na zapisy” – całodobowe kolejki po materiały budowlane. Życie na wsi w PRL. Strach przed wojną po 13 grudnia 1981.
[01:28:07] Poznanie męża w kościele – nieszpory w niedzielne popołudnia.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.