Leon Skórzewski (ur. 1925, Warszawa) – przed wojną zastępowy w 51 Warszawskiej Drużynie Harcerskiej im. Stefana Czarnieckiego. Wrzesień 1939 roku spędził na Bródnie w Warszawie, z grupą młodszych harcerzy został przydzielony do Kierownictwa Obrony Cywilnej na Pradze. Był gońcem aż do kapitulacji Warszawy. Uczestnik ruchu oporu: w 51 Warszawskiej Drużynie Harcerskiej był odpowiedzialny za przeprowadzanie obserwacji, przechodził szkolenia z łączności. W ramach Hufca Bródno dowodził drużyną BR-200 złożoną z młodszej młodzieży. W maju 1944 r. ukończył kurs tajnej Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty „Agricola”. W czasie okupacji pracował jako praktykant w przedstawicielstwie firmy Bosch. Jego pluton BR-BS został przed powstaniem przemianowany na Pluton 618 Armii Krajowej. Brał udział w powstaniu na Bródnie, ale już na początku drugiej połowy sierpnia dostał rozkaz przeprowadzenia harcerzy w rejon Choszczówki. Stamtąd mieli udać się do Kampinosu. Ponieważ przy przeprawie przez Wisłę poniesiono duże straty, na rozkaz powrócił z ludźmi na Bródno. Po wejściu Rosjan zmobilizowany do Armii Berlinga. Trafił do I Oficerskiej Szkoły Lotnictwa w Zamościu. W wojsku wcielony do karnej kompanii i wysłany do walk w Berlinie. Zdemobilizowany w 1946 roku. W 1952 roku ukończył wydział mechaniczny Politechniki Warszawskiej. Pracował w Zakładach Mechanicznych „Ursus” – w latach 1976-1982 na stanowisku dyrektora do spraw rozwoju i inwestycji.
mehr...
weniger
[00:00:09] Rygory w podchorążówce, porządek. Wskazówki od dowódców nieprzystosowane do walk ulicznych, zdobywanie odpowiedzialności. [+]
[00:05:40] Egzamin na podchorążego w gimnazjum Giżyckiego przy pętli tramwajowej na Wierzbnie. Tytuł „podchorążego czasu wojny”. [+]
[00:08:55] Na Pradze powstanie zakończyło się po trzech dniach. Przypadkowa informacja o godzinie „W”, bezradność boh., szkolenie z walki wręcz (wytrącanie pistoletu, szkolenie saperskie „plastik” Semtex, zapalniki).
[00:13:17] Szkolenie z walki wręcz. [boh. demonstruje, jak wytrącić pistolet i obezwładnić przeciwnika]. [++]
[00:17:11] Przygotowanie na zadawanie śmierci, „pranie mózgu”, manipulowanie żołnierzami, indoktrynacja: „nie jesteście od tego, żeby przeżyć”. Szkolenie praktyczne w rejonie Mińska, ścinanie drzewa, wysadzanie torów kolejowych plastikiem wybuchowym, wykolejanie pociągów. [+]
[00:21:35] „Ubezpieczenie” kolumny marszowej, plany przejścia do powstania. 26 maja 1944 r. skończenie podchorążówki, stopień „kapral podchorąży czasu wojny”, koleżanka Irena.
[00:25:28] Pierwszy przydział: VI Obwód (Praga) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej, SONDA Szkoła Niższych Dowódców (podoficerska) – boh. miał prowadzić szkolenie na Pradze, początek 12 czerwca, zmęczenie.
[00:27:45] W połowie lipca 1944 r. polecenie trzymania plutonu w pogotowiu, słabe wyposażenie w broń, Przyniesienie 500 sztuk amunicji przez matkę kolegi. Boh. skończył pracę w Boschu 10 lipca, poczucie chaosu. Trudność utrzymania dyscypliny podczas szkolenia, picie alkoholu.
[00:32:26] Polecenie dla „Zawiszaków” – utrzymywanie łączności. 14-letnia harcerka Zofia Podstawska przynosiła pistolet vis na szkolenia, dwukrotnie przeszukiwania przez Niemców. [+] Spotkanie po latach na Politechnice Warszawskiej, „dziewczyna na lambretcie”. Misja przewiezienia meldunków do dowództwa lwowskiego AK przez Zosię (film przewieziony w obcasach). [++]
[00:40:50] Na początku okupacji dowództwo harcerstwa żeńskiego odmówiło delegowania harcerek do przejęcia łączności. Irena i Wiktor, dzieci z rodziny ewangelików z ul. Wiatracznej 15 (producenci siatki). Za zgodą „Juranda” Irena zorganizowała siatkę łączności na Pradze, drużyny „Las”, „Wilki” – tam należała Podstawska.
[00:47:20] Po skończeniu szkolenia podchorążych w maju boh. został szefem hufca Bródno. W plutonie dobrze wyszkoleni strzelcy, po przeszkoleniu łącznościowym, umiejętność dowodzenia ludźmi („sklepy”). Boh w powstaniu dowodził plutonem wojskowym.
[00:51:20] Zmiany kadrowe w hufcach na Pradze. Na przełomie czerwca i lipca [1944] boh. dowodził plutonem 618, VI Obwód AK Praga.
[00:55:53] Narastające napięcie od połowy lipca. Szkolenie dla Zawiszaków z bronioznawstwa – młodsi harcerze nie mogli walczyć i zabijać ludzi.
[00:58:15] Przerzut ok. 80 żołnierzy do Choszczówki, planowany przerzut za Wisłę w okolice Żoliborza. Zdolność wyczuwania niebezpieczeństwa u kobiet. Ciągłe czuwanie w Choszczówce, wyczerpanie. Przedostanie się Ukraińca do oddziału, postrzelenie, dramatyczna decyzja o zastrzeleniu szpiega (w wieku 19 lat). [+]
[01:04:44] Przejście do Choszczówki nastąpiło ok. 10 sierpnia [1944], dobre rozeznanie terenu. Ulica Białołęcka, kanał, przerzucanie żołnierzy późnym wieczorem. Rejon Choszczówki opanowany przez kolaborujących Ukraińców stacjonujących w Józefowie.
[01:09:45] Tworzenie się trzeciej linii obrony. Odprawa przy krzyżu na ul. Białołęckiej w okolicy wsi Ugorów. System przerzutu żołnierzy.
[01:11:54] Lokale awaryjne przy ul. Palestyńskiej 18 i Kurpiowskiej 14. Dowódca harcerzy z Grochowa został zastrzelony 30 lipca.
[01:15:18] Dowódca Bojowych Szkół „Jurand” Mieczysław Słoń przypadkowo zatrzymany w łapance. Syn profesora Wuttke uratował się, Słonia rozstrzelano na ul. Wawelskiej w listopadzie 1943 r. Przygotowywanie ludzi do rozstrzelania: nalewanie gipsu do ust [+]. Brak dowódcy w plutonach bródnowskim i grochowskim od listopada 1943 r., pojawianie się dowódcy (ps. „Bryza”) w połowie lipca 1944 r.
[01:20:28] Poznanie „Bryzy”. Codziennie ok. godz. 14 odprawy. Przygotowanie praskich harcerzy do „zderzenia z Armią Czerwoną”. Niechęć Rosjan do rządu w Londynie. Przekazywanie wiadomości oddziałowi w lokalu przy ul. Palestyńskiej codziennie ok. godz. 16. Przesuwanie się frontu od strony Karczewa.
[01:26:20] Codzienne odprawy trwały ok. 1 godz., przekazywanie wiadomości drużynowym. Trudna komunikacja na Pradze. 15 lipca rozkaz dyżurowania połowy składu osobowego drużyn, zmiana rozkazów. Wymiana składu codziennie o godz. 18. Zakaz ćwiczeń wojskowych w oddziale boh., dowódca plutonu 605 A zastrzelony. Chaos organizacyjny.
[01:32:10] 15 marca 1944 r. zmiana zasad współpracy między Szarymi Szeregami a AK. Brak informacji o zamiarach działań w Warszawie, oczekiwanie frontu pod Radzyminem, przyczółek radziecki w rejonie Dęblina (Studzianki).
[01:35:55] Kilka dni przed wybuchem powstania wzmożony masowy ruch wozów konnych żołnierzy wojsk sprzymierzonych na mostach Warszawy: m.in. Węgrzy, Niemcy. Kolega ukradł pistolet. W ostatnich dniach przerzucenie dywizji SS z frontu włoskiego (czołgi na ul. Targowej, obóz w parku Skaryszewskim).
[01:40:04] Dobre rozeznanie Niemców w przygotowaniu do powstania. Boh. dowiedział się o planowanym wybuchu powstania o godz. 14. Koncentracja wojsk w szkole na rogu ul. Wrzesińskiej i Brukowej o godz. 17, zadanie: ochrona punktu kontaktowego i małej lokalnej radiostacji. Organizacja działała „na sznurek”, pierwsze wpadki. Przebieg mobilizacji oddziału. [+]
[01:44:10] Do „skrzynki” wpływały informacje z całej Pragi, problemy techniczne, porozumiewanie się z lewostronną Warszawą przez Londyn. Łączność telefoniczna kablem idącym po dnie Wisły – na podsłuchu. W drugiej połowie lipca [1944] szkolenie SONDY, przekazanie zadań Zawiszakom, chaos, brak dowódcy.
[01:48:27] Ośrodki harcerskie na Pradze też bez dowódcy. Oddział 605 A miał zadania łącznościowe, 618 ochraniał bezpieczeństwo skrzynki łącznościowej. Prowizoryczna radiostacja.
[01:52:41] Na Bródnie nie doszło do żadnego starcia z Niemcami. Przechodzenie piwnicami z ulicy Wrzesińskiej do ul. Jagiellońskiej i Targowej (łomiarze i murarze), szykowanie drogi odwrotu.
[01:56:00] Czwartego dnia powstania powrót na Bródno. Zatrzymanie na Bródnie grupy boh. przez ostrzał niemiecki. Rozpierzchnięcie się oddziałów AK. Pomocny zastępca boh., „cwaniak warszawski”, kolega z gimnazjum Lisa-Kuli.
[02:00:30] Rozkaz powrotu na Bródno. Przejście pod wiaduktem na ul. Radzymińskiej, przez ogródki, cmentarze. Meldunek (w Muzeum Harcerstwa) o stanie oddziału. Rozplanowanie zadań na 6 sierpnia, ostrożność i dyscyplina, oszczędzanie ludzi. Kategoryczny zakaz picia alkoholu.
[02:04:43] 10 sierpnia „Bryza” zalecił przeniesienie oddziału do Choszczówki –zdobywanie broni i amunicji. Przygotowanie szlaków przerzutowych, początek akcji 18 sierpnia – do przerzutu ok. 80 osób, w nielicznych grupach.
[02:09:17] Teren do Choszczówki patrolowany przez oddziały kolaboracyjne „rosyjskojęzyczne” – ok. godz. 22 kończyli wachtę. Przenoszenie broni. Zakończenie akcji ok. 25 sierpnia.
[02:12:29] Chłopiec „Zawiszak”. Decyzja zastrzelenia szpiega, działanie w napięciu, niepewności, nieznani członkowie oddziału, niesubordynacja.
[02:16:05] Szczegółowy opis akcji zastrzelenia przez boh. rannego Ukraińca, silne emocje po latach. [++] Wypadek boh. – uszkodzenie czaszki na czole podczas skoku w czasie powstania – uszczerbek na zdrowiu po wielu latach. [+] Pewność słuszności decyzji, działanie automatyczne. Zastępca Mirek – dyżury na zmianę, zmęczenie chłopców. Woda do picia w bańkach i suchy prowiant rano i wieczorem.
[02:22:22] Instynktowne wyczuwanie niebezpieczeństwa, niepokój, niektórzy harcerze tracili kontrolę nad emocjami. Baza z zaprowiantowaniem w gajówce (dziś restauracja „Dziki zakątek”). Oczekiwanie na rozkaz przejścia Wisły, decyzja o zawieszeniu przerzutu i powrocie na Bródno, oczekiwanie na Armię Czerwoną. Powrót na Bródno 29 sierpnia, Rosjanie przyszli tam 14 września.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..