Barbara Czartoszewska z d. Lenkowska (ur. 1939, Dreństwo) w czerwcu 1941 została wraz z matką deportowana do Krasnojarskiego Kraju. Gdy powstał Związek Patriotów Polskich rodzina przeniosła się do Czernogorska, skąd repatriowano się do Polski. Barbara Czartoszewska po ukończeniu liceum ogólnokształcącego w Ełku podjęła pracę w Banku Rolnym, po roku przeniosła się do oddziału banku w Augustowie. Potem pracowała m.in. w fermentowni tytoniu, Augustowskim Przedsiębiorstwie Budowlanym, Spółdzielni Kółek Rolniczych i banku PKO. Jest działaczką Związku Sybiraków, wiceprezeską Oddziału w Augustowie.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1939 r. w Dreństwie pow. Grajewo.
[00:00:25] Dziadek był wójtem w gminie Pruska, posiadał niewielki majątek ziemski, który w 1939 r. zabrano i rozparcelowano. Rodzice prowadzili gospodarstwo rolne w Dreństwie. Za posag matki chcieli kupić majątek w Kroszewie, ale wybuchła wojna. Ciotka Jankowska przechowała posag. Ojciec ukrywał się w Gierłoży i tam wyuczył się zawodu masarza. Pewnej nocy przyszedł do dziadka i prosił, by wyremontowano dom w Augustowie, ponieważ chciał otworzyć zakład masarski. Po wojnie dziadek zaczął remontować dom – sytuacja rodzinna, okoliczności wyrzucenia z domu w Dreństwie, groźby wobec rodziny, która zamieszkała u pani Boruckiej. Dziadek Lenkowski przywiózł z Grajewa akt notarialny, który wyjaśniał sprawę własności domu. Ojciec ukrywał się do 1948 r. Potem kilka razy był aresztowany i matka wykupywała go z aresztu.
[00:05:40] Podczas okupacji sowieckiej rodzina została deportowana, enkawudzista kazał spakować wszystkie rzeczy, wuj przywiózł jedzenie. W domu została prababka, która przechowała zabawki boh. Ok. 20 czerwca 1941 r. transport ruszył z Grodna, pociąg był bombardowany przez Niemców i wiele osób zginęło. Tym samym transportem jechał ośmioletni Henryk Skirgajło. Ojciec w tym czasie był w sowieckim więzieniu, a stryj Leon leżał w szpitalu.
[00:09:42] Transport dojechał do Krasnojarska, skąd rodzina (matka, babcia, ciotka i boh.) oraz pięć osób z rodziny Sienkiewiczów – trafili do kołchozu „Krasnyje oziero”. W 1943 r. wuj Sienkiewicz wstąpił do Dywizji Kościuszkowskiej, rodzina przeniosła się do miasta Czernogorsk koło Abakanu.
[00:12:15] Matka miała na zesłaniu futro, które spodobało się żonie naczelnika łagru. Boh. bawiła się z jego córką. Pewnego dnia matka została poproszona o zawołanie naczelnika, wzięła więc dzieci na sanki i poszła do łagru – reakcja naczelnika, którego potem aresztowano za nadużycia. Boh. opiekował się starszy kolega, którego poszukiwała po wojnie – spotkanie w Ełku. Pani Oleksy kradła zboże w kołchozie. Gdy boh. chorowała, pani Oleksy przyprowadziła lekarza, Rosjanina. Matka na zesłaniu pomagała ogrodnikowi, Żydowi, który czasem dawał boh. coś do jedzenia. Ciotka pracowała w spółdzielni krawieckiej.
[00:20:15] Pani Konopko przyprowadziła Żyda, którego prześladowano. Boh. zobaczyła, jak mężczyzna przygotowuje się do modlitwy i przestraszyła się, że jest psychicznie chory. Żyd nauczył Ryśka Sienkiewicza odlewać łyżki – wyprawy na lotnisko po surowiec. Gdy dorośli wychodzili do pracy, boh. zostawała sama. Obok mieszkała rodzina lotnika, gdzie był rówieśnik boh. – wspólne zabawy i jedzenie chleba z masłem i cukrem. Gdy rodzina jechała do Polski, sąsiadka dała matce żywność na drogę. [+]
[00:24:25] Boh. chodziła do polskiej szkoły zorganizowanej przez Związek Patriotów Polskich, jej nauczycielką była Krystyna Dryla, która po wojnie odnalazła pana Milewskiego, a ten odszukał jej uczniów z zesłania – występ w programie TV „Świadkowie” w 1976 r.
[00:26:08] Matka sfałszowała datę urodzenia boh. i dostała lżejszą pracę. Zesłanki handlowały ubraniami, jedna z nich wróżyła. Warunki zamieszkania na zesłaniu. Dzieci Sienkiewiczów chodziły do radzieckiego przedszkola. Zachowanie miejscowej ludności wobec zesłańców, boh. zbierała kłosy na polu i enkawudzista ją uderzył. Jedzenie na zesłaniu – matka miała maszynkę do mięsa przywiezioną z Polski, mieliła małe ryby, a kotlety sprzedawała na targu. Wspomnienie pogrzebu i wody na kartki. Ciotka Kossakowska nie była przyzwyczajona do ciężkich warunków i zmarła na Syberii.
[00:33:15] Radość po wiadomości o zakończeniu wojny, wyjazd do Polski organizował Związek Patriotów Polskich. Gdy pociąg stał na stacji w Brześciu, kobiety poszły do kościoła – boh. pierwszy raz zobaczyła księdza w sutannie. Wspomnienie przejazdu przez Wołgę mostem pontonowym. [+]
[00:36:38] Matka nie przyjęła radzieckiego paszportu, ale miała je rodzina Oleksych. Boh. z rówieśnikami rozmawiała po rosyjsku – napomnienie ze strony dziadka. W archiwum w Białymstoku jest karta repatriacyjna, w której boh. jest zapisana jako „członek rodziny”.
[00:40:58] Spotkanie z siostrą zakonną i stryjem w Białymstoku. Matka nie chciała jechać na Ziemie Odzyskane. Stan gospodarstwa w Dreństwie. Dziadek ukrywał się u Wasilewskich w Suchej Rzeczce, ksiądz Jarniecki odprawiał msze w opuszczonym dworku w Pruskiej. Boh. uczyła się w szkole o zdobyczach komunizmu – opinia na ten temat nauczyciela Leona Hausera.
[00:45:12] Ojciec nie chciał opowiadać o swojej okupacyjnej przeszłości. Prokuratura w Grodnie przysłała dokumenty poświadczające, że został aresztowany w 1940 r. i siedział w białostockim więzieniu do napaści Niemiec na ZSRR. Boh. spotkała się z ojcem w maju 1948 r. W 1946 r. podczas głosowania 3xtak ojciec przyszedł nocą do domu i zrobił awanturę matce – podziemie zbrojne w rejonie Grajewa. Boh. mieszkając w Ełku jeździła rowerem do Gołubek z szyfrowanymi wiadomościami. [+]
[00:50:51] Przyjazd z zesłania do domu – boh. poznał pies, który był w domu przed wojną. Jedzenie w domu: bułki, ciastka, nie smakowało boh., która zobaczyła brukiew w piwnicy u ciotki Jankowskiej i cieszyła się, że rodzina naje się do syta. [+]
[00:52:52] Rodzina przeprowadziła się do Augustowa, gdzie boh. chodziła do szkoły. Po potwierdzeniu własności gospodarstwa w Dreństwie wrócono do domu. Matka zmarła w 1966 r. Ojciec ożenił się drugi raz. Z powodu przeszłości boh. nie mogła podjąć nauki w ogólniaku w Grajewie. Szwagier matki był nauczycielem w Ełku i boh. poszła tam do szkoły. Potem chciała studiować geologię, ale kolega z ZMP nie podpisał jej papierów. Wuj „zaszantażował” dyrektora Banku Rolnego i boh. poszła do pracy w banku. Po roku przeniesiono ją do Augustowa, gdzie zajmowała się kredytami – pierwsze spotkanie z dyrektorem placówki Józefem Wasilewskim.
[01:02:00] Prokurator Kazimierz Drzewiński załatwił sprawę ojca i już go więcej nie aresztowano. Nocne spotkania księdza z prokuratorem. Przyszły mąż, Antoni Czartoszewski, był komornikiem sądowym, prokurator Drzewiński pojechał do jego rodzinnej wsi koło Zambrowa, by poznać jego rodziców. Główny powód zamążpójścia.
[01:06:05] Powody zmiany pracy, sytuacja po wypadku męża – ukończenie przez niego Technikum Budowlanego. Boh. pracowała w fermentowni tytoniu, potem jako kasjerka w Przedsiębiorstwie Budowlanym – okoliczności awansu na likwidatora. Po obcięciu wynagrodzenia poszła do sekretarza partii i w przedsiębiorstwie przeprowadzono kontrolę, po zmianie dyrektora boh. przeszła do pracy jako główna księgowa w Kółku Rolniczym w Bargłowie – niegospodarność w firmie.
[01:22:20] Dzięki boh. PKO otworzyło placówkę w Augustowie. Sytuacja zawodowa po powrocie ze Stanów Zjednoczonych, gdzie była w latach 1979-84. Boh. mieszkała w Chicago i opiekowała się żoną założyciela banku Northwestern, potem pracowała w piekarni. Trudności z otrzymaniem paszportu, starania o wizę.
[01:32:15] Mąż nie chciał przyjechać do Stanów. Reakcja na zamach na papieża. Boh. miała wypadek i chciano jej amputować dłoń, ale właściciel piekarni znalazł lekarza, który zdecydował się przeprowadzić operację – długa rekonwalescencja.
[01:36:12] Boh. zatrudniła się do pilnowania kotów, jej pracodawczyni poprosiła o ugotowanie kolacji na przyjazd znajomych Francuzów, którzy potem zaproponowali boh. pracę w restauracji. Wieloletnie starania o odszkodowanie po wypadku.
[01:40:25] Milicjanci robili rewizje w domu, ojciec trzy razy był aresztowany – reakcja sąsiadów z Dreństwa. Pan Małachowski pomagał matce załatwiać sprawy w UB. Szykanowanie boh. w Polsce Ludowej.
[01:43:02] W szkole podstawowej boh. zapisała się do harcerstwa – reakcja ojca. Boh. była namawiana na wstąpienie do Ligi Polskich Rodzin, potem do PiS – nieformalne działanie na rzecz partii.
[01:45:48] Dziadek przez cztery lata pracował w Ameryce, tam urodziła się jego najstarsza córka. Po powrocie do Polski kupił ziemię w Prusce i był wójtem. W 1939 r. majątek został rozparcelowany, a dziadek ukrywał się. Współczesne pozostałości majątku.
[01:48:05] Ojca po aresztowaniach przetrzymywano w Domu Turka. W budynku mieściło się UB, potem wojsko. Sprawa własności obiektu, starania o utworzenie muzeum.
[01:55:40] Boh. wstąpiła do Związku Sybiraków – powstanie oddziału w Augustowie. Funkcje pełnione w Związku.
[02:03:00] Ojciec nie mówił o działaniach w partyzantce, w domu nie rozmawiano o Obławie Augustowskiej. Starania o uprawnienie kombatanckie dla ojca.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..