Zofia Tyrcha z d. Wrona (ur. 1930, Warszawa) – wychowała się w Warszawie, gdzie jej ojciec w Śródmieściu prowadził sklep obuwniczy „Bata”. We wrześniu 1939 w wyniku bombardowania ich mieszkanie przy ulicy Powązkowskiej spłonęło, a rodzina przeprowadziła się na ulicę Ogrodową. Starsze rodzeństwo pani Zofii (brat Kazimierz i siostra Halina) wraz z ojcem brali udział w akcji pomocy dla getta, m.in. dostarczając kanałami żywność i wyprowadzając ludzi. Po wybuchu powstania warszawskiego pani Zofia wraz z matką znalazły się w obozie przejściowym w Pruszkowie, skąd zostały przetransportowane do Głogowa, a następnie do Rothenburga nad Odrą (obecnie Czerwieńsk), gdzie pracowały w fabryce zbrojeniowej. Po wojnie pani Zofia ukończyła Liceum Pedagogiczne w Brzegu, a następnie pracowała jako nauczycielka i kierowniczka szkół w Niwce Krasowieckiej, Podgórzynie i w Cieplicach k. Jeleniej Góry. Mieszka w Domu Pomocy Społecznej „Pogodna Jesień” w jeleniej Górze.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1930 r. w Warszawie.
[00:00:29] Wspomnienie dziecięcych zabaw w ogrodzie. Dom stał niedaleko cmentarza wojskowego i torów kolejowych, gdzie bawiły się dzieci z okolicy.
[00:01:55] Współczesne przejawy traumy z czasów okupacji. Zabawy z czasów okupacji – wyciąganie kijanek, które lęgły się w lejach po bombach. Przez dziurę w ogrodzeniu wchodzono na teren cmentarza, by oglądać groby – incydent z czapką leżącą na mogile.
[00:04:40] Podczas okupacji boh. szła z bratem ulicą i była świadkiem ulicznej egzekucji.
[00:07:20] Boh. widziała rozbrojenie niemieckiego patrolu przez dwóch chłopaków – ukrywanie się na strychu w pobliskiej kamienicy.
[00:12:05] Wznoszenie barykady po wybuchu powstania – zwłoki leżące na ulicy. Wypędzenie z Warszawy, droga na stację kolejową. [+]
[00:14:10] Wspomnienie odgłosu wydawanego przez podkute niemieckie buty. Załadowanie ludzi do wagonów towarowych, podróż do Niemiec. W Głogowie pozwolono wysiąść z wagonów – bark jedzenia i picia, kąpiel i kwarantanna. Boh. cierpiała z powodu zapalenia korzonków. Wychodząc z domu matka zabrała jej szkolne świadectwo i zdjęcia. Matka pracowała przed wojną w fabryce zbrojeniowej, więc zgłosiła się do pracy w fabryce – warunki bytowe robotników przymusowych. Boh. pracowała przy montowaniu zapalników do bomb – zatrucie chemikaliami. Podczas żniw zabierano robotników do prac polowych – bicie. [+]
[00:24:38] Boh. była z ojcem, który kupił dwa rogaliki i chciał je podać do getta – zwłoki na ulicach, dzieci umierające z głodu. Wyrzuty sumienia z powodu zjedzenia rogalików. Pomoc Żydom podczas okupacji – starsze rodzeństwo nosiło kanałami żywność do getta. [+]
[00:28:10] Podczas okupacji rodzina mieszkała na ul. Ogrodowej, niedaleko Sądów – odgłosy egzekucji, powody śmierci ojca. Częste rewizje w budynku. W 1939 r. spłonął dom przy ul. Powązkowskiej – podczas pożaru ojciec uratował szmacianą lalkę boh. [+]
[00:32:32] Wspomnienie huku miotaczy ognia. Głód w mieście – matka pojechała na Białostocczyznę po żywność, pociąg został zatrzymany i jedzenie odbierano.
[00:35:10] Rodzeństwo (Halina i Kazimierz) nosiło kanałami jedzenie do getta. Traktowanie Żydów przez Niemców. Organizacja pomocy Żydom.
[00:38:30] Ojciec przyprowadził do domu młodą Żydówkę, która ukrywała się przez kilka miesięcy za piecem. Podczas bombardowań w 1939 r. ukrywano się w piwnicy, gdzie boh. siedziała na worku orzechów. Zniszczenie piwnicy przez niewypał pocisku.
[00:41:58] Ojciec wieczorami wychodził z ukrywaną Żydówką, ale było to niebezpieczne. Znajomość z mieszkającą niżej żydowską rodziną. Represje po zabiciu Niemca – egzekucje. Ojciec działał w konspiracji i brał udział w ratowaniu Żydów, których wywożono z Warszawy. Los ukrywanej Żydówki.
[00:48:12] Ojciec dał koledze kilka ziemniaków – reakcja dziecka.
[00:49:30] Boh. przebywała razem z matką na robotach w Rothenburg an der Oder, obecnym Czerwieńsku koło Zielonej Góry. Zamężna siostra mieszkała na Pradze i nie została wywieziona. Miejscowość została wyzwolona przez Armię Czerwoną. Droga wozem do centralnej Polski – przeprawa promem przez Odrę.
[00:52:40] Siostra matki mieszkała w Łodzi i u niej się zatrzymano – wyjazd do Góry Śląskiej, gdzie boh. chodziła do gimnazjum. Po ukończeniu liceum pedagogicznego w Brzegu dostała nakaz pracy w Niwkach Kraszowskich. Po dwóch latach wróciła do Brzegu. Siostra dostała pracę w Cieplicach i ściągnęła tam matkę oraz boh. – praca w Podgórzynie i Cieplicach jako kierowniczka szkoły.
[01:00:00] Zakupy w żydowskim sklepie w 1939 r. Gdy wybuchło powstanie boh. była sama w domu – oczekiwanie na matkę. W mieszkaniu znalazła się z żywność z pobliskiego ośrodka dla dzieci, ale potem nie można było z niej skorzystać.
[01:04:15] Przedstawienie rodziców: Marii i Piotra. Brat przeżył wojnę, ale przez wiele lat ukrywał się. Boh. została kierowniczką szkoły, ale nie należała do partii – wezwanie do Rady Miejskiej. Uprzywilejowanie osób należących do partii.
[01:08:55] Ojciec przed wojną prowadził sklep obuwniczy „Bata”, matka pracowała w fabryce broni jako kontrolerka – wynoszenie amunicji podczas okupacji. Przeprowadzka na Ogrodową po spaleniu mieszkania przy ul. Powązkowskiej – ojciec nie chciał wprowadzić się do mieszkania po Żydach. Sympatie polityczne ojca.
[01:14:18] Refleksje na temat ciężaru przeszłości.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..