Władysław Foksa (ur. 1920, Żywiec) we wrześniu 1939 został zmobilizowany i pracował przy obsłudze wojskowo-kolejowej centrali telefonicznej w Bielsku. W grudniu 1941 roku wstąpił do ZWZ-AK. Pracował jako robotnik przy budowie fabryki IG Farben w pobliżu niemieckiego obozu Auschwitz. W 1942 aresztowany przez Niemców, przez 7 miesięcy był więźniem podobozu w kamieniołomie w Kamienicy pod Bielskiem. W lipcu 1945 stanął na czele oddziału Zgrupowania NSZ największej grupy podziemia antykomunistycznego na Podbeskidziu dowodzonej przez Henryka Flamego „Bartka”, od września podjął bezpośrednią współpracę z oddziałem Antoniego Bieguna „Sztubaka”. Był dowódcą grupy nazwanej od jego pseudonimu grupą „Rodzynka”, prowadzącej w Żywcu działalność propagandową, wydawniczą i wywiadowczą. W grudniu 1946 aresztowany przez UB, po śledztwie i torturach skazany na 5 lat więzienia. W kwietniu 1947 zwolniony na mocy amnestii. Szykanowany i usunięty ze studiów, pracował do emerytury na PKP. W 1990 został radnym Żywca, działał w Akcji Katolickiej. W latach 1990-96 był prezesem Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego w ówczesnym województwie bielskim oraz założycielem i pierwszym prezesem Związku Żołnierzy NSZ na Podbeskidziu. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Kawalerskim OOP, Krzyżem Narodowego Czynu Zbrojnego, Krzyżem Więźnia Politycznego, medalem „Pro Memoria”, Weteran Walk o Niepodległość, Złotą Odznaką Honorową za Zasługi dla Województwa Śląskiego. Obecnie awansowany do stopnia podpułkownika.
mehr...
weniger
[00:00:10] Boh. [w 1945] wrócił pieszo z Oświęcimia do Żywca – wejście Armii Czerwonej, wygląd żołnierzy. W domu rodziców zamieszkali radzieccy oficerowie.
[00:04:07] Po rozwiązaniu Armii Krajowej boh. nawiązał kontakty z Narodowymi Siłami Zbrojnymi. Początki powojennej konspiracji – spotkanie z mężczyzną w kapeluszu, który się nie przedstawił. Skład grupy – młodzież po maturze, robotnicy oraz czterech podoficerów sprzed wojny. [+] [00:10:35] Kilka lat po wojnie boh. spotkał przypadkiem łącznika AK, z którym kontaktował się w czasie okupacji.
[00:12:34] Boh. był w oddziale „Bartka” dyspozytorem łączności – informacje o ruchach wojska, UB, KBW. Czujki na stacji kolejowych, działalność grupy „Sztubaka”.
[00:14:44] 3 maja 1946 boh. był w Żywcu i nie uczestniczył w defiladzie żołnierzy „Bartka” w Wiśle – reakcja mieszkańców i kuracjuszy oraz milicjantów na posterunkach w okolicy. System łączności w oddziale, zasady konspiracji. Wiara w zwycięstwo nad komunistami.
[00:20:10] Siła informacji o defiladzie w Wiśle. Boh. nie wiedział, że takie zdarzenie będzie miało miejsce. Organizacja struktur łączności.
[00:22:20] Możliwości wyjazdu na Zachód – boh. poinformowano, że nie może wyjechać. Boh. nie wiedział, co się stało z kolegami, którzy wyjechali. O mordzie w Starym Grodkowie dowiedział się po 1989 r. Kapelan oddziału zorganizował wyjazd do Grodkowa i boh. był na miejscu zbrodni – rozmowy z okolicznymi mieszkańcami. Ekshumacja zwłok.
[00:27:27] Okoliczności aresztowania w grudniu – boh. został zatrzymany na ulicy, nie miał przy sobie broni. Śledztwo u budynku UB – bicie podczas przesłuchań. Późniejsze losy śledczego. Boh. nie wiedział, jak UB trafiło na jego ślad. Opatrzenie ran przez siostrę zakonną – wyjazd do Krakowa, przesłuchania w areszcie na Montelupich. Warunki w celi. [+]
[00:36:40] Wartownikiem w areszcie był sąsiad. Msza odprawiona w Wigilię przez kapelana, spowiedź i komunia z chleba. Koleżanka z oddziału została skazana na dożywocie i boh. spodziewał się wysokiej kary. W piwnicach żywieckiego aresztu były szczury. Porównanie aresztu gestapo i UB. [+]
[00:45:45] W organizacji był kolega, którego znajomym był krakowski adwokat – dzięki jego pomocy boh. wyszedł na mocy amnestii. Moment wyjścia z aresztu wiosną 1947 r.
[00:49:23] Boh. wrócił do pracy na kolei, jesienią ożenił się – patrole przed domem, wzywanie znajomych i rodziców na UB. Brat także został aresztowany i rodzice przesyłali synom paczki żywnościowe.
[00:52:52] W areszcie przy Montelupich wykonywano wyroki śmierci – odgłosy strzałów. Więzienny system informacji.
[00:53:58] O śmierci „Bartka” boh. dowiedział się późno – brak kontaktów z członkami organizacji.
[00:55:00] Boh. pracował jako automatyk na kolei i zajmował się sygnalizacją.
[00:56:24] Po zdaniu matury w 1939 r. boh. chciał studiować budownictwo na lwowskiej Politechnice. W wakacje ojciec załatwił mu praktykę na kolei. Po zwolnieniu z więzienia boh. nie mógł studiować, rozmowa z ubekami.
[01:00:20] Boh. ukończył przed wojną szkołę szybowcową i chciał po wyjściu z więzienia służyć w lotnictwie, ale mu to uniemożliwiono. [+]
[01:04:24] Transporty na stacjach rozrządowych w 1968 r. podczas interwencji w Czechosłowacji.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..