Alojzy Potrykus (ur. 1923, Rąb) pochodzi z wielodzietnej rodziny. Jego rodzice przed wojną prowadzili dobrze prosperujące gospodarstwo, w sezonie sprzedawali truskawki w Wolnym Mieście Gdańsku. Pod koniec wojny Alojzy Potrykus woził jedzenie dla więźniów obozu koncentracyjnego w Stutthofie, pędzonych w marszu śmierci, którzy zatrzymali się na nocleg w kościele w Pomieczynie. Po wojnie prowadził gospodarstwo, przez trzy lata pracował w porcie w Gdyni przy rozładunku statków. Mieszka w Rębie.
[00:00:01] Autoprezentacja boh. ur. w 1923 r. w Rębie.
[00:00:14] Przed wojną rodzice zajmowali się uprawą truskawek, które sprzedawano w Oliwie, Sopocie i Wolnym Mieście Gdańsku. Rodzinie dobrze się powodziło, matka dawała chleb potrzebującym. W czasie okupacji ojciec nie pracował, zmarł w 1945 r. Boh. chodził do szkoły w Rębie.
[00:03:42] Wybuch wojny – Niemcy ominęli wieś, bo nie było tu dobrych dróg. Zachowanie niemieckich żołnierzy. Boh. nie spotykał partyzantów. Rodzice nie podpisali volkslisty. Podczas wyjazdu do Kartuz boh. został zatrzymany przez Niemców, nie miał dokumentów i został pobity – długa rekonwalescencja.
[00:11:10] Niemiecki komendant policji z Przodkowa przymykał oko na nielegalny ubój zwierząt. Relacje z sąsiadami. W oborze było pomieszczenie, w którym czasem ukrywał się sąsiad.
[00:16:13] Przemarsz kolumny więźniów Stutthofu – boh. woził jedzenie do kościoła, w którym więźniowie nocowali. Pomoc okolicznych mieszkańców. Strażnicy bili idących więźniów, ale nie bili ich w kościele. Siostra przyprowadziła dwóch więźniów z marszu śmierci, jeden z nich dał boh. zegarek, który później zabrali Rosjanie. [+]
[00:22:00] Przyjazd niemieckich urzędników, którzy oglądali gospodarstwo, by ustalić dodatkowy kontyngent ziemniaków. Sąsiedzi zwozili kontyngent na podwórko boh., stąd Niemcy go zabierali.
[00:24:52] Siostra przyprowadziła dwóch więźniów z marszu śmierci – ich wygląd. Jeden z nich dał boh. zegarek. Mężczyźni byli w domu przez miesiąc. Ojciec był dwa razy żonaty i miał 19 dzieci. Boh. nie pamięta nazwisk uratowanych mężczyzn, jeden pochodził z okolic Chojnic. Niemcy nie szukali uciekinierów.
[00:31:35] Wejście do wsi radzieckich żołnierzy – przejazd furmanek. Jeden z żołnierzy pochodził z Wilna i mówił po polsku, czerwonoarmiści częstowali jedzeniem. Ucieczka niemieckich żołnierzy przed Rosjanami.
[00:35:52] W domu boh. Rosjanie założyli szpital, przyprowadzali kobiety z okolicy, by je gwałcić. [+]
[00:39:40] Samotna starość boh., postawa rodziny.
[00:41:00] Porównanie kontyngentów z czasów okupacji i dostaw obowiązkowych za PRL-u. Podczas okupacji boh. oczyszczał swoje pole z kamieni. W okolicy pracowało pięciu kamieniarzy, którzy przygotowywali kamienie brukowe. Po wojnie boh. prowadził gospodarstwo, trzy lata pracował w gdyńskim porcie przy rozładunku statków.
[00:49:10] Ciężka praca w rolnictwie, boh. jako „kułak” musiał oddać 7 ton ziemniaków, 3,5 tony zboża. Sprawy rodzinne, sprzedaż ziemi przez dzieci, sprawy sądowe.
[00:55:10] Więźniowie uratowani przez rodzinę odeszli i więcej się nie odezwali. Rosjanie zabrali krowy z obory, jedna z nich wróciła.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.