Franciszek Józef Fliśnik (ur. 1939, Przebieczany) opowiada historię ojca, Józefa Fliśnika, który wywoził Żydów z krakowskiego getta. Aresztowany przez Niemców i wysłany do KL Auschwitz, zbiegł z transportu. Po wojnie był represjonowany przez komunistów.
[00:00:01] Autoprezentacja boh., prezentacja rodziców oraz rodzeństwa, wspomnienie babci Marii Juszczyk. Śmierć trzech sióstr podczas okupacji – wypadek i śmierć najmłodszej siostry, Marii, którą leczyła sanitariuszka, Maria Śmigielska.
[00:04:18] Ojciec należał do Armii Krajowej i działał na terenie Krakowa, rzadko bywał w domu. Ojciec sprzątał getto i wywoził z niego Żydów, okoliczności aresztowania ojca. Jego siostra, zakonnica, pracowała na Wawelu i próbowała interweniować u gubernatora Franka. Ojciec, wraz z kilkunastoma więźniami, uciekł z pociągu jadącego do Oświęcimia.
[00:07:28] Ojciec wywoził Żydów z getta do Krasnego, Wieliczki, Szczygłowa. Wyjeżdżając z domu do Krakowa zabierał chleb do getta. Ojciec widział, jak zabito w getcie Piecha z Przebieczan, który był w niemieckim mundurze.
[00:09:08] W 1956 r. boh. pracował w MPK, po wypowiedzi dotyczącej polskich oficerów zamordowanych przez sowietów został zwolniony z pracy. Praca dorywcza w Wieliczce.
[00:12:09] Przed wojną ojciec pracował w młynie na Zabłociu, rozwoził towary do sklepów, do kurii, z tych czasów datowała się jego znajomość z Karolem Wojtyłą, który jako kardynał odwiedził chorego ojca. Ojciec przenosił z „Zawoją” dokumenty Armii Krajowej. Podczas obławy przeprowadzonej przez UB na ul. Dietla w Krakowie „Zawoja” zginął, a ojcu odstrzelono kawałek palca. Działalność komunistów – parcelacja majątku. W czasie okupacji ojciec wywoził własnym wozem śmieci z getta – trudności z władzami niemieckimi, gdy koń zdechł.
[00:17:30] Ojciec jeździł do krakowskiego getta do 1943 r. i wywiózł z niego kilkanaście osób, które umieszczał u znajomych w okolicach Wieliczki. Jedna grupa była przez dwa tygodnie u dziadka w Szczygłowie. [+]
[00:19:42] Ojciec miał trzech braci, mając 13 lat podjął prace w Krakowie. Wszyscy bracia walczyli podczas I wojny światowej. Jeden z braci, Tomasz Fliśnik, zaginął podczas II wojny, siostra wyszła za Wierzchowskiego – prawdopodobnie do nich dziadek, Stanisław Fliśnik, wywiózł Żydów.
[00:24:00] Kryjówka w wozie, którym ojciec jeździł do getta. Okoliczności aresztowania ojca przez Niemców. Ciotka zobaczyła jego wóz i zawiadomiła drugą siostrę, pracującą na Wawelu. Ciotka służyła u zamożnej żydowskiej rodziny, po wojnie została w mieszkaniu przy ul. Berka. W 1959 r. w pożarze domu spłonęły rodzinne dokumenty.
[00:28:40] Dziadek przechowywał Żydów w piwnicy i na strychu, wywiózł ich prawdopodobnie do szwagra Wierzchowskiego. Matka piekła chleb, który ojciec zabierał do getta. Żydówka Zimorska była w 1947 r. matką chrzestną najmłodszego brata.
[00:31:50] Żydom pomagali rodzice oraz dziadek boh., ojciec widział śmierć Edwarda Piecha w getcie. Ojciec miał pseudonim „Prawda”.
[00:34:08] Rewizje w domu podczas okupacji, dziesięcioletni brat Stanisław jeździł na przesłuchania do Wieliczki. Pod koniec wojny ojciec dał ubranie zestrzelonemu niemieckiemu lotnikowi, w latach 80., gdy boh. był sołtysem, do wsi przyjechali Niemcy, którym ojciec pomógł.
[00:39:38] Niemcy stacjonowali w szkole w Przebieczanach, Gestapo miało siedzibę w Wieliczce. Bójka ojca z czerwonoarmistami, którzy chcieli mu zabrać wóz. Ostrzeliwanie okolicy przez radziecki czołg.
[00:43:13] Boh. i matka zostali ranni pod koniec wojny, leczyła ich sanitariuszka Śmigielska.
[00:45:08] Brat Zygmunt skończył technikum w Katowicach i wstąpił do wojsk desantowych. Po skończeniu służby został w wojsku – kłopoty z odejściem z wojska po 20 latach służby, groźby ze strony Wojciecha Jaruzelskiego. Dwa lata później brat zginął w wypadku – podejrzenia boh., że został zamordowany. Spotkanie z marszałkiem Terleckim, który pomógł napisać pismo do prokuratury, wznowienie śledztwa, relacje świadków i wspomnienie boh. z miejsca wypadku.
[00:57:31] Podejrzana śmierć kolegi brata, Józińskiego. Poszukiwania świadka Eugeniusza Żuka. Warunek wznowienia śledztwa przez prokuraturę. Dokumenty z sekcji zwłok i wypadku zaginęły. Prośba boh., by pan redaktor zwrócił się w tej sprawie do ministra.
[01:04:50] Ojciec boh. urodził się w 1905, matka w 1912 r. Karol Wojtyła podczas wikariatu w Niegowici przygotowywał do Pierwszej Komunii żonę boh. W 1968 r. odwiedził chorego ojca boh. Wspomnienie rodziców. Brat ojca był po wojnie dyrektorem młyna i poniósł konsekwencje nie wstąpienia w szeregi partii.
[01:08:32] Pod koniec wojny w okolicy zastrzelono Niemców wiozących żywność wozem. Przejście frontu w 1944 r. Kilku mieszkańców wsi zginęło podczas II wojny światowej.
[01:11:12] Przed wojną w Przebieczanach mieszkali Żydzi, stosunki polsko-żydowskie. Zachowanie Niemców wobec Żydów podczas okupacji.
[01:13:44] Żydzi przyjechali kilkanaście lat temu do Przebieczan i robili zdjęcia. We wsi były dwie żydowskie karczmy, Żydzi mieli sklepy i pola. W 1948 r. przechrzczona Żydówka Zimorska była chrzestną młodszego brata. Ojciec jeżdżąc do getta widział Niemców wywożących worki z ubraniami. Przed wojną mieszkał w Krakowie „Pod Bogiem Ojcem” na ul. Tarnowskiego. W czasach PRL-u ojciec był szykanowany i odszedł na rentę.
[01:18:48] Traktowanie Żydów w getcie. Opinia boh. na temat fałszowania historii i współczesnej polityki. Zachowanie mieszkańców wsi podczas reformy rolnej. Pochwała obecnego rządu.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.