Helena Szarek z domu Krawczykowicz (ur. 1927, Brańsk), Sprawiedliwa wśród Narodów Świata (2002), opowiada o życiu Polaków i Żydów w Brańsku koło Bielska Podlaskiego. Helena Szarek przyjaźniła się z Szoszaną Finkelsztejn, a najlepszym przyjacielem jej starszego brata Władysława był Wełwko Alperin. W czasie niemieckiej okupacji rodzina Krawczykowiczów pomagała ukrywającym się Żydom. Szoszana i Wełwko szczęśliwie przetrwali do końca okupacji, po wojnie pobrali się i zamieszkali w Białymstoku. Pewnego dnia ojciec Szoszany, Chaim Finkelsztejn, przyjechał do Brańska i został zamordowany przez bandytów. Była to jedna z przyczyn decyzji Wełwki i Szoszany Alperinów o wyjeździe do Izraela. Helena Szarek opowiada o odnowieniu kontaktów z Alperinami – Wełwko i Szoszana odwiedzili rodzinne strony, a Helena Szarek spędziła dwa miesiące w Izraelu.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1927 r. w Brańsku
[00:00:30] Przedstawienie rodziców: Zofii i Michała oraz trzech braci.
[00:00:47] Boh. siedziała w jednej ławce z Żydówką. Najlepszym przyjacielem brata Władka był Żyd Wełwko, który po ucieczce z getta przyszedł do domu boh. Pomoc Żydom w czasie okupacji. Koleżanka boh. uratowała się z całą rodziną.
[00:03:05] Żydzi ukrywali się w lesie, ktoś ich zadenuncjował i Niemcy zabili większość ukrywających się osób. Wełwko przybiegł boso do domu boh. [+]
[00:04:31] Szoszana Finkelsztejn chodziła z boh. do szkoły, jej ojciec Chaim handlował końmi. Po latach boh. odnowiła kontakt z Szoszaną – wizyta w Izraelu.
[00:05:23] Po wejściu Niemców do Brańska w 1939 r. ojciec i brat zostali zabrani przez Niemców – uratowanie brata przed wywózką. Ojciec był w Niemczech na robotach, po jakimś czasie jeden z synów pojechał zamiast niego.
[00:06:44] Rodzina Finkelsztejnów ukrywała się na wsi. Wspomnienie braci Brojdów. Boh. i młodszy brat Zygmunt nosili jedzenie Żydom ukrywającym się w schronie w stodole, latem spotykano się na polu.
[00:09:30] Brat przyjaźnił się z Wełwko Alperinem – rozmowa z umierającym dziadkiem boh. [+]
[00:10:48] Niemcy znaleźli kryjówkę w lesie i zabili ukrywające się osoby, w tym matkę i brata Wełwki. Po wyzwoleniu Szoszana i Wełwko wzięli ślub i zamieszkali w Białymstoku. Chaim Finkelsztejn przyjechał do Brańska i został zamordowany przez bandytów. Wyjazd Finkelsztejnów i Alperinów do Izraela.
[00:13:34] Po wyjeździe rodziny do Izraela kontakt się urwał. Po latach Wełwko poprosił polskiego księdza o odszukanie rodziny Krawczykowiczów. W 1973 r. boh. przeprowadziła się do Białej Podlaskiej – tu odnalazł ją ksiądz. Boh. nawiązała kontakt z rodziną Alperinów – dwumiesięczny pobyt w Izraelu.
[00:18:06] Siostra sąsiadki w Brańsku utrzymywała kontakt z Niemcami – obawy, by nie zauważyła pomocy udzielanej Żydom i nie doniosła. Szoszana Finkelsztejn, ukrywając się na wsi, chodziła do kościoła z gospodarzami, którzy przedstawili ją jako kuzynkę.
[00:20:09] Josel Brojd wyjechał po wojnie do Wenezueli. Ukrywającym się Żydom pomagał ksiądz Chwalko i aptekarka. Przed wojną ojciec łowił ryby i przed szabasem sprzedawał je Żydom.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.