Józef Dzikowski (ur. 1928, Starogard Gdański), syn pracownika administracji skarbowej. W marcu 1940 ojca aresztowało NKWD, miesiąc później reszta rodziny została wywieziona do Łobanowa w Północnym Kazachstanie. Józef Dzikowski pracował na zesłaniu w spółdzielni produkującej sanie i wozy oraz w brygadzie rybackiej. Po amnestii w 1941 r. do rodziny dołączył ojciec, którego zwolniono z łagru. Rodzina wróciła do Polski w 1946 roku i osiedliła się w Lipianach k. Szczecina. Józef Dzikowski po ślubie zamieszkał w Kielcach, gdzie pracował w muzeum. W 1989 r. był jednym z organizatorów, a potem prezesem kieleckiego oddziału Związku Sybiraków.
00:00:01 Autoprezentacja boh. urodzonego w 1928 r. w Starogardzie Gdańskim.
00:00:10 Ojciec zakładał urzędy skarbowe w różnych miastach i rodzina często się przeprowadzała. W chwili wybuchu wojny boh. miał 11 lat. Aresztowania na początku okupacji, deportacje z Kresów Wschodnich.
00:02:57 Ojciec został aresztowany 23 marca, a 13 kwietnia 1940 rodzina została deportowana z Pińska. Wejście enkawudzistów do domu, krótki czas na spakowanie rzeczy. Rodzina jechała w wagonie m.in. z panią Tylkowską z córkami i panią Krynicką z dwójką dzieci: Basią i Wojtkiem. Rodzina przyjechała do Łobanowa w Północnym Kazachstanie. Zarządzenia Berii odnośnie organizacji życia zesłańców. Zapłata za pracę – ceny żywności.
00:07:35 Rodzina mieszkała w Łobanowie przez sześć lat. Maria Krynicka zabiła swoje dzieci i popełniła samobójstwo. [+]
00:09:55 Głód na zesłaniu – zbieranie runa leśnego, ziemniaków po wykopkach na kołchozowych polach i kłosów na ścierniskach. Boh. pracował w brygadzie rybackiej, która łowiła w jeziorze Imantau – jedzenie ryb. [+]
00:11:43 Boh. przyszedł do domu i dowiedział się, że matka jest chora na tyfus i przebywa w izolatce, chorymi zajmował się felczer, Gruzin. Brat pracował u miejscowych Rosjan, by mieć mleko dla chorej matki. Boh. i brat upolowali jeża, którego przyrządzili i zanieśli matce i siostrze. [+]
00:14:03 Kobiety pracowały w polu. Zesłańcy mieszkali w domach u Rosjan. Przegotowywanie kiziaku na opał.
00:16:16 Boh. pracował w brygadzie rybackiej, starsza siostra pracowała w kołchozie, w brygadzie, która przygotowywała ziarno na siew. Młodszy brat prowadził zaprzęg wołów podczas orki. Początkowo boh. pracował w spółdzielni produkującej wozy, sanie i uprząż. Szewcy robili buty i pimy. Rano jeździł do lasu, gdzie ścinano drzewa na potrzeby spółdzielni.
00:20:13 Wspomnienie Wojtusia Krynickiego, który bawił się w polskiego żołnierza. [+]
00:21:09 Rodzina na zesłaniu nawiązała kontakt z ojcem, pisząc do wspólnych znajomych. Po amnestii ojciec, zwolniony z łagru, przyjechał do Łobanowa – warunki w chacie. Spotkanie z ojcem. [+]
00:25:19 Przygotowania do repatriacji. Bitwa pod Monte Cassino. Boh. został wcielony do wojska, ale w tym czasie zaczęła się repatriacja i boh. został zwolniony z wojska. Polacy przez dwa tygodnie czekali w Kokczetawie na transport do kraju. Podróż do Polski – przesiadka w Brześciu do polskiego pociągu, który dojechał do Wałcza. Po dwóch tygodniach rodzina pojechała do Lipian koło Szczecina. Obecnie mieszka tam brat boh.
00:31:36 Po wojnie nie mówiło się o pobycie na zesłaniu. Gdy powstał Związek Sybiraków, boh. organizował go w Kielcach – spotkanie z nauczycielką z Pińska Marią Maliszewską. Po założeniu oddziału Związku Sybiraków boh. został jego prezesem. Działalność wydawnicza związku, pomnik na kieleckim cmentarzu i tablica pamiątkowa na katedrze.
00:37:53 Boh. czyta wiersz Sybiraczki Zofii Metelickiej. Refleksja na temat powrotu do Polski.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.