ks. Jan Sikorski (ur. 1935, Kalisz) – duchowny katolicki, kapłan archidiecezji warszawskiej, doktor teologii, pierwszy naczelny kapelan Duszpasterstwa Więziennego RP. Pod koniec wojny uciekł wraz z rodziną z marszu śmierci, który wyszedł z obozu pracy przymusowej w Pile. Po przejściu linii frontu na Wale Pomorskim dotarł do Kalisza. Tu ukończył Liceum Ogólnokształcące im. Adama Asnyka. W 1952 wstąpił do seminarium duchownego w Warszawie, gdzie 6 lat później przyjął święcenia kapłańskie. W latach 1957–1964 był wikariuszem w parafii św. Jakuba Apostoła w Skierniewicach, w latach 1964-1979 św. Michała Archanioła w Warszawie. W 1979 został mianowany ojcem duchownym w seminarium warszawskim. Pod koniec 1981 roku ks. Sikorski został oddelegowany przez prymasa Józefa Glempa do duszpasterstwa wśród internowanych w więzieniu na warszawskiej Białołęce. Po śmierci ks. Jerzego Popiełuszki był odpowiedzialny za odprawianie mszy św. za Ojczyznę w kościele św. Stanisława Kostki. W roku 1985 został proboszczem parafii św. Oblubieńca NMP w Warszawie, gdzie przez lata prowadził intensywną działalność duszpasterską. Ksiądz Sikorski był honorowym kapelanem „Solidarności” Regionu Mazowsze. W latach 1990–2001 sprawował godność naczelnego kapelana Więziennictwa RP. Jest współtwórcą Bractwa Więziennego – grupy zajmującej się religijną i materialną pomocą więźniom i ich rodzinom. W 2006 roku przeszedł na emeryturę i został rezydentem przy swojej byłej parafii. W tym samym roku wyjechał do Kijowa i był ojcem duchownym w kijowskim seminarium, w roku 2007 został mianowany ojcem duchownym duchowieństwa archidiecezji warszawskiej. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Krzyżem Wolności i Solidarności.
more...
less
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1935 r. w Kaliszu.
[00:01:30] Matka była warszawianką, ojciec, pochodzący z Małopolski, pracował w znanym warszawskim zakładzie krawieckim – spotkanie rodziców. Po przeprowadzce do Kalisza ojciec prowadził firmę krawiecką. Po wkroczeniu Niemców rodzina została usunięta z mieszkania. Znajomi namawiali rodziców, by podpisali volkslistę, gdy tego nie zrobili rodzinę wysiedlono do Słupi, stąd wrócono do Warszawy. Ojciec został aresztowany i wywieziony do obozu w Auschwitz, gdzie przebywał półtora roku. Matka poszła do siedziby gestapo w Alei Szucha, gdzie oficer, Ślązak, obiecał jej, że przedłoży w Berlinie prośbę o zwolnienie męża – powrót ojca do domu.
[00:08:02] Rodzina mieszkała w niewielkim mieszkaniu wuja, potem przeprowadzono się na ul. Franciszkańską 12 i boh. widział dym z płonącego getta. W czasie powstania warszawskiego w kamienicy mieścił się sztab „Zośki”. Na kilka dni przed wybuchem powstania w Warszawie boh. wyjechał z rodzicami do Choszczówki i tylko widział dymy nad miastem. Podczas walk ukrywano się w wykopanym przez ojca schronie. Partyzanci zabili Niemców w lesie koło Choszczówki i ojciec został zabrany wraz z grupą mężczyzn na rozstrzelanie. Droga z Choszczówki w kierunku Łodzi – na granicy w Pabianicach rodzinę zatrzymano i wywieziono do obozu w Gräditz koło Schweidnitz (obecnie Grodziszcze koło Świdnicy). W obozie przebywali warszawiacy, ale też Cyganie. Były folksdojczki, którym więźniowie obcinali włosy. Wiele osób zmarło na gruźlicę, w obozie byli też chorzy na choroby weneryczne.
[00:13:25] Ojciec nie został rozstrzelany, tylko wywieziony do obozu pracy w Schneidemühl (Piła). Rodzice odnaleźli się dzięki ciotce mieszkającej w Kaliszu. Matka poszła do lekarza obozowego i załatwiła przeniesienie do obozu w Pile, w którym były trochę lepsze warunki. Więźniowie pracujący w rzeźni kradli kiełbasę, którą zostawiali na strychu domu koło obozu, stamtąd przynosił ją boh. Rodzina regularnie wychodziła z obozu do kościoła.
[00:16:55] Ewakuacja obozu – droga zimą w kierunku Szczecina. Z powodu stanu zdrowia boh. ojciec zadecydował o ucieczce z kolumny więźniów, która się powiodła. W czasie drogi na wschód rodzina znalazła się na Wale Pomorskim podczas trwających tam walk – spotkanie z niemieckimi żołnierzami, którzy przyjęli rodzinę do zajmowanego przez siebie dworu. W czasie ostrzału rodzina ukryła się w piwnicy, a dom przechodził z rąk do rąk. Jeden z żołnierzy, Austriak, także ukrył się w piwnicy – okoliczności ocalenia przed czerwonoarmistami. Po zajęciu domu przez sowietów był tam szpital polowy. Przejście przez linię frontu – spotkanie z pijanym sowieckim oficerem oraz polskimi żołnierzami, którzy dali rodzinie rower, odebrany chwilę później przez Rosjan. Nocowano w niemieckich domach opuszczonych przez gospodarzy. Po dotarciu do Kalisza boh. i jego dwie siostry zachorowali na szkarlatynę. Zachowanie napotykanych czerwonoarmistów. Przejazd ciężarówką opłacono pierścionkiem – przeprawa przez rozlaną Wartę. [+]
[00:29:38] W Kaliszu była babcia, która uratowała mieszkanie rodziny przed zajęciem przez sowietów. W mieszkaniu przez całą okupację stało pianino, które obecnie należy do boh. Trudności z zaopatrzeniem po wyzwoleniu – ojciec z wyjazdu na wieś przywiózł pięć jajek. Boh. zaczął naukę w szkole żeńskiej prowadzonej przez siostry Nazaretanki. Ukończył liceum im. Adama Asnyka i wyjechał na studia do Warszawy.
[00:32:18] Rozważania na temat totalitaryzmu i komunizmu. Boh. wraz z kolegą przepisywali utwory patriotyczne na kartki i rozklejali je w mieście. Boh. wstąpił do drużyny harcerskiej, którą prowadził ksiądz. Przed 1 maja harcerze zbierali kamyki, by rzucać nimi w trybunę. Opinia na temat ludzi, którzy podjęli współpracę z nowym rządem, w tym Tadeusza Konwickiego. Rozmowa z ojcem na temat budowanego Pałacu Kultury, słowa piosenki antykomunistycznej. Sytuacja do 1948 r., działalność harcerstwa, stosunek władzy do kościoła w pierwszych latach po wojnie. Czternastoletnia siostra wyraziła się krytycznie o Leninie i po donosie koleżanki została zatrzymana przez UB. Uwolniono ją po interwencji matki i znajomego ubeka, z zawodu zduna. Po latach siostra miała problemy z dostaniem się na studia.
[00:41:50] W Świdnicy boh. widział swoich rówieśników należących do Hitlerjugend. Szef ojca, Niemiec, nie słyszał o obozie w Auschwitz. Starsza siostra boh. pilnowała dzieci niemieckiego urzędnika – informacje na drzwiach niemieckich mieszkań.
[00:44:50] Na początku okupacji Kalisz włączono do Warthegau. Rodzina mieszkała w domu przy głównej ulicy i boh. widział defiladę niemieckich żołnierzy. Na balkonach mieszkań umieszczono hitlerowskie flagi. Przed wybuchem wojny boh. dostał od chrzestnego drewniany karabin, który matka spaliła po zajęciu Kalisza przez Niemców. Po przeprowadzce do Warszawy rodzina mieszkała na Ochocie i boh. wiedział o egzekucji Polaków koło kościoła św. Jakuba. Widział ślady po kulach i krew na ścianie. Był także na miejscu straceń przy ul. Miodowej. Widział Niemca kopiącego kobietę, która sprzedawała pieczywo. Stosunek boh. do języka niemieckiego. Niemcy, którzy mieszkali w willi ciotki w Choszczówce dzielili się chlebem z rodziną boh. Jeden z esesmanów pokazywał legitymację, w której przekreślono wpis dotyczący wyznawanej religii.
[00:49:00] Boh. jako student seminarium duchownego miał teczkę w UB – próby wyciągania alumnów z seminarium. Represje wobec kościoła po wojnie – sytuacja w Czechosłowacji. Rola prymasa Wyszyńskiego, reakcja na wiadomość o jego uwięzieniu. W czasie procesji Bożego Ciała boh. niósł pastorał przed kardynałem Wyszyńskim i stał obok niego w kościele św. Anny. Gdy boh. został wikarym w Skierniewicach, Służba Bezpieczeństwa określiła go jako „przeciwnika ustroju”. Problemy z wyjazdem do demoludów i uzyskaniem paszportu – propozycja współpracy. Boh. był ojcem duchownym w seminarium i kształcił kleryków, w stanie wojennym zajmował się internowanymi w Białołęce, potem organizował msze za Ojczyznę w kościele seminaryjnym – sprzeciw ze strony władzy. Boh. miał wgląd do swojej teczki w IPN – większość dotyczących go dokumentów została zniszczona. Instrukcje boh. dla kleryków.
[00:57:50] Po jednej z mszy za Ojczyznę odprawionej w kościele seminaryjnym wierni ruszyli do kościoła św. Stanisława Kostki – zachowanie zomowców. Przed następną mszą okolice kościoła zostały obstawione przez ZOMO. Boh. nie był prześladowany, ale inwigilowano go. Wspomnienie rozmowy z księdzem Popiełuszko, który wiedział o tym, że ma podsłuch w samochodzie.
[01:00:45] Okoliczności, w jakich boh. dowiedział się o wprowadzeniu stanu wojennego – pojazdy opancerzone i patrole na Krakowskim Przedmieściu. Wspomnienie powrotu do domu po godzinie policyjnej w czasie niemieckiej okupacji. Wyjścia z klerykami do układanych przez mieszkańców krzyży kwietnych.
[01:04:15] Boh. miał jechać na święta do Wrocławia i sam sobie zrobił przepustkę na drogę. W tym czasie zaproponowano mu odprawienie mszy dla internowanych w Białołęce. Razem z nim pojechał ks. Bronisław Dembowski, przepustki dla nich podpisał Kiszczak. Naczelnik więzienia słuchał transmisji mszy z kościoła św. Krzyża. Spowiedź dla internowanych i msza święta. Potem księża poszli do cel i boh. dostał wiele grypsów do przekazania. Gdy wychodził z więzienia torbę, w której były grypsy, niósł jeden ze strażników. W kościele św. Marcina grypsy zostały rozdane wolontariuszom, którzy dostarczyli je adresatom. Kontakty z księdzem Popiełuszko. Działalność duszpasterska w więzieniu – przypadki nawrócenia, organizacja ślubu jednego z internowanych. Msza dziękczynna w kościele św. Marcina – organizacja mszy dla byłych internowanych w kościele seminaryjnym, intencje modlitw dostosowane do aktualnych wydarzeń w kraju, przygotowywanie ogłoszeń parafialnych.
[01:13:30] Boh. nie był bezpośrednio szykanowany przez władze, choć pisał na jego temat Jerzy Urban. Po śmierci księdza Popiełuszko boh. został wyznaczony na koordynatora mszy św. za Ojczyznę w kościele św. Stanisława Kostki. Udział artystów w mszach, reakcje wiernych. Wspomnienie mszy odprawianych przez księdza Popiełuszko.
[01:18:46] Reakcja po aresztowaniu prymasa Wyszyńskiego. Wiara w upadek systemu komunistycznego.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.