Felicja Kuczewska (ur. 1930, Jatwiesk, obecnie Białoruś) urodziła się w rodzinie osadnika wojskowego. Ojciec był legionistą walczącym podczas I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej. 10 lutego 1940 r. pani Felicja, wraz z rodzicami i sześciorgiem rodzeństwa, została deportowana do ZSRR do miasta Karabasz (obwód czelabiński na Uralu), gdzie ojciec pracował w kopalni miedzi. Po roku zostali przeniesieni do Orenburga (rejon orski na południowym Uralu), gdzie rodzice pracowali w kołchozie im. Stalina. Brat pani Felicji wstąpił do Armii Andersa, zginął podczas operacji desantowej „Market Garden” pod Arnhem w Holandii. W maju 1946 rodzina powróciła do Polski i osiadła w powiecie bystrzyckim na Ziemiach Zachodnich. Pani Felicja zajęła się pracą i kierowaniem poniemieckim gospodarstwem. W latach 1949-1963 pracowała w Gminnej Spółdzielni w Bystrzycy Kłodzkiej oraz w sklepach. Jednocześnie uzupełniała edukację: ukończyła szkołę podstawową, a potem technikum ekonomiczne w Legnicy. W 1971 r. ukończyła ekonomię na Uniwersytecie Wrocławskim. Całe życie zawodowe związała z pracą z zakresu ekonomii.
more...
less
00:00:07 Autoprezentacja boh. urodzonej w Jatwiesku oraz prezentacja rodziców: Anastazji i Witolda.
00:00:40 Boh. pochodziła z wielodzietnej rodziny, jej ojciec był osadnikiem wojskowym. W chwili deportacji – 10 lutego 1940 r., najstarszy brat miał 15 lat, najmłodsza siostra 8 miesięcy. Położenie rodzinnego domu. Szczekanie psów w noc deportacji. Rankiem przyjechali uzbrojeni żołnierze, którzy kazali się rodzinie spakować – pytania o broń. Wyjazd saniami na stację w Świsłoczy, wycie wiejskich psów. Na stacji w Baranowiczach zesłańcy przesiedli się do pociągu o szerokim rozstawie kół. Brat spakował rodzinne dokumenty, co okazało się istotne po kilku latach, gdy rodzina chciała wracać do Polski. [+]
00:09:45 Opis wnętrza wagonu – prycze, koza i dziura w podłodze jako toaleta. Warunki podczas podróży – skromne racje wody i jedzenia, dzieci na stacjach podawały wodę do pociągu. Placki pieczone na „kozie”. Po miesiącu zesłańcy przyjechali do Karabaszu na Uralu. [+]
00:18:05 Po przyjeździe skierowano zesłańców do łaźni. Racje żywnościowe dla pracujących i ich rodzin. Mama w wagonie leżała od ściany i ciężko zachorowała – w Czapajewce był polski felczer, który ją leczył. Opis baraków dla zesłańców w Czapajewce – adres korespondencyjny. Mama nie pracowała, ale ojciec i brat poszli do pracy. Ratunkiem dla rodziny były paczki przysyłane z Polski. Jesienią zbierano grzyby w okolicznych lasach. Po amnestii rodzina wyjechała z Karabaszu.
00:24:12 Podczas pobytu w Karabaszu młodzi Polacy zdjęli ze ściany w klubie portret jednego z radzieckich dostojników i trafili za to do aresztu. Boh. chodziła do rosyjskiej szkoły – zmiana słów propagandowej piosenki. Komendantem specposiołka był Szwedow, który znał język polski.
00:27:58 Po amnestii wielu Polaków pojechało do Kazachstanu. Rodzina znalazła się w kołchozie im. Woroszyłowa w dżambulskiej obłasti – zjedzenie chleba przez jedną z sióstr. W Czok Paku organizowała się Armia Andersa – rodzina zamieszkała w posiołku Szachta. Epidemia tyfusu wśród zgłaszających się do wojska – cmentarz w Czok Paku. Brat wstąpił do wojska i wyjechał bez pożegnania z matką. Śmierć brata pod Arnhem.
00:33:15 Oczekiwanie na pociąg w Czok Paku – walka psów podczas burzy. Rodzinę przewieziono do Guzaru, w tym czasie granica została zamknięta, więc grupę zesłańców zawieziono do czkałowskiej obłasti. Głód na zesłaniu – polowania na susły, mielenie zboża w żarnach. Boh. poszła do pracy mając 13 lat. Opis rosyjskiego stepu. [+]
[koniec samodzielnej narracji, początek wywiadu – świadek odpowiada na pytania]
00:41:08 Przedstawienie rodziców i data urodzin boh. Po wyjeździe z Kazachstanu rodzina mieszkała i pracowała w kołchozie im. Stalina w okolicach Orska. W Karabaszu polscy zesłańcy pracowali w kopalniach i hucie. Boh. widziała wypukiwanie złota w rzekach.
00:45:39 Rodzina wróciła do Polski w maju 1946 r. – przyczyna zatrzymania transportu na stacji w Medyce. Pomyłka kobiet, które wzięły portret Stalina za wizerunek Matki Boskiej. Repatrianci trafili do wsi koło Bystrzycy Kłodzkiej, gdzie już mieszkali przesiedleńcy z Wołynia – niechętne przyjęcie nowych osadników. Rodzina zamieszkała w majątku, w którym wcześniej stacjonowała Armia Czerwona. Początki gospodarowania, stan zdrowia ojca po powrocie do Polski. Boh. nie poszła do szkoły, tylko pracowała w gospodarstwie. [+]
00:52:55 Opinia boh. i jej stosunek do Rosjan. Boh. pracowała w sklepie w Idzikowie, potem w Bystrzycy. Boh. skończyła kurs dokształcający w zakresie VII klasy i kontynuowała naukę w Liceum Ekonomicznym w Legnicy, potem studiowała ekonomię we Wrocławiu.
00:58:42 Rodzina jadąc do Polski wiedziała, że nie wraca do swojego domu, który został 8 km za granicą. Przyjazd repatriantów do Bystrzycy Kłodzkiej – trudne początki na Ziemiach Odzyskanych.
01:00:58 Kolektywizacja rolnictwa, stosunek władz do „kułaków”.
01:03:32 Wspomnienie matki, która żyła prawie 101 lat. Wycie syren po śmierci Stalina.
01:05:24 Film „Sami swoi” nakręcono na kanwie losów repatriantów z Tarnowicy Polnej. Stosunki między osadnikami na Ziemiach Zachodnich. [+]
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.