Konrad Tatarowski (ur. 1948, Łódź) pochodzi z rodziny rzemieślniczej. Uczył się w szkole podstawowej i liceum na Chojnach, uprawiał biegi sprinterskie. Ukończył polonistykę na Uniwsytecie Łódzkim u prof. Stefanii Skwarczyńskiej. Uczestniczył w protestach marcowych 1968. Pracownik naukowy w dziedzinie krytyki literackiej. Poeta. Uczestnik opozycji, jeden z liderów środowiska korowskiego. Kolporter, animator, członek „Solidarności”. Internowany w stanie wojennym (Łęczyca, Łowicz, Kwidzyn). Od 1983 na emigracji w Stanach Zjednoczonych i w RFN. W latach 1983-94 dziennikarz rozgłośni polskiej Radia Wolna Europa. Powrócił do kraju, doktoryzował się i habilitował. Profesor w Katedrze Medioznawstwa UŁ.
[00:00:09] Ur. 12 kwietnia 1948 r. w Łodzi. Dzieciństwo w dzielnicy Chojny (ulice Mazurska-Odyńca-Malczewskiego). Przeprowadzka do willi przy ul. Mazurskiej. Dziadkowie ze strony mamy Heleny, podwórko przy ul. Odyńca.
[00:02:02] Dziadek Leonard ze strony ojca pochodził z rodziny cukierników z Konina, przenieśli się do Łodzi w połowie lat 30. Ojciec Leonard miał cukiernię przy ul. Rzgowskiej. Wywiezienie ojca na roboty przymusowe do fabryki broni w Fürstenwalde w Niemczech, wrócił po 4 latach. Początki pracowni ojca.
[00:04:46] Wyższy status materialny boh., doświadczenie szykan: częste rewizje. – zwątpienie w uczciwość ojca, indoktrynacja w szkole, „wróg władzy ludowej”. Słuchanie Radia Wolna Europa.
[00:08:20] Dom dziadków – oaza dzieciństwa. Dziadek miał stragan ze skórami przed wojną, potem pracował jako urzędnik w Sanepidzie. Szkoła Podstawowa nr 2 i liceum przy ul. Podmiejskiej. Doświadczenie formujące: Marzec ’68.
[00:10:58] Uprawianie sportu, kształtowanie charakteru, mistrz Łodzi na 100 i 200 m, koledzy z AZS Stanisław Wagner i Marek Jóźwik.
[00:13:44] Marzec ’68: demaskacja kłamstw władzy. Zdjęcie „Dziadów” z afisza na zlecenie ambasadora ZSRR. Strajki studenckie, interwencja milicji.
[00:16:20] Na studiach (filologia polska), poznanie poetów Nowej Fali: Jacka Bierezina, Witolda Sułkowskiego. Dostęp do zakazanych wydawnictw Instytutu Literackiego w Paryżu. Radio Wolna Europa stale obecne w domu rodziców i dziadków, audycja „Fakty, wydarzenia, opinie”.
[00:21:08] Prof. Stefania Skwarczyńska − nieprzeciętna osobowość na polonistyce, zesłana do łagru razem z Aleksandrą Wat. Wystawne przyjęcia w katedrze organizowane przez Skwarczyńską (rektor Górski, prof. Żółkiewski). Niezależność Skwarczyńskiej, zeszyty naukowe z genologii, kontakty z krytykami literackimi z całego świata.
[00:27:00] Antysemityzm polskich więźniarek wobec Żydówek w łagrze, postawa Skwarczyńskiej, książka „Wszystko, co najważniejsze”. Powrót do Polski dzięki pomocy prof. Juliusza Kleinera, dorobek twórczy Skwarczyńskiej. [+]
[00:30:54] Praca magisterska boh. o Herbercie, promotorka Teresa Cieślikowska, recenzentka Skwarczyńska, etat asystencki dla boh. w Katedrze Literatury, Teatru i Filmu. Artykuł do zeszytów naukowych, anegdota o cenzurze. [+]
[00:34:40] Marzec 1968 r.: manifestacja studentów pod biblioteką Uniwersytetu Łódzkiego, otoczenie przez milicję i ORMO, pałowanie. Strajk okupacyjny w UŁ z udziałem studentów i profesorów (Skwarczyńska).
[00:37:10] Bojaźliwa postawa większości kadry uniwersyteckiej podczas Marca ’68, wyjątki: dr Nowaczyk, Andrzej Starzycki. Prof. Stefan Hrabec – żenujący wykład na temat „Dziadów”.
[00:40:18] „Antysemicki odór” był drugim etapem Marca, pierwszym – niszczenie kultury. Represje: wyjazd koleżanki Haliny Goldfarb.
[00:44:28] Nowe znajomości: Józef Śreniowski, Jacek Bierezin, Ewa Sułkowska-Bierezin, Witold Sułkowski, Stefan Türschmidt, spotkania w mieszkaniu Sułkowskich przy ul. Uniwersyteckiej. [+] Pierwsze książki przemycane z Zachodu, „Dzienniki” Gombrowicza.
[00:46:34] Doświadczenia formujące Pokolenia '68: Grudzień ’70 w następstwie Marca ’68. Łódzkie Spotkania Teatralne (przełom lat 60/70.) – teatr studencki zaangażowany społecznie. Grudzień ’70 w następstwie Marca ’68. Ruch poetycki Nowej Fali, najważniejszy autor: Stanisław Barańczak (Poznań). Tomik „Jednym tchem”, Teatr Ósmego Dnia, kierownik Raczak, Teatr STU, teatr Kalambur, warszawski Salon Niezależnych (Kelus, Tarkowski).
[00:51:54] Liczne inicjatywy literackie: Grupa „Teraz” (Zagajewski, Kornhold, Kornhauser) w Krakowie, grupa poetycka „Centrum” w Łodzi (Jacek Bierezin, Andrzej Biskupski, Jerzy Jarmołowski, Kazimierz Świegocki) – postulat autentyzmu i związania z rzeczywistością. Grupa literacka „Olifant” (psychiatra Drozd, poeta Zbigniew Dominiak, Jerzy Weber i boh.), manifest grupy odrzucony przez naczelnego pisma „Odgłosy” Łobodę. [+]
[00:56:31] Projekt pisma literackiego pod szyldem ZSP utrącony przed władze UŁ. Cenzura pism ruchu studenckiego.
[01:00:03] W 1973 r. powstanie SZSP (Socjalistyczny Związek Studentów Polskich), utrata autonomii. Rozwijanie kontaktów między wydziałami UŁ z „Filmówką” – Piotr Bikont. Teatr Studio Prób UŁ (kierownik Paweł Nowicki) rozwiązany przez władze. Teatr studencki z ograniczoną niezależnością.
[01:03:20] Ważny spektakl „Koło czy tryptyk” Bierezina w Teatrze 77. Asystentura boh. na wydziale polonistyki. Założenie rodziny, córka Joanna, mieszkanie na Teofilowie. Pierwszy kontakt z SB w 1971 r. po przyniesieniu bibuły przez Bierezinów („Biuletyn”). Organizacja „Ruch” (bracia Niesiołowscy i Czumowie, plan wysadzenia muzeum Lenina w Poroninie. Wysokie wyroki więzienia).
[01:10:15] Pierwsza rewizja w domu boh., por. Karpacz, skrytka w komórce babci, przesłuchanie babci i boh. [+]
[01:13:36] W 1975 r. petycja w proteście wobec nowelizacji Konstytucji PRL (przewodnia rola PZPR, przyjaźń z ZSRR) podpisana przez boh. Teczka boh. w SB. Powołanie na ćwiczenia rezerwistów przed podwyżką cen w czerwcu 1976 r., poligon drawski. Zgrupowanie we wsi Okonek, rezerwiści nie posiadali broni. Rozmowa z oficerem politycznym, raport ze szkolenia w piśmie podziemnym „Wezwanie”.
[01:20:41] Uczestnicy ćwiczeń: inteligenci (filozofowie Wiktor Niedźwiedzki, Janusz Górski, reżyser Wiesław Drymer, wówczas weterynarz Mieczysław Łabiak, aktor Jerzy Kiszkis, fizyk Andrzej/Jędrzej Smulkowski), stoczniowcy z Gdańska, uczestnicy Poznańskiego Czerwca, oraz kryminaliści.
[01:23:15] Interesująca grupa kryminalistów zwolnionych w amnestii. „Ćwiczenia wojskowe” jako forma uwięzienia. Kolejne funkcje boh. w jednostce, fikcyjne zadania w ramach ćwiczeń.
[01:27:20] Szkolenie ideologiczne (zasady oddawania honorów wojskowych I sekretarzowi partii). Mieczysław Łabiak – odmowa złożenia przysięgi wojskowej, szykany – leczenie psychiatryczne. Dramatyczne losy Łabiaka. [+]
[01:32:10] W końcu lipca 1976 r. rozpoczęcie współpracy z KOR (Józef Śreniowski, zbiórka funduszy, pomoc prawna). Kontakt z Jackiem Kuroniem w Warszawie. Współpracujący z KOR w Łodzi: Sułkowscy, Dominiak. Pomoc finansowa dla robotników z Łodzi (300 osób), zbiórka wśród pracowników wyższych uczelni. [+]
[01:37:39] Nawiązywanie kontaktu ze zwolnionymi robotnikami. Studentka Anna Burawska. Wizyta u represjonowanego, początkowa nieufność. Punkt konsultacyjny w domu boh., poznanie architekta Mieczysława Tomczyka, poeta antykomunista Bogdan Sosnowski „Janek” z Aleksandrowa Łódzkiego. [+]
[01:45:04] Dalsze petycje protestacyjne (bracia Kowalczykowie, Kazimierz Świtoń). Wielokrotne rewizje w domu boh. Pies Trampek odstraszył „nieznanych sprawców”. Mjr SB Kalkuciński, zatrzymanie na 48 h (areszt przy ul. Ciesielskiej), stały patrol SB pod domem boh. [+]
[01:50:36] Zwolnienie aresztowanych korowców latem 1980 r. W 1979 r. duża akcja ulotkowa „Oskarżamy” w sprawie zabitych 4 aresztantów (m.in. syn Zenobii Łukasiewicz Piotr) na komendzie w Bałutach (milicjant Zdzisław Pająk). Proces, uniewinnienie funkcjonariuszy. Mirosław Michalik dostarczał boh. ulotki.
[01:53:42] Naciski SB w pracy: rozmowa ostrzegawcza w 1977 r. (prof. Teresa Cieślikowska). [+] Praca nad doktoratem.
[01:58:02] Publikacja tekstów boh. w dwutygodniku „Poglądy”: o represjach przeciwko działaczom KOR (Niedźwiedzki) i o literaturze emigracyjnej. Współorganizowanie z dr Budrecką zebrania założycielskiego NSZZ „Solidarność” na wydziale filologii.
[02:00:30] Wprowadzenie stanu wojennego, obawa przez interwencją radziecką. Spotkanie w domu przyjaciół Mazurków (Irena i Mieczysław). Przebieg aresztowania ok. 2 w nocy [++]. „Tłum” internowanych w komendzie przy ul. Lutomierskiej, noc w ubikacji. Aresztowanie na podstawie dekretu o stanie wojennym. Droga w suce z Jadwigą Szczęsną (potem w Gołdapi), Benedykt Czuma. [+], [02:06:53] Wejście do więzienia w Łęczycy, 10 miesięcy internowania.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.