płk Eugeniusz Ankutowicz (ur. 1925, Komarno) – oficer Wojska Polskiego, prezes Związku Inwalidów Wojennych RP w Stargardzie. Jego ojciec był podoficerem Wojska Polskiego i uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej, matka pracowała jako akuszerka. W 1940 roku został deportowany wraz z matką do Nowosybirska. Z uwagi na młody wiek nie został przyjęty do Armii Andersa. Po dotarciu do tworzonej się w Sielcach nad Oką Armii Berlinga w czerwcu 1943 roku został przyjęty do 1. Pułku Czołgów. Ukończył przeszkolenie wojskowe i kurs podoficerski. W randze kaprala walczył w bitwie pod Lenino jako ładowniczy czołgu T-34. Następnie trafił do 1. Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte. Walczył o Lublin, przyczółek warecko-magnuszewski oraz Warszawę. Po kontuzji, której doznał podczas walk o przedmieścia Warszawy, trafił do Oficerskiej Szkoły Czołgów. Po jej ukończeniu w lutym 1945 roku w stopniu podporucznika został przydzielony do 16. Samodzielnej Brygady Pancernej. Jako dowódca czołgu brał udział w walkach o Rotenburg i Drezno. Ranny, stracił trzy swoje czołgi. Odznaczony Krzyżem Walecznych. Po wojnie pełnił służbę w jednostkach pancernych Ludowego Wojska Polskiego. W 1975 roku przeszedł na emeryturę, od 1993 roku jest prezesem oddziału Związku Inwalidów Wojennych RP w Stargardzie.
more...
less
[00:00:07] Po walkach czołgi wycofywano z pierwszej linii, by uzupełnić amunicję. W okolicach Drezna wzięto do niewoli oficera SS, który wcale nie podzielał zdania, że „Hitler kaput”. Opinia na temat oporu Niemców. Powody, dla których zdobycie Kołobrzegu powierzono 1. Armii WP. Niemców wziętych do niewoli przekazywano NKWD.
[00:06:26] Ranny boh. trafił do szpitala Armii Czerwonej, szeregowcy i oficerowie leżeli oddzielnie. Boh. leżał z oficerami – opinia na temat opieki lekarskiej.
[00:08:30] Boh. jako czołgista został skierowany do utworzonej kompanii rusznic przeciwpancernych. Używano tam rusznic Diegtariewa. Wytrzymałość niemieckich czołgów typu Königstiger. Rozważania na temat broni używanej przez Niemców i zmian sytuacji na froncie.
[00:14:10] Boh. brał udział w walkach na warszawskiej Pradze. Na morale żołnierzy wpływała świadomość zwycięstwa w wojnie. Boh. nie wiedział o zabiciu przez Niemców pod Horką rannych polskich żołnierzy ze szpitala polowego. Takie wiadomości nie rozchodziły się, były objęte tajemnicą wojskową, by nie łamać ducha walki. Zadania karnych batalionów, rozkazy Stalina.
[00:18:50] Koledzy z czołgu rekrutowali się ze szkoły podoficerskiej w Chełmie. Szkoła oficerska rozpoczęła działalność w listopadzie 1944. 15 lutego 1945 boh. został oddelegowany jako oficer do radzieckiej 16 Dnowskiej Brygady Pancernej. Brygada dostała nowe czołgi T-34-85, ale Rosjanie nie mieli ludzi do obsady wszystkich stanowisk. Zalety czołgu T-34.
[00:23:22] 9 maja 1945 boh. przebywał w szpitalu polowym – strzelanina na wiwat, początkowo myślano, że to walka w okolicy. Wiadomość o końcu wojny. Jeden z leżących sowieckich oficerów był zdania, że strzelanina źle wpływa na rekonwalescentów – prośba o interwencję u ochrony szpitala. Boh. wysłuchał przemówienia Stalina nadawanego przez radio. Wiadomość o śmierci Hitlera. [+]
[00:30:28] Dowódcami 16. Brygady byli Rosjanie, Polacy zostali wcieleni jako uzupełnienie. W maju 1945 boh. opuścił szpital i został skierowany w okolice Berlina, tam dowiedział się, że 16 Brygada jest niedaleko Poznania – powrót do jednostki. W Poznaniu przebywał gen. Świerczewski. Powody skierowania 16 Brygady pod Wrocław w końcu kwietnia 1945. Berlin zdobyto wcześniej niż Wrocław.
[00:39:25] Boh. został skierowany z Poznania do Mosiny, gdzie stacjonowała 16 Brygada Pancerna. Był w radzieckim mundurze, ponieważ jego polski mundur zaginął w szpitalu. Żołnierze pomagali miejscowej ludności – kontakty z władzami miasta. Boh. poznał w Mosinie przyszłą żonę. Siostra żony pracowała w Urzędzie Miasta i boh. załatwiał z nią różne sprawy. Wielkopolanie nie znali rosyjskiego.
[00:45:12] W 16 Brygadzie oficerowie byli Rosjanami – ich odnoszenie się do Polaków. Zmiana nazwy na 9 Pułk Czołgów Średnich – odjazd Rosjan ze sztandarem brygady.
[00:47:30] Boh. nie spotykał ludności niemieckiej w Mosinie. Miasto nie było bardzo zniszczone, ponieważ Niemcy uciekli. Nastawienie Wielkopolan do Niemców. Walki na Kaszubach.
[00:50:30] Boh. nie brał udziału w walkach w Bieszczadach. Przesiedleńców z Akcji „Wisła” spotykał w Trzebiatowie, gdzie stacjonował 39 Pułk Zmechanizowany. Powojenne zmiany granic – powody zabrania części Lubelszczyzny. W Mosinie boh. był do lipca 1945 – granice Polski na zachodzie.
[00:55:45] Podróż radzieckimi ciężarówkami z Bolesławca w okolice Berlina. Własowcy mieli być przekazani przez Amerykanów Rosjanom. Stosunek Stalina do Roosevelta.
[00:59:18] Boh. służył w 1 kompanii 1 baonu 9 Pułku Czołgów Średnich w Szczecinie. Jednostka zajęła koszary w Alei Wojska Polskiego, w jednym z budynków koszar stacjonował WOP. We władzach miasta byli Piotr Zaremba i płk Borkowicz – sytuacja polityczna, Rosjanie w Szczecinie. Wysiedlanie Niemców, którzy po wojnie wrócili do domów w Szczecinie. Stosunek Rosjan do Niemców.
[01:07:07] Boh. wiedział o aferze szpiegowskiej Robineau, ale w jego środowisku o tym nie rozmawiano. Boh. nie był w tej sprawie przesłuchiwany. Powody przeniesienia jednostki ze Szczecina do Słupska. Roczny kurs w Oficerskiej Szkole Wojsk Pancernych w Poznaniu – zakres kursu. W tym czasie żona z synem mieszkała w Mosinie. Powstanie Akademii Sztabu Generalnego w Rembertowie.
[01:12:53] Boh. służył w szesnastu jednostkach, co roku go przenoszono. W związku z tym nigdzie nie nawiązał bliższych relacji ze współpracownikami czy sąsiadami. Boh. przypuszcza, że mogło to mieć związek z aferą szpiegowską. Boh. miał dobre relacje z oficerami radzieckimi – znajomość rosyjskiego wyniesiona z pobytu na zesłaniu.
[01:15:50] Wywózka boh. matki i młodszego brata na Syberię, lektury na zesłaniu. Zanim uszczelniono granicę niemiecko-sowiecką, ojciec zdołał uciec i przeżył okupację w Wólce Pełkińskiej koło Jarosławia. Po wojnie boh. zabrał ojca do Szczecina. Chciał jechać do matki, ale nie puszczono go. Niektórzy Rosjanie wywiezieni na roboty do Niemiec nie chcieli potem wracać do ZSRR, ale odsyłano ich, nawet gdy mieli już rodziny.
[01:19:20] Rosjanie wymuszali na Polsce utrzymanie milionowej armii – trzyletnia służba wojskowa. Boh. był szefem sztabu pułku – postępowanie z żołnierzami, którzy mieli zostać w wojsku trzeci rok.
[01:23:08] Oficerowie musieli należeć do PZPR. Przyjaciel z 16 Brygady służył potem w Śląskim Okręgu Wojskowym, ale nie wolno było utrzymywać kontaktów towarzyskich z oficerami z innych okręgów.
[01:25:30] W 1976 r. boh. przeszedł na emeryturę w stopniu podpułkownika. Pochwała polskich czołgów, które sprzedawano m.in. do Indii. Likwidacja zakładu w Łabędach, który produkował czołgi.
[01:28:28] Stacjonowanie w dawnym majątku jednego z żołnierzy napoleońskich.
[01:29:10] Zmiany w artylerii – zastąpienie dział 85 mm działami 100 mm, poprawa szybkości i celności. Rozważania na temat wykorzystania czołgów, artylerii i lotnictwa.
[01:34:45] Przed przejściem na emeryturę boh. służył w Stargardzie. Jako emeryt prowadził szkolenia z obrony cywilnej w zakładach pracy. Nawiązanie do obecnej wojny na Ukrainie. Rozważania na temat wojny i kobiet w wojsku.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.