Ryszard Vincenc (ur. 1968, Lwów, zm. 2020) w latach 1974-1982, uczył się w polskojęzycznej ośmioklasowej Średniej Szkole Ogólnokształcącej Nr 10 we Lwowie. Naukę kontynuował w Szkole Ogólnokształcącej nr 24 i zdał maturę w 1984 roku. Studiował filologię polską i historię w Państwowym Instytucie Pedagogicznym w Wilnie. Po drugim roku studiów został skierowany do zasadniczej służby wojskowej w Armii Radzieckiej, którą odbył w formacjach obrony przeciwlotniczej w Kursku. Po zakończeniu służby powrócił na studia humanistyczne. We wrześniu 1990 roku rozpoczął pracę jako nauczyciel języka polskiego i historii w Szkole Średniej nr 10 we Lwowie, równocześnie studiując w Wilnie w trybie zaocznym. Studia ukończył w roku 1993. W latach 2000-2005 studiował na Wydziale Historycznym Lwowskiego Narodowego Uniwersytetu im. Iwana Franki, uzyskując dyplom historyka i wykładowcy historii. Od początku lat 90. XX w. Ryszard Vincenc działał w Harcerstwie Polskim na Ukrainie jako drużynowy w Drużynie Harcerskiej „TROP” oraz Lwowskiej Młodzieżowej Drużynie Harcerskiej im. Andrzeja Małkowskiego. Angażował się w życie polskiej społeczności Lwowa, był członkiem Zarządu Głównego Towarzystwa Kultury Polskiej Ziemi Lwowskiej, współpracował z innymi organizacjami polskimi m.in. z Towarzystwem Opieki nad Grobami Wojskowymi. W latach 2014-2015, wraz z Erykiem Mateckim, reaktywował działalność polskiego ruchu strzeleckiego na Ukrainie, zakładając Związek Strzelecki „Strzelec” Józefa Piłsudskiego we Lwowie. Przysięgę strzelecką złożył 17 czerwca 2015 roku podczas uroczystości odsłonięcia pomnika 100-lecia bitwy pod Rokitną. Pełnił funkcję zastępcy dowódcy 23. Samodzielnej Jednostki Strzeleckiej im. kapitana Bolesława Zajączkowskiego, awansując do stopnia starszego chorążego Związku Strzeleckiego. W 2016 r. został dyrektorem szkoły nr 10 im. Św. Marii Magdaleny. Ryszard Vincenc zmarł 28 lutego 2020 roku.
more...
less
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1968 r., dyrektora Szkoły Średniej nr 10 im. św. Marii Magdaleny we Lwowie. [00:00:20] Ojciec był Polakiem, matka pochodziła z mieszanego polsko-ukraińskiego małżeństwa. Dziadek Józef Vincenc, porucznik WP, zginął w 1927 r. w czasie ćwiczeń wojskowych. Boh. wychowywała babcia Stefania Vincenc, wakacje spędzał u dziadków ze strony matki, którzy mieszkali w obwodzie winnickim.
[00:02:08] Obchodzenie w domu świąt religijnych – spotkania rodzinne. Boh. był uczniem szkoły, w której obecnie jest dyrektorem. W domu Adamskich robiono Mikołajki dla polskich dzieci. Działalność harcerstwa w latach 70.
[00:05:45] Utrudnianie wiernym dostępu do kościoła – w święta religijne dzieci musiały iść do szkoły, chodzono wtedy na wycieczki, zwiedzano muzea. Nauczyciele dyżurowali w okolicach katedry i spisywali uczniów, którzy szli do kościoła. [+]
[00:07:20] Uważano, że w polskich szkołach jest niski poziom nauczania – trudności na studiach, gdzie wykładowym językiem był rosyjski lub ukraiński. Zachęcanie, by dzieci z polskich rodzin uczyły się w polskiej szkole. W latach 70. władze uznały, że polskiej mniejszości wystarczy szkoła nr 24 im. Marii Konopnickiej, która mieściła się w dużym budynku przy ul. Majakowskiego i chciały zamknąć szkołę nr 10. Delegacja rodziców pojechała w tej sprawie do Moskwy – pomoc Iwana Kożeduba, Bohatera Związku Radzieckiego. Jedna z matek wpadła na pomysł, by w szkole powstało muzeum Feliksa Dzierżyńskiego, co uchroniło placówkę przed kolejną próbą zamknięcia [+]. Powstanie szkoły średniej po rozpadzie ZSRR.
[00:14:15] W czasach Związku Radzieckiego boh. nie czuł się dyskryminowany jako Polak. Trudności z wyjazdami do Polski – sytuacja w czasach Solidarności i stanu wojennego. Dziadek mieszkający w Gliwicach należał do Solidarności. Boh., uczeń klasy maturalnej, był w grupie uczniów wezwanych do Komsomołu, gdzie pytano go, czy w szkole nie powstała Solidarność.
[00:18:26] Funkcjonowanie szkoły współcześnie. Problemem ukraińskiej Polonii są wyjazdy do Polski – wyjeżdżają także nauczyciele, których trudno zastąpić, także z powodu niskich zarobków nauczycieli w polskiej szkole.
[00:22:40] Po wojnie babcia i ojciec mieszkali przy ul. Kordeckiego – podczas rewizji w mieszkaniu jeden z enkawudzistów przyglądał się portretowi Piłsudskiego i orzekł, że to Stalin, co uratowało rodzinę przed wywózką. Następnego dnia babcia ukryła wszystkie pamiątki związane z polskością, które potem zaginęły. Korespondencja z rodziną Vincenców, mieszkającą za granicą, została spalona, a kontakty zerwano. [+]
[00:24:52] Prawdopodobnie krewnym boh. był Stanisław Vincenz, pisarz.
[00:26:37] Babcia zniszczyła wszystkie dokumenty związane z polskim pochodzeniem. Ojciec, Lesław Vincenc, urodzony w 1926 r. czasem opowiadał coś o okupacji niemieckiej. Po wyzwoleniu ojciec siedział w więzieniu za przynależność do AK, dlatego rodzina wyjechała ze Lwowa a babcia czekała na wypuszczenie syna. Kolega ojca, Zdzisław Nalepa, był kilka razy wywożony na roboty do Niemiec, z których uciekał. Babcia wspominała, że ukrywała syna przed wywózką na roboty.
[00:30:12] Dziadek ze strony matki, Karp Bekało, walczył na wojnie i stracił nogę koło Bukaresztu. 9 maja dziadek dostawał medal, ale nie opowiadał wnukowi o wojennej przeszłości. Babcia Bekałowa pochodziła z rodziny Granowskich, babcia Vincencowa z rodziny Bejów, których nigdy nie wspominała. Ciotkę Bejową chrzcił arcybiskup metropolita Lwowa Josyf Slipyj – jego sylwetka.
[00:33:46] Boh. jako dyrektor polskiej szkoły nie zetknął się z sytuacją, w której sprawa rzezi na Wołyniu rzutowałaby na stosunki polsko-ukraińskie. Rodzina Vincenców nie była represjonowana przez władze komunistyczne, ponieważ babcia pozbyła się wszystkich pamiątek.
[00:35:25] Boh. był w harcerstwie, ale nie chce o tym opowiadać. Starania o szkołę, której jest dyrektorem – pozyskiwanie funduszy od polskich instytucji i fundacji, zakup sprzętu sportowego. Sytuacja lwowiaków po przemianach ustrojowych w Polsce, pomoc z kraju. Refleksje na temat wyjazdów obywateli Ukrainy do Polski.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.