Antonina Sokołowska z d. Rudnicka (ur. 1948, Wiszniowka) – jej rodzice zostali w 1936 roku deportowani ze wsi Żukowo w Chmielnickiej obłasti do Kazachstanu. Tu w miejscu toczki nr 6 zesłańcy zbudowali wieś Wiszniowkę. Antonina Sokołowska ukończyła ośmioklasową szkołę w Wiszniowce, w latach 1963-1965 uczyła się w Technikum Pedagogicznym w Szczuczyńsku, potem pracowała jako nauczycielka klas początkowych w szkole w Wiszniowce. Po ślubie wyjechała z mężem, wojskowym, do Kapszagaju i Karagandy – tu pracowała jako bibliotekarka. Mieszkając w Duszanbe była przez 13 lat operatorem maszyn. Pod koniec lat 80. Antonina Sokołowska wyjechała wraz z mężem, który odszedł z armii, do Sokołowki koło Pietropawłowska. Potem zamieszkała w domu wybudowanym przez męża w pobliskiej Małyszce i pracowała jako opiekunka osób w podeszłym wieku. W 2019 roku przyjechała wraz z córką do Polski, mieszka w Środzie Wielkopolskiej.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1948 r. w Wiszniowce w Kazachstanie.
[00:00:20] Rodzice boh. zostali deportowani z Ukrainy w 1936 r., zesłańców zostawiono w stepie, w toczce 6, gdzie musieli sami budować ziemianki. Z rodzicami byli dwaj starsi bracia boh., pozostała piątka dzieci urodziła się w Kazachstanie. Rodzice był biedni, przesiedlono ich za to, że byli Polakami. Rozmowy w domu o życiu na Ukrainie. Matka pracowała u zamożniejszej gospodyni, Polki. Chlebodawczyni, która nie miała dzieci, chciała zatrzymać brata boh., ale matka nie oddała dziecka. Ojciec był szewcem, po przesiedleniu także zajmował się naprawianiem obuwia. [+] Przedstawienie rodziców: Tekli i Władysława.
[00:03:53] Boh. jako dziecko mieszkała w ziemiance – jej konstrukcja, warunki życia. Matka zajmowała się domem i pracowała w kołchozie. Rodzice musieli się meldować w komendanturze do 1956 r. [+]. We wsi mieszkali Polacy.
[00:06:50] Wspomnienie dzieciństwa w Wiszniowce. Śnieżne zimy w Kazachstanie. Zabawy dzieciaków, opowiadanie historyjek i wspólne śpiewanie. Czytanie bajek przez nauczyciela.
[00:09:44] Dom zbudowano w 1963 r., gdy boh. uczyła się w technikum. Warunki życia w ziemiance. We wsi mieszkało kilka rodzin niemieckich. Polacy mówili po polsku i ukraińsku, ale tamten ukraiński różnił się od współczesnego. Rodzice rozmawiali z dziećmi po polsku i boh. pamięta wiele słów. Matka pracowała przed wywózką w polskim domu i rozmawiała tam po polsku. W czasie spotkań religijnych używano polskich modlitewników.
[00:11:50] Rodzina nie zabrała zbyt wielu rzeczy z domu na Ukrainie, ale zamożniejsza sąsiadka miała ładne rzeczy. Gotowane potrawy. Oddawanie śmietany do kołchozu. Obchodzenie świąt Bożego Narodzenia i Wielkanocy.
[00:15:12] O śmierci Stalina dowiedziano się z radia. Boh. poszła do szkoły w 1955 r., w budynku szkoły mieścił się klub. Boh. ukończyła osiem klas, klasy IX i X były w szkole w Jasnej Polanie – wybór technikum pedagogicznego w Szczuczyńsku. Potem utworzono jedenastolatkę. Obchodzenie świąt państwowych. We wsi mieszkało wiele osób, mieszkańcy Wiszniowki znali się wzajemnie, gdy wychodzono z domów, nie zamykano drzwi.
[00:20:40] Rodzice nie dostawali pieniędzy za pracę w kołchozie i nie mogli wspierać finansowo boh., która wyjechała do szkoły, ale przywozili jej jedzenie. Boh. mieszkała na stancji – wspomnienie gospodyni. Program nauczania w technikum, boh. uczyła się języka niemieckiego. W szkole uczyli się Polacy, Rosjanie, niewielu Kazachów. W klasie boh. były dwie Kazaszki. W Wiszniowce mieszkali Polacy i cztery niemieckie rodziny. Boh. jeździła pociągiem ze Szczuczyńska do Tajynszy, stąd często 30 kilometrów do domu szła pieszo.
[00:25:00] Boh. chodziła na tańce i do kina, filmy wyświetlano w klubie. Na kwaterze u sąsiada mieszkał kinooperator i boh. oglądała filmy za darmo, bilet kosztował pięć kopiejek. Na tańcach grano na bajanie i akordeonie. Podróże do szkoły – bilety studenckie na pociąg.
[00:27:35] Boh. jeździła na praktyki robotnicze do kołchozu niedaleko Szczuczyńska, zbierano ziemniaki i jabłka. Odbyła praktyki nauczycielskie w szkole w Wiszniowce. Po ukończeniu technikum pracowała tam przez siedem lat. Po latach w Wiszniowce odbywały się spotkania absolwentów z nauczycielami. Wielu byłych uczniów mieszka w Polsce i Niemczech. Boh. wyszła za wojskowego i wyjechała z rodzinnej wsi.
[00:31:50] Pierwsza pensja wynosiła 60 rubli i boh. wydawało się, ze to dużo. Mąż był Polakiem z Wiszniowki, jego rodzinę także deportowano w 1936 r. W 1969 r. mąż wstąpił do wojska, służył w Kapszagaju koło Ałma-Aty, potem wysłano go do szkoły podoficerskiej w Sewastpolu. Mąż, który służył w strojbatalionie, zabrał rodzinę do Kapszagaju, potem mieszkano w Duszanbe i Karagandzie.
[00:34:42] Tęsknota za rodzinnym domem w pierwszych latach po wyjeździe. Boh. w Kapszgajau i Karagandzie pracowała jako bibliotekarka. W Duszanbe pracowała przez 13 lat jako operatorka maszyn. Gdy mąż odszedł z armii, przeprowadzono się do Kazachstanu. Relacje z Tadżykami.
[00:37:28] Wyjścia do cyrku, gdy przyjeżdżali krewni. W Duszanbe mieszkało wielu Rosjan, byli też Tatarzy. Wspomnienie dróg w górach. Z Duszanbe wyjechano przed rozpadem ZSRR, mąż odszedł z armii, ponieważ chciano go przenieść do Kirgizji. Rodzina wyjechała do Sokołowki koło Pietropawłowska. Niedługo potem rozpadł się Związek Radziecki.
[00:40:50] Gdy rozpadał się Związek Radziecki, boh. była w szpitalu, w Pietropawłowsku nie można było kupić chleba. Mąż zbudował dom w Małyszce, po śmierci męża córka zabrała boh. do Pietropawłowska i stąd wyjechano do Polski. Mieszkając w Małyszce boh. pracowała jako opiekunka starszych osób. Mąż pracował jako kierowca i introligator.
[00:44:15] Wnuk uczył się języka polskiego i przyjeżdżał do Polski. Mąż boh. nie chciał się przeprowadzać, po jego śmierci złożono dokumenty na wyjazd do Polski. W Wiszniowce została siostra boh. Na wyjazd czekano półtora roku – radość po otrzymaniu zezwolenia – rodzina wcześniej sprzedała dom i mieszkanie. Wnuk pracował w Warszawie i rodzina chciała przyjechać do Pułtuska, ale wysłano ich do Środy Wielkopolskiej. Pierwsze wrażenia.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.