Kowal Szczepan
Szczepan Kowal (ur. 1938, Borów) jest synem cieśli, a wnukiem wiejskiego felczera i weterynarza. Jako dziecko przeżył pacyfikację Borowa dokonaną przez Niemców 2 lutego 1944 roku. W pacyfikacji zamordowany został m.in. jego dziadek. Po wojnie ukończył szkołę podstawową w Borowie i uczył się zawodu u krawca, ale nie dokończył nauki. W październiku 1959 roku ożenił się z Cecylią Biżek z Borowa. Wkrótce potem został powołany do odbycia zasadniczej służby wojskowej w jednostce w Lublinie, z wojska wyszedł jako starszy szeregowy. Po powrocie do Borowa pracował w rolnictwie. W latach 70. należał do PZPR. W 1988 roku uległ poważnemu wypadkowi, po którym przeszedł na rentę zdrowotną, zamienioną w 1990 roku na emeryturę rolniczą. Przez cztery sprawował urząd Naczelnika Ochotniczej Straży Pożarnej w Borowie, odznaczony wieloma odznakami i medalami strażackimi. W latach 90. sprawował urząd sołtysa wsi Borów. W roku 2009 odznaczony wraz z małżonką przyznawanym przez Prezydenta RP Medalem za Długoletnie Pożycie Małżeńskie. Mają czworo dzieci, dwadzieścioro wnuków i dziesięcioro prawnuków. Syn Łukasz wraz z dziećmi nieżyjącego syna Andrzeja założyli działającą prężnie do dnia dzisiejszego Grupę Rekonstrukcji Historycznej Kawaleria Kowalów z Borowa w Barwach 24 Pułku Ułanów z Kraśnika.
more...
less
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1938 r. w Borowie.
[00:00:25] Wspomnienie dziadka i prażenia bobu. Przed pacyfikacją matka ostrzegła ojca, który nie chciał uciekać. Dziadek był znanym w okolicy felczerem i leczył złamania, wuj robił łupki z sosnowego drewna. Metody postępowania z chorymi. [+]
[00:03:54] Wybieranie ludzi na roboty do Niemiec – sceny przed kościołem. Zabrano dwie siostry boh., a trzecia pojechała z własnej woli, po wojnie mieszkała w Kanadzie.
[00:05:18] Grupę mężczyzn Niemcy prowadzili do pociągu do Zaklikowa – ucieczka jednego z sąsiadów. W Zaklikowie Kowal i Maziarski próbowali uciekać przez okno w pociągu i zostali postrzeleni.
[00:08:30] Gdy zaczęła się pacyfikacja, matka schowała troje dzieci za piecem. Ostrzeżona przez sąsiadkę uciekła do lasu zabierając dzieci, byczka i krowę. W lesie byli już inni uciekinierzy ze swoim dobytkiem – zgubienie zwierząt. Po wojnie odnaleziono krowę u gospodarza w Wymysłowie. Utrzymanie po wojnie dzięki krowie, której ojciec pilnował nocami, by nie zabrali jej partyzanci. [+]
[00:14:40] Po pacyfikacji uciekinierzy chowali się w lesie – karmienie dzieci sokiem z berberysu. Pojawienie się partyzantów, którzy zebrali ludzi rozproszonych w lesie. Początkowo planowano umieścić uciekinierów w Lipie, ale było tam zbyt wielu partyzantów i osiedlono ich we wsi Baraki. Rodzina zamieszkała u Mazurowej. Matka i brat chodzili do Zaklikowa po chleb. Po jakimś czasie przeniesiono się do wuja mieszkającego w Janiszowie – relacje w rodzinie. Przeprowadzka do Kosina. W tym czasie chodzono do Borowa i odbudowywano gospodarstwo – zrobienie kuchni, która została ostrzelana przez Niemców siedzących w Zaklikowie. Wygląd wsi po spaleniu. [+]
[00:24:04] Interesy z czerwonoarmistami, bunkry wykopane przez nich w lesie – po przejściu frontu brano stamtąd budulec na odbudowę domów. Przed wojną ojciec był cieślą i pracował u Żydów. Duże straty wśród radzieckich żołnierzy podczas przeprawy przez Wisłę.
[00:27:55] Po wyzwoleniu boh. chodził do szkoły, brat zrobił mu tornister z deszczułek. W szkole uczyli przedwojenni nauczyciele, państwo Pierzchałowie. Boh. ukończył siedem klas i uczył się zawodu u krawca, ale nie ukończył nauki, ponieważ krawca zabrano do wojska.
[00:30:00] Boh. brał udział w sypaniu wału nad rzeką Sanną. Podczas okupacji na rozlewiskach ukrywali się okoliczni mieszkańcy. Partyzanci brali udział w weselu sąsiadki.
[00:32:25] Dziadek, felczer, został zamordowany podczas pacyfikacji. Rozstrzeliwanie mieszkańców wsi przeżyła kuzynka, która przeleżała wśród trupów do nocy. [+]
[00:34:36] Czerwonoarmiści zabierali chłopom konie oddając swoje wymizerowane chabety. Przed wojną we wsi mieszkali Żydzi, po wojnie Żydzi przyjechali i sprzedawali swoje pola.
[00:37:30] Po powrocie do Borowa ojciec i brat postawili drewniany dom. Boh. został zabrany do wojska i służył w jednostce w Lublinie, wyszedł z wojska jako starszy szeregowy. Boh. pracował w kuchni w jednostce, potem przeniesiono go do jednostki straży pożarnej w Zielonce koło Warszawy – zadania na poligonie. Konflikt z dowódcą jednostki. Po narodzinach córki wyszedł z wojska do domu i wybudował dom. Wypadek i leczenie w Sandomierzu.
[00:44:50] Do partyzantki szli gospodarze z okolicznych wiosek. Partyzanci zabierali żywność mieszkańcom wsi – incydenty po wojnie, oskarżenia o kradzieże. Zdarzenie podczas uroczystości koło pomnika poległych partyzantów. Syn sąsiada, nastolatek, okradł żonę leśniczego i został za to zabity przez partyzantów.
[00:50:30] Bratobójczy mord partyzantów koło Borowa. W tym miejscu pasiono krowy i boh. widział krew. Stosunki między partyzantami działającymi w Lasach Janowskich. Po wojnie w lasach powstał poligon, po wycinane drzewa przyjeżdżano nawet zza Wisły, większość drewna wywieziono do ZSRR.
[00:56:44] Boh. nie znał dziadków ze strony ojca. Siostry, które zostały wywiezione na roboty do Niemiec, po wojnie osiedliły się na Ziemiach Odzyskanych. Stan poniemieckich gospodarstw.
[01:00:06] Borów przed wojną. Po pacyfikacji rannym pomagał lekarz z Zawichostu, Lipowski. Sytuacja na froncie w 1944 r. Czerwonoarmiści znaleźli kartofle ukryte przez ojca na polu. Żołnierze mieszkali w schronach ukrytych w lesie. Dzieciaki zbierały pozostawioną amunicję.
[01:04:35] Życie w czasach PRL – wódka na kartki, po chleb przez wiele lat jeżdżono do Annopola. Po pacyfikacji matka i brat chodzili po chleb do Zaklikowa. Obecna sytuacja w rolnictwie – rosnące ceny nawozów.
[01:07:18] Po wojnie boh. jeździł z ojcem na targ do Annopola – miejscowa knajpa w dzień targowy. Dostawy obowiązkowe. Zabawy taneczne w Borowie i okolicznych wsiach, wspomnienie bójek. Przejście przez granicę do Chwałowic leżących w Galicji, przy granicy była szubienica używana w dawnych czasach.
[01:13:15] Warunki życia na wsi po wyzwoleniu. Ojciec zakopcował ziemniaki, po odkopaniu okazało się, że do środka podczas pacyfikacji dostała się kura, która potem nie potrafiła się wydostać, ale żywiła się ziemniakami i przeżyła. Podczas okupacji wielu mężczyzn się ukrywało – kryjówka ojca w słomie. W Kosinie był areszt, gdzie Niemcy zamykali chłopów, którzy nie oddali kontyngentu.
[01:15:50] 1 maja uczniowie jechali na uroczystości do Opoki. Boh. należy do Ochotniczej Straży Pożarnej, wspomnienie pożaru sklepu w Kosinie i akcji gaśniczej w Borowie.
[01:17:45] Po wojnie przez Wisłę przeprawiano się drewnianym promem, niektórzy mieli łodzie. Przewożenie wozów z jabłkami do zakładu w Dwikozach.
[01:19:58] W Janiszowie był obóz pracy dla Żydów, którzy sypali wał przeciwpowodziowy nad Wisłą. Partyzanci zabili komendanta obozu. Współcześnie podczas powodzi mieszkańców zagrożonego zalaniem Janiszowa ewakuowano do okolicznych wsi.
[01:23:00] Podczas stanu wojennego boh. wyjechał do brata mieszkającego w Jeleniej Górze. Trudności podczas budowy domu.
more...
less