Jadwiga Pechaty (ur. 1950, Lwów) pochodzi z rodziny robotniczej. Uczyła się w polskiej szkole nr 24 jednocześnie chodząc do wieczorowej szkoły plastycznej, działającej przy Związku Artystów Ukrainy. Ukończyła Wydział Projektowania w lwowskim Instytucie Sztuki Użytkowej i Dekoracyjnej, uprawia malarstwo sztalugowe i grafikę. Przygodę z teatrem rozpoczęła w pierwszej klasie szkoły podstawowej, w szkole średniej była w zespole teatru „Amator sceny”, równocześnie z podjęciem studiów została aktorką Polskiego Teatru Ludowego we Lwowie. Pracowała w Konsulacie RP we Lwowie.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1958 r. we Lwowie.
[00:00:16] Rodzina Pechaty ma czeskie korzenie, pradziadkowie kupili dom we Lwowie pod koniec XIX wieku. Rodzina ze strony matki, Jakimowicze, pochodzili z Podola, dziadek pracował we lwowskiej gazowni. Babcia Michalina Jakimowiczowa była najstarszą z trzech sióstr – wychowanie trzech siostrzeńców. Najmłodszy, Kazik, pracował u ukraińskiej rodziny, która go usynowiła. Po wojnie wywieziono ich na Syberię jako kułaków. Drugi z siostrzeńców wyjechał do Polski, trzeci został wywieziony na roboty do Niemiec i po wojnie tam został. Babcia pisała listy do Stalina z prośbą o uwolnienie Kazika, po śmierci Stalina rodzina wróciła do domu w Białokiernicy, ale Kazik już nie znał polskiego.
[00:09:05] Babcia Michalina wyszła za Mikołaja Jakimowicza, jego trzy siostry po wojnie mieszkały w Polsce. W 1938 r. dziadek Jakimowicz chciał zamieszkać w Tarnobrzegu – konsekwencje nieporozumień w rodzinie. We Lwowie dziadek pracował w gazowni – jego losy podczas okupacji. Po wojnie we Lwowie mieszkało wielu Rosjan, inwalidów wojennych – incydent z inwalidą – przyjście NKWD do domu, posądzenie dziadka o bycie ukraińskim nacjonalistą, aresztowanie i wywiezienie na Syberię. Po śmierci Stalina przyjechał do domu ksiądz, który przywiózł informacje o okolicznościach śmierci dziadka. Fałszywe świadectwo zgonu, dokumenty z Memoriału. Podczas okupacji babcia Jakimowiczowa zajmowała się handlem, po wojnie pracowała jako stróż.
[00:21:50] Dziadek Rudolf Pechaty ukończył szkołę rzemieślniczą w Wiedniu i był tokarzem, w domu miał zakład, w którym produkowano m.in. narzędzia lekarskie. Siostra dziadka Anna była właścicielką domu. Po wojnie dziadek musiał zamknąć warsztat i pracował na Politechnice Lwowskiej w zakładzie doświadczalnym – zakres prac. Ojciec urodził się w 1928 r. Sytuacja dziadka podczas okupacji niemieckiej. Dom i rodzina po wojnie.
[00:29:40] Rodzice pobrali się w 1954 r. Dla matki było to drugie małżeństwo, z pierwszego miała syna. Matka pracowała w zakładzie dziewiarskim a ojciec jako tokarz. Sytuacja Polaków po wojnie – religia w Związku Radzickim, tajna posługa kapłańska w domu. Rodzina mieszkała przy ul. Szpitalnej, niedaleko było mieszkanie użyczane księdzu.
[00:36:00] Boh. chodziła do polskiej szkoły nr 24, tu uczyły się dzieci robotników. W szkole nr 10 uczyły się dzieci inteligencji. Wspomnienie nauczycielki Krystyny Łukianowicz, Ukrainki, której dziadek był pisarzem – system motywowania dzieci. Szkolny teatr. W starszych klasach wychowawczynią była Bogumiła Kunica, później dyrektorka szkoły. Kilku nauczycieli, w tym Władysław Łokietko i Henryk Rappaport, było Polakami, pozostali byli Ukraińcami mówiącymi po polsku. Języka polskiego uczył Ukrainiec Iwan Jacyszyn.
[00:49:05] Mąż nauczycielki historii partii był wojskowym, w szkole pracował jako szef kursów wojskowych. Jego żona mówiła tylko po rosyjsku, później została dyrektorką szkoły. W obydwu klasach X były zespoły muzyczne, kolegą z klasy był Jan Nikodemowicz, syn kompozytora. Na wieczorek taneczny przygotowano piosenkę z repertuaru Marleny Dietrich, ale dyrektorka nie pozwoliła jej zaśpiewać.
[00:54:04] Władysław Łokietko, nauczyciel i aktor teatru polskiego, prowadził szkolny teatr „Amator sceny” – przedstawienia dla Polaków w soboty i niedziele. Życie w ZSRR – dorastanie w środowisku polskim. Boh. chodziła także do szkoły plastycznej i tam miała kolegów Ukraińców i Rosjan. Babcia Pechaty lubiła czytać polskie książki, zajęcia babci Jakimowiczowej.
[01:01:15] W szkole nr 10 organizowano podwieczorki przy mikrofonie, czyli wieczorki kabaretowe dla dorosłych, brali w nich udział rodzice boh. Matka lubiła śpiewać, należała do chóru „Echo”, śpiewała w Teatrze Polskim.
[01:04:08] Po powrocie z nieudanego wyjazdu do Polski Jakimowicze zamieszkali w pożydowskim mieszkaniu przy ul. Szpitalnej – starania babci o parkiet. Miejsce urodzenia boh., wychowanie przez babcię. Boh. mając sześć lat poszła do polskiej szkoły nr 24 im. Wandy Wasilewskiej.
[01:14:10] Brat rozpoczął edukację w polskiej szkole nr 30, po jej zlikwidowaniu chodził do szkoły razem z boh. – odprowadzanie przez babcię. Szkoła mieściła się w budynku dawnej szkoły ewangelickiej. Dyrektorem był Ukrainiec Iwan Chomeczko, nauczyciel matematyki. Wychowawczynią w pierwszych klasach była Ukrainka, Krystyna Łukianowicz – jej wpływ na dzieci, system nagradzania uczniów.
[01:24:40] Nauczyciele w polskiej szkole, niezależnie od narodowości, mówili dobrze po polsku. Pani Hnatyszak została wraz z rodziną przesiedlona z Przemyśla – nauka języka angielskiego i dobrego zachowania. Polonista Władysław Łokietko był znajomym matki, dzięki niemu boh. poszła do szkoły w wieku sześciu lat – ratowanie polskiej szkoły.
[01:31:55] W klasie byli dwaj koledzy z rodzin wielodzietnych, Celestyn Derunow, który został księdzem i Zenek Sawczyn. Dzieci, nawet te z rodzin mieszanych, rozmawiały po polsku. W klasach wisiały portret Lenina.
[01:34:42] Sytuacja ludzi wierzących w ZSRR, ukrywanie praktyk religijnych. Ojca, dobrego pracownika, namawiano by wstąpił do partii. Wszyscy uczniowie musieli być Pionierami. Babcia pilnowała życia religijnego rodziny. W lwowskiej katedrze było dwóch księży, wspomnienie księdza Rafała Kiernickiego. Przygotowanie do pierwszej komunii odbywało się w prywatnym domu, tam też chodzono do spowiedzi. System wchodzenia do katedry – przejście przez mieszkanie kościelnego Dudaka. [+]
[01:45:04] Wyprawy na Cmentarz Orląt Lwowskich podczas dużej przerwy w szkole – stan cmentarza w latach 60. Lampki zapalane na grobach 1 listopada. [+]
[01:48:10] Boh., uczennica pierwszej klasy, występowała w teatrzyku prowadzonym przez Krystynę Łukianowicz. Kierownikiem drugiego szkolnego teatru był Władysław Łokietko. Szycie kostiumów i przygotowywanie dekoracji. Babcia znała panią Domańską, która pracowała jako farbiarka w teatrze – kostium do roli lisa. Po latach pan Łokietko zaproponował potem boh. pracę w Teatrze Polskim.
[01:52:07] Boh. grała w szkolnym teatrze „AS” – wspomnienie kolegi Krzysztofa Szymańskiego i spektaklu „Dla ciebie Warszawo”. Polonista Iwan Jacyszyn uczył także rysunku – wpływ na boh., która podjęła naukę w wieczorowej szkole plastycznej działającej przy Związku Artystów Ukrainy. Dodatkowe lekcje malarstwa.
[01:58:00] Wspomnienie nauczycielki języka rosyjskiego, Rosjanki Rozy Zapruckiej. Jej syn był organistą w kościele św. Marii Magdaleny. Wychowawczynią była matematyczka Bogumiła Kunica – ostrzeżenia przed szpiclami stojącymi koło kościoła. W 1974 r. polska szkoła obchodziła jubileusz 30-lecia. W 1976 r. szkołę przeniesiono do budynku, gdzie wcześniej mieściła się szkoła wieczorowa dla młodzieży pracującej.
[02:04:35] Boh. dostała się na studia i matka pozwoliła jej pracować w Teatrze Polskim. Egzamin zdawany przed reżyserem Zbigniewem Chrzanowskim. System szkolny w ZSRR, popularność polskiej szkoły.
[02:10:50] Matka uczyła się w szkole nr 30 i tam należała do zespołu teatralnego, którym kierował polonista Piotr Hausvater. Za namową Władysława Łokietko matka pozwoliła boh. grać w teatrze.
[02:12:30] Boh. studiowała w Instytucie Sztuki Użytkowej i Dekoracyjnej – większość studentów była Ukraińcami. Różnica między artystyczną uczelnią lwowską a kijowską. Starsi wykładowcy kończyli uczelnie w Wiedniu i Krakowie. Koleżankami z uczelni były: Krystyna Cydzik i Maryla Sołtys. Większość wykładów odbywała się w języku ukraińskim, boh. nie uczyła się go w szkole – kąciki ukraińskie na lekcjach pana Jacyszyna.
[02:19:35] Stosunki polsko-ukraińskie w ZSRR. Współczesne msze w katedrze w języku ukraińskim. Zmiany po wojnie, gdy do miasta przybyli nowi mieszkańcy. Szacunek dla ojca, dobrego robotnika. Sytuacja materialna rodziny. Wspomnienie dziadka wywiezionego na Syberię. Refleksje na temat życia boh. na Ukrainie.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.