Andrzej Kołakowski (ur. 1964, Międzyrzecz) – absolwent Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Wydział Nauk Społecznych (1989), doktorat w 2006. 1 V 1982 z 4 kolegami z LO im. Heliodora Święcickiego w Międzyrzeczu złożył kwiaty pod Pomnikiem Tysiąclecia, zawieszony na tydzień w prawach ucznia. W VI 1985 uczestnik głodówki rotacyjnej o uwolnienie więźniów politycznych, zorganizowanej przez Annę Walentynowicz w podziemiach kościoła Narodzenia NMP w Krakowie-Bieżanowie (ks. Adolf Chojnacki). Od 1985 w LDPN, 1985-1988 drukarz ulotek i pism podziemnych (m.in. „Gazety Politycznej”, „Niepodległości”, od 1986 „Antyku”) oraz książek wydawanych przez LDPN
kolporter do Krakowa, Wrocławia, Warszawy i Gdańska
uczestnik wielu akcji ulotkowych na terenie Lublina. W XI 1987 współorganizator (z kilkoma działaczami Grupy Konserwatywnej Antyk) na pl. Litewskim w Lublinie 2 krótkich demonstracji przeciwko referendum. W 1987 współorganizator i uczestnik protestów ulicznych oraz 27 IX – 3 X 1987 głodówki w Międzyrzeczu przeciwko składowaniu odpadów radioaktywnych. W 1988 z okazji 3 V współorganizator demonstracji studenckich na KUL oraz 3-dniowego sittingu przed frontem uczelni ws. poparcia dla strajkujących robotników w Nowej Hucie i Stoczni Gdańskiej im. Lenina. 1990-1991 wykładowca w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Międzyrzeczu, 1991-1993 wychowawca w AŚ w Gdańsku, od 1994 w Domu Pomocy dla Dzieci Upośledzonych Umysłowo tamże, 1994-2007 w Pogotowiu Opiekuńczym tamże, od 2007 pracownik naukowy w Zakładzie Historii Nauki, Oświaty i Wychowania Uniwersytetu Gdańskiego. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Krzyżem Wolności i Solidarności. [biogram za: Encyklopedia „Solidarności”]
more...
less
[00:00:13] Ur. 12 sierpnia 1964 r., Międzyrzecz Wielkopolski. Autorytety: dziadkowie. Dziadek Józef gawędziarz, konfabulant. Dziadek Jan Kołakowski, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, żołnierz 8 pułku ułanów im. ks. Józefa Poniatowskiego, odznaczony Krzyżem Walecznych, zmarł młodo. Nienawiść do bolszewików: „ściął czterech bolszewików i jednego zastrzelił”.
[00:03:55] Jan Kościesza Kołakowski, grób dziadka. Dziadek pracował jako leśniczy w majątku hr. Platera na Polesiu. Ojciec boh. urodził się w Kozakach na Polesiu. Po wojnie przyjazd na Ziemie Zachodnie, leśnictwo w Brójcach. Dziadka nachodzili ubecy, namawiali do współpracy. Przenosiny do Międzyrzecza, praca w biurze.
[00:06:43] Dorastanie w latach 60., wagary z przedszkola w wieku 5 lat, ucieczka z cmentarza radzieckiego, poszukiwanie przez milicję – jazda milicyjna nyską. [+] Słuchanie zagranicznych rozgłośni w domu (RWE).
[00:08:37] Rok 1980: powstanie „Solidarności”, wybór papieża Jana Pawła II – poczucie wspólnoty narodowej. Ciotka z Wałbrzycha Jadwiga Szeremet w latach 40. jako żołnierka WiN była więźniem politycznym. Ciotka Krystyna – koleżanka ciotki z więzienia.
[00:11:07] Przyjazd papieża Jana Pawła II do Polski. Latem 1980 r. boh. był na koloniach w Czechosłowacji, ochranianych przez czeską bezpiekę. Wybuch strajków w Polsce. Gablota ze zdjęciami przodowników pracy zastąpiona komunikatami z Regionu Gorzowskiego „S”.
[00:15:05] Nauka w liceum, nauczyciele podzieleni ideologicznie. Polonistka Halina Bortnowska, wychowawca Jan Krajniak. Poszukiwanie symboli na znaczki „S”.
[00:18:00] Kościół był silnym elementem formacyjnym boh. Decyzja zostania hippisem. W 1980 r. w pielgrzymce warszawskiej szli koledzy, ks. Piotr Mazurek. Lekcja religii o Katyniu, napis na murze: „Katyń pomścimy”. Udział boh. w pielgrzymce warszawskiej w następnym roku. Przedtem udział w obchodach rocznicy powstania warszawskiego na Powązkach. Msza w Palmirach, zwiedzanie Warszawy. Wieczór powstańczy na Powązkach, pieśni powstańcze, hymn AK. Zakup znaczków opozycyjnych.
[00:23:18] Karnawał „Solidarności” połączył „S” i Kościół. Ważna duchowość związku, atmosfera religijno-patriotyczna. Wprowadzenie stanu wojennego. Informacje o pobiciu Rulewskiego. Nagrania z festiwalu piosenki niezależnej. W 1981 r. festiwal piosenki w Opolu w niecodziennej obsadzie: Kaczmarski z Gintrowskim, Pietrzak, Roman Kołakowski, Leszek Wójtowicz, piosenka „Żeby Polska była Polską”. [+]
[00:28:35] Powieszenie krzyża w klasie liceum, wizyta katechety w szkole, uczniowie śpiewali „My chcemy Boga”. Krzyż w głównym holu szkoły. Biżuteria patriotyczna, znaczki duszpasterstwa akademickiego. [+]
[00:30:31] Wprowadzenie stanu wojennego (połowa 2 klasy liceum): boh. jechał do brata w wojsku w Biedrusku, droga autobusem z Poznania. Krótkie spotkanie z bratem. Rozmowy w pociągu, peron w Zbąszynku – patrol polski i radziecki. Brak pomysłu na działanie, zapowiedź wywożenia „niebieskich ptaków do pracy na Żuławy”.
[00:35:17] Kolega Rafał Szczucki, student z AGH, pomalował szkołę napisami opozycyjnymi. Zawzięty dyrektor Lewicki doprowadził do skazania go na 2 lata więzienia. Wicedyrektor Władysław Kwela należał do PZPR. Krzyż pozostał w szkole, w klasie zdjęty.
[00:40:29] Stan wojenny w liceum: klasa niepokorna, gremialna odmowa udziału w pochodzie pierwszomajowym, msza dla maturzystów, znaczki z orłem w koronie, złożenie kwiatów pod Pomnikiem Tysiąclecia Państwa Polskiego. Wezwanie do dyrektora, wagary. Przemówienie dyrektora na apelu, zawieszenie w czynnościach ucznia. Stanowisko nauczycieli.
[00:45:35] Postawa srogiego nauczyciela matematyki (Bronisław Stempel). Polonistka Bożena Bortnowska, Hanna Augustyniak. Jan Krajniak
[00:48:50] Decyzja o studiowaniu na KUL. Zachowanie dyrektora szkoły, zdobywanie opinii na studia.
[00:51:59] Wybór wydziału pedagogicznego KUL w 1983 r. Wiadomość o śmierci Grzegorza Przemyka – na pielgrzymce hipisowskiej. Raport z sekcji zwłok. „Hipisowanie wolnościowe”. Spotkanie hipisów na festiwalu Rock Arena w Poznaniu, Pop Session w Sopocie. Pomnik Poległych Stoczniowców w Gdańsku.
[00:56:42] Zloty hipisowskie w Częstochowie, ks. Andrzej Szpak. Narkomani heroiniści z Tych.
[00:59:24] Formacyjne działanie KUL-u, silne wpływy Kościoła, filozofia: tomizm i etyka zamiast marksizmu. Głodówka w Bieżanowie. Pierwsze książki drugiego obiegu. Gazeta „Niepodległość”, „Droga donikąd”. Spotkania samokształceniowe. Rozrzucanie ulotek „na słoninę” [+], wykłady z socjologii Adama Stanowskiego. Sporadyczne wożenie bibuły do Międzyrzecza.
[01:05:12] Tomasz Półtorak, student AWF w Gorzowie, poinformował o głodówce w Krakowie-Bieżanowie. Poznanie Anny Walentynowicz, Andrzej Hajda, Maria Skowrońska, głodowanie ok. 7 dni, produkowanie „wolnego dowodu osobistego” z orłem w koronie. Ksiądz Adolf Chojnacki z Bieżanowa, ks. Jancarz z Nowej Huty, odmawianie różańca w autobusie – wszyscy się modlili. Prowokacje ubeckie wobec ks. Chojnackiego. [+]
[01:09:58] Poznanie w Bieżanowie przyszłej żony Anny Stawickiej. Gra na gitarze, śpiewanie towarzyskie, na KUL zaangażowane protest songi, piosenki wolnościowe (Stachura, Dylan, Kaczmarski, Włodzimierz Wysocki, Jan Krzysztof Kelus).
[01:14:15] Kolega Jarosław Bugaj, Jarosław Markowski, impreza anarchistyczna Hyde Park w Złotej Górze, poznanie Krzysztofa Skiby, środowisko WiP z Gdańska, Zbigniew Stybel.
[01:16:26] Związanie się z LDPN (Liberalno-Demokratyczna Partia „Niepodległość”) dzięki przyszłej żonie. Marcin Nałęcz Dybowski [+]. Pseudonim boh. „Paweł”. Kilkukrotne wożenie diapozytywów do Lublina z Warszawy, zasady konspiracji, kryptonim „Zamojscy”.
[01:21:49] Przekształcenie się LDPN w Lublinie w „AntyK” ok. roku 1986 r. Drukarnia przy ul. Leonarda w Lublinie – gazetka „ABC”, kolportaż, akcje ulotkowe z Marcinem Dybowskim.
[01:24:05] Pechowe akcje ulotkowe z Anną [Stawicką], pościg milicyjny. Ulotki w alejach PKWN – ucieczka przez tajniakiem do koleżanki. [+] Akcja przed referendum: z transparentem w al. Racławickich, na bloku przy liceum Staszica. Kocioł w mieszkaniu koleżanki Agnieszki Wnuk.
[01:28:20] Akcja na pl. Litewskim, Ewa Chimko, Tomasz Dębek, Wojciech Dębek, transparent z błędem ortograficznym [+]. Akcja sittingu na KUL w 1988 r. wspierająca robotników w Nowej Hucie. Rozmowa z rektorem Czerkawskim. [+] Wojciech Bogaczyk z NZS namawiał do zakończenia akcji.
[01:33:17] Kolega Wiesław Cichoń – stosował żelazne zasady konspiracji („toruński Wałęsa”), studenci KUL traktowali to mniej poważnie. Pod koniec lat 80. UB nie traktowała działalności opozycyjnej zbyt serio, tajne rozmowy władzy z opozycją, AntyK był przeciwko tym porozumieniom. Piotr Semka na demonstracji.
[01:37:14] Prof. Chudy z KUL o rozmowach Okrągłego Stołu. Decyzja o emigracji do Francji, powrót po kilku miesiącach. Demonstracja przeciwko składowaniu odpadów radioaktywnych w poniemieckich bunkrach koło Międzyrzecza – ukaranie kolegiami. Protest głodowy przeciwko ukaraniu (Hanna Augustyniak, farmaceuta Władysław Biernat).
[01:41:03] Akcja ulotkowa AntyKu w Czechowie w Lublinie otoczenie przez milicję, ucieczka przez balkon. [+].
[01:45:15] Marcin Dybowski – typ przywódcy, mentor, głęboko zaangażowany. Rozważania „czy należy zarabiać na bibule?”. [+] Konsekwencja Dybowskiego, ściśle przestrzegane zasady konspiracji.
[01:52:18] Sylwetka Jarosława Markowskiego, który wyemigrował do Australii.
[01:55:10] Pojęcie niepodległości i wolności wtedy i dziś, definicja Józefa Mackiewicza. Potrzeba życia w prawdzie. Unia Europejska jako „nowy Związek Radziecki”, nieuchwytny wróg.
[02:02:20] Pozostałości z działalności opozycyjnej: złu trzeba się przeciwstawiać. Kontynuacja dziś działalności edukacyjnej, uświadamiającej. Piosenka „Epitafium dla mjr ‘Ognia’”.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.