Włodzimierz Domagalski-Łabędzki (ur. 1957, Łódź) - w latach 1980-81 był studentem historii i działaczem Niezależnego Zrzeszenia Studentów na Uniwersytecie Łódzkim. Po wprowadzeniu stanu wojennego odbył służbę wojskową na Pomorzu. W lecie 1985 wstąpił do Solidarności Walczącej, był współzałożycielem i organizatorem oddziału łódzkiego SW oraz sieci hurtowego kolportażu niezależnych wydawnictw. W latach 1987-89 był aktywistą Duszpasterstwa Ludzi Pracy przy parafii św. Elżbiety Węgierskiej w Łodzi przy ul. Spornej oraz redaktorem „Informatora" tego Duszpasterstwa.
[00:00:24] Ur. 4 maja 1957 r. w Łodzi, biologiczny ojciec Andrzej Łabędzki. Mama Jadwiga pochodziła z katolickiej rodziny, ciotka założyła klasztor albertynek (bł. Jabłońska), Jadwiga oddana do albertynek – tam kończyła szkołę. Odeszła z klasztoru po poznaniu Łabędzkiego. Ojciec objął gospodarstwo poukraińskie w Bieszczadach – nieprzystosowanie mamy do surowych warunków. Urodziny dzieci co rok (trzy córki i syn Miecio – zmarł na koklusz). Boh. jest piątym dzieckiem.
[00:03:19] Siostra Andrzeja Łabędzkiego wyszła za mąż za Zdzisława Domagalskiego – nie mogli mieć dzieci, wzięli boh. na wychowanie, adopcja. Patriotyczna rodzina Łabędzkich, dziadek dostał się do niewoli w wojnie polsko-bolszewickiej, jego dwaj bracia po 1905 r. zesłani na Syberię. Uciekli, przejechali przez Rosję na fałszywych dokumentach, wyjechali do Stanów Zjednoczonych. Jeden powrócił – osiadł w majątku Mroga [Dolna] pod Łodzią, miał syna Tadeusza.
[00:06:11] Rodzeństwo Niesiołowskich to kuzyni boh. – ich mama pochodziła z Łabędzkich. Tadeusz Łabędzki był czołowym działaczem Młodzieży Wszechpolskiej, twórcą i redaktorem naczelnym pisma „Wszechpolak”. Działał w konspiracji (Narodowa Organizacja Wojskowa), brał udział w powstaniu warszawskim. Po wojnie osiadł w Łodzi, złapany na początku maja 1946, zakatowany na śmierć. Poszukiwanie miejsca pochówku przez IPN. Oprawca Humer oskarżony o zakatowanie Tadeusza Łabędzkiego.
[00:08:31] Ukrywanie przez rodziców faktu adopcji - boh. dowiedział się przypadkiem w wieku 40 lat od biologicznego ojca. Trudne kontakty z ośmiorgiem rodzeństwa („kuzynowstwo”), odtwarzanie więzi. [+]
[00:10:20] Cieplarniane warunki w przybranym domu. Ubogi dom biologicznej rodziny, dzieci nie ukończyły studiów, przeprowadzka na Śląsk. Żal do biologicznych rodziców o zatajenie prawdy. Śmierć biologicznej mamy. [+]
[00:12:10] Dzieciństwo w Łodzi. W 1969 r. aresztowanie działaczy „Ruchu”, m.in. kuzynów Marka i Stefana Niesiołowskich, rewizja w domu boh. Dom boh. blisko skrzyżowania ul. Górniczej z ul. Przemysłową – w czasie wojny był tam obóz dla dzieci (Kinder-KL Litzmannstadt), pomnik „Pękniętego serca”, szkoła im. Bohaterskich Dzieci Łodzi. [+] Pierwsze zetknięcie się z historią, wojną.
[00:15:37] Nauka w liceum koło domu (1972-76). Okres kontestacji, ruchu hipisów, opuszczanie szkoły. Poszukiwania, włóczęga po całym kraju, zanurzenie w kulturze: lektury książek, przedstawienia teatralne, filmy, koncerty, słuchanie muzyki. Koncert SBB. Wchodzenie na koncert bez biletu. [+]
[00:18:37] Ruch hipisowski, antykomunistyczny. Dostępność narkotyków, opiaty, „kompot”, marihuana, eksperymenty boh., zmarli koledzy narkomani. Drogi rozwoju osobistego (mistycyzm, buddyzm, nurt katolicki), salezjanin o. Szpak z Rzeszowa. Pielgrzymki hipisowskie na Jasną Górę. Msze na polanie w lesie. Inwigilacja środowisk młodzieżowych przez SB. Hipis „Wskazówa” nagrany przez SB, student filozofii. Przemówienie na Jasnej Górze. [+] TW „Szary”, sąsiad śledzący Zbigniewa Sekulskiego z ROPCiO [Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela], wyprawa na pielgrzymkę hipisowską. Raporty pisane dla SB.
[00:26:30] Postaci ruchu hipisowakiego: „Pies” Terlecki, żona Małgorzata Terlecka. Hipisowanie pozwalało oderwać się od szarości PRL, życie obok w „kolorowym świecie”. Prasa podziemna, drukarze hipisi, praca dorywczo, życie poza systemem. Kornel Morawiecki zatrudnił hipisów do drukowania „Biuletynu Dolnośląskiego” (m.in. Moszczaków).
[00:29:00] Nawiązanie współpracy z ROPCiO (Niesiołowscy, Czumowie) – dostęp do bibuły w latach liceum. Ważna książka „Dzieje porozbiorowe Polski” Mariana Kukiela – przepisywane samizdaty. Rozpoczęcie studiów. Przekonanie o „źle komuny”.
[00:31:00] Nudne, „czerwone” studia, na Uniwersytecie Łódzkim, spetryfikowany Wydział Historii. Porzucenie „hipisowania”. Z 80 osób na I roku tylko cztery nie zapisały się do SZSP (Socjalistyczny Związek Studentów Polskich), niektórzy wstąpili do PZPR. Grupa idealistów neomarksistów na wydziale.
[00:34:20] Kolega z roku Witold Waszczykowski, wytykanie boh. jako „korowca”. Brak zainteresowania studiami, cel: walka o niepodległość Polski. Pogłębiona wiedza na temat najnowszej historii Polski. Obraz epoki Gierka.
[00:37:30] Wykładowca najnowszej historii Polski Stefan Banasiak – w czasach stalinowskich pracownik UB. Wiedza na temat Katynia. Indywidualna nauka historii, praca magisterska o „najnowszej historii świata” (stosunki międzynarodowe).Koncepcje polityki Stanów Zjednoczonych wobec Europy Środkowo-wschodniej. Doktryna Sonnenfeldta – niezmienność stref wpływów, dominacja ZSRR „na wieki”.
[00:41:24] W KOR (Komitet Obrony Robotników ) przyjmowano trwałość komunizmu, ew. możliwe rozszerzanie autonomii. Obrona pracy magisterskiej z opóźnieniem. Lato 1980 r. – wakacje z 2-letnim synem w Borach Tucholskich, poruszenie na polu namiotowym – strajki na Wybrzeżu. Przyjazd z synkiem do Gdańska autostopem. Czarnowidztwo współpasażerów: „już widać Rosjan”.
[00:43:52] Sytuacja w Gdańsku, przyjazd pod bramę stoczni, rozmowy z robotnikami. „Przebudzenie w życiu kraju”. [+] Atmosfera wśród ludzi. Oczekiwanie działań na uczelni, tworzenie Niezależnego Zrzeszenia Studentów (NZS). Działanie w transie (bibuła, rozmowy z władzami instytutu historii). Nowi koledzy z NZS z niższego roku.
[00:47:50] Praca w spółdzielniach studenckich, dobre zarobki przy pracach wysokościowych. Strajk czterech uczelni łódzkich, wzięło udział 10 tys. studentów, przyspieszone dojrzewanie społeczno-polityczne, dostępność bibuły, spotkania z działaczami opozycyjnymi. „Pokolenie NZS rządzi Polską”. [+]
[00:50:39] Skończenie studiów w 1981 r., pierwsza praca – nauczyciel w szkole podstawowej, część etatu w liceum. Wstąpienie do „Solidarności”. Przemycane wiadomości o Katyniu na lekcjach polskiego w liceum. Powołanie na rok do wojska. Wprowadzenie stanu wojennego, poczucie paraliżu emocjonalnego, odrętwienia (podobne jak po katastrofie smoleńskiej).
[00:53:05] Pałowanie ZOMO pod siedzibą zarządu regionu „S”, udział w protestach, rozpoczęcie działalności konspiracyjnej, bojowe nastroje. Zagrożenie wyrokiem 3,5 roku za odmowę podjęcia służby wojskowej. Szkółka wojskowa w Jeleniej Górze, jednostka wojskowa koło Kołobrzegu.
[00:56:04] Rozmowy przy koksownikach: „wielkie rozczarowanie”. Wysłanie listu protestacyjnego z jednostki – zesłanie za karę do karnej jednostki. Pacyfikacja oporu w zarodku, wyczerpanie fizyczne, spanie w marszu [+]. Irracjonalne zachowania kolegów – zapisywanie się do ZMW (Związek Młodzieży Wojskowej), „łamanie kręgosłupów”. [+]
[00:59:10] Konformistyczne zachowania w szkółce: pilność, gorliwość i uległość. Wykorzystywanie żołnierzy do zabezpieczania demonstracji w maju 1982 r. Boh. służył w „zielonym garnizonie”, zdezelowany sprzęt zepsuł się na drodze. Szkółka wojskowa w lutym 1982, poligon w Drawsku, obsługa działka sprzed II wojny światowej, poczucie absurdu [+]. Plany zaatakowania Zachodu.
[01:03:20] Rozpoczęcie szkółki wojskowej po Świętach Bożego Narodzenia 1981 r. Tragedia w kopalni „Wujek”. Rekruci załadowani w wagonach towarowych z dziurą asenizacyjną, podróż przez trzy doby. Humorystyczne opowieści o akcji bojowej przeciw Danii, zamiatanie lasu z szyszek na poligonie drawskim.
[01:06:21] Poczucie absurdu w wojsku. Strategia przeżycia: niewykonywanie poleceń. „Dziadkowie i koty”, buntowanie „kotów”. Por. Lasota, częste profilaktyczne wysyłanie boh. na przepustki. Złożenie pracy magisterskiej.
[01:09:51] Zainteresowanie porucznika kontrwywiadu, wielogodzinne rozmowy, poszukiwanie wroga. [+]
[01:11:51] Powrót z wojska. Dyrektor liceum Szymaniak – współpraca z SB. Rozmowa z uczniami o sytuacji w szkole, sześciu nauczycieli wyrzuconych w wyniku donosów dyrektora, polonistka Kowalczyk internowana. Zatrudnienie w wojewódzkiej bibliotece publicznej w dziale zbiorów specjalnych, opracowywanie rękopisów. „Wszyscy knuli”, wspólne czytanie bibuły, punkt kolportażowy. [+]
[01:15:19] Decyzja o zaangażowaniu w walkę o niepodległość Polski, działalność w Solidarności Walczącej. Inne rozważane organizacje: Liberalno-Demokratyczna Partia „Niepodległość” i Konfederacja Polski Niepodległej. Rozbicie KPN po wprowadzeniu stanu wojennego.
[01:18:11] Internowanie Stefana Niesiołowskiego 13 grudnia, potem bliska współpraca. Przystąpienie boh. do SW w połowie 1984 r. Kolega z osiedla Włodzimierz Strzemiński ps. „As” przeprowadził się do Wrocławia, organizował oddział SW w Łodzi.
[01:21:05] Spotkanie Strzemińskiego, rozmowy na cmentarzu żydowskim, zasady konspiracji, rozpoznawanie boh. Sytuacja organizacji opozycyjnych w Łodzi i Polsce, rezygnacja, trudy działalności opozycyjnej, wypalenie.
[01:26:02] Przełom w ciągu 1986 r. – zasilenie przez młodsze pokolenie. W Łodzi NZS skończył się wraz z wprowadzeniem stanu wojennego, część osób przeszła do podziemnej „S”. Dwaj koledzy zainteresowani działalnością w SW (Krzysztof Napieralski, Piotr Jaworski). Regularne dostawy bibuły z Wrocławia od stałego łącznika.
[01:29:25] Zaprzysiężenie w SW, „jestem gotów poświęcić życie” dla niepodległej Polski. „Bardzo mi to pasowało”. Przyłączenie kolegów z pracy.
[01:31:05] Strzemiński – liczna rodzina za granicą, mógł otrzymywać paszport. Wykonywał misje specjalne, pracował w ośrodku dokumentacji w TVP. Film dokumentalny po jego śmierci. Za granicą załatwiał dostawy sprzętu, urządzeń podsłuchowych. Major służb specjalnych Jurkiewicz uciekł do Niemiec, wyjawił niemieckiemu wywiadowi BND wiadomości o funkcjonowaniu polskich służb bezpieczeństwa. Spalono jego mieszkanie w Wilhelmshaven. Pomagał Strzemińskiemu. Jako W.M. Alexander wydał książkę „Agentura państwo policyjne” – instruktarz dla działaczy podziemia.
[01:34:55] Śledzenie przez tajniaka „wywiadowcę” – obserwowanie przez siatkę ludzi: kilka samochodów i kilkanaście osób, często kobiet. [+] Trudność utrzymania konspiracji. Decyzja o pełnym zaangażowaniu w SW.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.