Czesław Zamorski (ur. 1936, Wołomin) lata wojny spędził w sierocińcu sióstr albertynek w Wołominie. Opowiada o czasach okupacji niemieckiej i wkroczeniu Armii Czerwonej z perspektywy swojego miejsca zamieszkania.
00:00:00 Autoprezentacja bohatera, urodzonego 4 maja 1936 roku.
00:01:00 Pobyt w sierocińcu przy ulicy Piłsudskiego w Wołominie, prowadzonym przez siostry albertynki, rekonstruowanie historii znalezienia się tam.
00:04:40 Boh. był pierwszym chłopcem w sierocińcu dla dziewcząt, później przybywało coraz więcej chłopców. Miał problemy z rówieśnikami, śmiano się z niego, że jest podrzutkiem, trudne dzieciństwo.
00:06:10 Okupacja niemiecka i strach. W sierocińcu chowali się w ziemiance, gdy spadały bomby. Częste kontrole niemieckie, szukali mężczyzn.
00:07:15 Przerażające rozbłyski wybuchających bomb.
00:07:25 Pewnego dnia bomba uderzyła w ich schron, wtedy już murowany. Wszyscy przeżyli poza jednym dzieckiem.
00:09:01 Sierociniec otrzymał murowany budynek z kaplicą. Podczas bombardowania został uszkodzony, ale uratowała się figurka Matki Boskiej, uważali to za cud. Dalszy opis sierocińca.
00:10:19 Wkroczenie Armii Radzieckiej i niszczenie ogrodzenia sierocińca.
00:10:44 Siostry chowały jedzenie zakopując je w ziemi, jedzenie pleśniało. Inne produkty do jedzenia.
00:12:05 Po nalotach wybiegali na zewnątrz szacować straty. Przed samym sierocińcem przybywało grobów. Stały też porzucone czołgi radzieckie i niemieckie. Odwiedzali sąsiednie domy, czasem znajdując nieżywych ludzi. Siostry były zaradne i dzielne. Dostali nowe pierzyny, dzieci się cieszyły, było to mienie pożydowskie.
00:14:23 Kolumny wygnanych Żydów przed sierocińcem, szli w kierunku Kobyłki.
00:15:40 Łuna podczas Powstania Warszawskiego.
00:16:25 Radość z wyzwolenia, koniec wojny. Boh. został zapisany do 1 klasy.
00:17:25 Wszyscy chłopcy z sierocińca zostali przeniesieni do braci albertynów na Grochowie. Oba sierocińce zniszczone. Wodę noszono ze studni.
00:18:45 Chłopcy zostali przeniesieni do Suchej w powiecie węgrowskim. Albertyni dostali tam dworek, w którym stworzyli Zakład Braci Albertynów. Tam przebywał do 1949. Dobre wspomnienia. Oddziały radzieckie stacjonujące niedaleko Suchej.
00:21:21 We dworku nocowały czasem różne oddziały. Przełożony zakładu braci albertynów miewał problemy, UB go zatrzymywało, bracia interweniowali na posterunku Grempków, aby go uwolnić.
00:23:19 Opis dworu w którym mieścił się zakład. Ładne pomieszczenia, budynki gospodarcze. Bracia kwestowali wśród miejscowej ludności, aby utrzymać zakład.
00:24:50 Opowieść o sierocińcu w Wołominie [podczas okupacji], zaradność sióstr, organizowanie jedzenia.
00:26:25 W miarę normalne życie w Zakładzie Braci Albertynów w Suchej. Dzieci dostawały własne zagonki, uprawiały warzywa. Bijatyki między chłopcami, psoty, brat przełożony trzymający chłopców w ryzach.
00:31:15 Niemcy robili przeszukania w sierocińcu w Wołominie. W drewutni ukrywał się mężczyzna.
00:33:03 Historia swoich urodzin. Boh. nie zna dokładnej daty, nie posiadał świadectwa urodzenia. W kolejnym domu dziecka akcja wyrabiania świadectw urodzenia - lekarz, sądowe potwierdzenia, kierownik domu dziecka ustalał na tej podstawie datę [urodzenia]. Ustalali, jak będą nazywać się rodzice, miejsce urodzenia etc. Sąd w Sokołowie Podlaskim zatwierdzał: data urodzenia, imiona rodziców (Zofia, Mieczysław), nazwisko panieńskie matki (Rybińska).
00:35:55 Bombardowanie sierocińca [podczas wojny], zabite dziecko.
00:36:35 Boh. „urzędowo” podwyższono wiek z 16 lat na 18. Zadowolony, mógł chodzić do kina. Generalnie zawyżano wiek sierotom. Niewiedza odnośnie swego pochodzenia.
00:39:40 Opinia, że Polacy powinni bardzo hołubić Żydów za ich doznane krzywdy, wyrządzone nie tylko przez Niemców, ale i przez Polaków.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.