Jankowski Andrzej
Andrzej Jankowski (ur. 1927, Hrubieszów) w czasie okupacji niemieckiej uczył się w gimnazjum na tajnych kompletach, a po wojnie ukończył kieleckie liceum im. Św. Stanisława Kostki. Po studiach prawniczych na Uniwersytecie Jagiellońskim pracował w sądzie. W 1967 roku został oddelegowany do Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Kielcach, gdzie pół roku później został kierownikiem Zespołu Śledczego. Od 1984 roku do przejścia na emeryturę w 1997 roku pełnił funkcję dyrektora OKBZH-IPN w Kielcach. W latach 2000-11 pracował w Delegaturze Instytutu Pamięci Narodowej. Jest autorem kilkunastu artykułów naukowych poświęconych martyrologii wsi kieleckiej podczas II wojny światowej.
more...
less
[00:00:06] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1927 r. w Hrubieszowie.
[00:00:30] Ojciec był inżynierem, matka nauczycielką – zginęła 9 września 1939 podczas bombardowania Lublina.
[00:01:10] Od 1940 r. boh. mieszkał na Kielecczyźnie, ukończył cztery klasy gimnazjum na tajnych kompletach. Latem 1944 r. znalazł się na terenach zajętych przez Armię Czerwoną. Po wojnie ukończył liceum w Kielcach i studia prawnicze w Krakowie. W latach 60. pracował w sądzie, potem w kieleckim oddziale Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich.
[00:05:55] Dzięki pracy boh. został osądzony i skazany zbrodniarz wojenny Albert Schuster, dowódca zmotoryzowanego plutonu żandarmerii, który brał udział w pacyfikacjach wsi. Świadkiem na procesie, który odbył się na terenie NRD [Chemnitz] był człowiek, który przeżył rozstrzelanie – reakcja Schustera na jego wypowiedź. Sprawa Schustera była jedyną, w której zapadł wyrok śmierci, który wykonano. [+]
[00:11:05] W 1939 r. podczas walk pod Iłżą niemiecki czołgista zabił polskie małżeństwo. Po wojnie niemiecki sąd go uniewinnił.
[00:14:40] Opisowy język czasów PRL-u – wykorzystanie pojęć: hitlerowiec i nazista.
[00:16:16] Sklepikarka ze wsi Hucisko, Pastuszkowa, sprzedawała wędliny z nielegalnego uboju, pewnego dnia nie wróciła z wyjazdu do Warszawy, żandarmi zabrali jej męża. Dzieci schroniły się u sąsiadki, ale żandarmi Schustera je zabrali i spalili w rodzinnym domu.
[00:21:16] Boh. był w Niemczech jako opiekun świadka – proces w Kolonii, gdzie sądzono esesmana za zabicie innego esesmana, który odmówił wykonania rozkazu, czyli zabijania dzieci siedzących w więzieniu mokotowskim za szmugiel. Świadek, z którym przyjechał boh., siedział w więzieniu za uderzenie żandarma.
[00:25:15] Umarzanie spraw przez niemieckie sądy. Kontakty z ludźmi, którzy przeżyli powstanie warszawskie. Powstanie zespołu do badania martyrologii wsi. Badanie pacyfikacji „hubalowskich” i zbrodni w Michniowie, gdzie powstało Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich.
[00:29:05] Badanie zbrodni wojennych – pierwszą powojenną instytucją była Główna Komisja Badania Zbrodni Niemieckich – boh. zapoznał się z jej dokumentami – wyjazdy w teren, współpraca z miejscowymi posterunkami milicji, rozmowy ze świadkami wydarzeń.
[00:32:38] Prowadzone śledztwa dotyczyły różnych posterunków i jednostek niemieckich. Niemcy uciekając z Krakowa zostawili część dokumentów, m.in. teczkę z przebitkami wniosków o odznaczenia – skład osobowy jednostek żandarmerii. Refleksja na temat pamięci świadków.
[00:37:36] Na posterunku w Łopusznie był żandarm, Austriak [Adolf Karl Landl], który współpracował z Armią Krajową. Wieś Antonielów zamieszkiwali koloniści niemieccy, którzy podczas okupacji podpisali volkslistę – odwet za napad partyzantów Gwardii Ludowej. Okoliczności pacyfikacji Skałki Polskiej. Dowódcą akcji pacyfikacyjnej był Gerulf Mayer, który po wojnie pracował w policji. Po śledztwie i rozprawie został skazany na więzienie.
[00:46:38] Boh. dowiedział się, że akta jednego z prowadzonych śledztw zostały włączone do procesu beatyfikacyjnego Ignacego Trendy, chłopa z Lelowa, zamordowanego przez Niemców we wrześniu 1939 za odmowę podpalenia krzyża w kościele.
[00:51:13] Boh. był w Michniowie z niemieckim sędzią – sprawa pacyfikacji Michniowa nie została podjęta przez niemiecki wymiar sprawiedliwości. Symbolika Michniowa – z pacyfikacji uratowało się wielu świadków.
[00:55:00] Zagłada Żydów i Cyganów. We wsi Wzdół zimowała grupa Cyganów – żandarmi zabili wszystkich, gospodarz pochował zwłoki na swoim polu.
more...
less