Teresa Anuszkiewicz z d. Wysocka (ur. 1933, Biała Woda) opowiada o obławie augustowskiej – aresztowaniu 27 lipca 1945 przez NKWD i UB jej ojca, Ludwika Wysockiego, oraz dwóch sióstr: Kazimiery i Anieli. Po wojnie matka poszukiwała wiadomości o zaginionym mężu i córkach, po których ślad urywał się w suwalskich koszarach – starania te nie przyniosły rezultatów. Teresa Anuszkiewicz ukończyła szkołę w Suwałkach i wraz z mężem, nauczycielem, zamieszkała w Starym Folwarku, po latach rodzina przeprowadziła się do Suwałk.
[00:00:06] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1933 r. w Białej Wodzie, prezentacja rodziców: Ludwiki i Józefa.
[00:00:30] Przed wojną boh. nie chodziła do szkoły, ale siostra uczyła ją pisać i czytać. Wyjazdy do Suwałk, gdzie rodzice zatrzymywali się u znajomego szewca. Podczas okupacji w domu bywali partyzanci. Boh. chodząc do Suwałk przenosiła paczuszki pakowane przez ojca.
[00:04:52] Radzieckich jeńców chowano na cmentarzu pod lasem – próby podawania jedzenia przejeżdżającym jeńcom. W nocy przychodzili do domu Rosjanie, którzy uciekli z obozu. Jeden z sąsiadów donosił Niemcom – aresztowanie i pobicie ojca.
[00:08:25] W partyzantce działały siostry boh. Ojciec był przez rok w Prusach Wschodnich, ale wrócił przed wyzwoleniem, nadzieje związane z końcem niemieckiej okupacji. Boh. poszła w 1944 r. do drugiej klasy – organizacja szkoły.
[00:10:40] W lipcu 1945 r. w domu zatrzymali się partyzanci. Boh. z rodzeństwem pasła krowy i widziała partyzantów uciekających przez pola. W domu byli enkawudziści, który zatrzymali rodziców, siostry: Anielę i Kazimierę, i brata Romana, który ostrzegł akowców. Kłótnia matki z enkawudzistą. Ze stodoły zabrano rzeczy pozostawione przez partyzantów. [+]
[00:20:54] Enkawudziści zabrali ojca, dwie siostry, narzeczonego starszej z nich oraz sąsiadkę. [+]
[00:24:15] W domu zostało pięcioro dzieci i matka, najstarszy brat miał 15 lat. Wokół gospodarstwa zostały sowieckie posterunki. O świecie matka poszła do wsi po babkę – incydent z radzieckim żołnierzem. Rano do domu przyszli czerwonoarmistów – zabranie butów ojca. Brat Roman opowiadał o zabraniu sąsiadów, którzy należeli do AK, niektórzy wrócili do domów. [+]
[00:32:40] Sąsiadka wywieziona razem z rodziną boh. wróciła do domu, potem opowiedziała, że zawieziono ich do koszar w Suwałkach, gdzie przesłuchiwano starszą siostrę. Sąsiadka była w celi z dwiema skatowanymi nauczycielkami, po przesłuchaniu wypuszczono ją. [+]
[00:36:47] Gospodarstwo było pilnowane przez enkawudzistów. Pomoc stryja, oczekiwanie na powrót ojca i sióstr. Matka jeździła do urzędów i znajomych szukając bliskich. Powrót boh. do szkoły. Spotkania matki z ubekiem i udzielona przez niego rada.
[00:43:40] Boh. i siostra przynosiły jedzenie dwóm zbiegłym jeńcom sowieckim, jeden z nich uszył dziewczynkom kapcie. [+]
[00:45:27] Po zabraniu ojca i sióstr sąsiedzi bali się przychodzić do matki – jej wyjazdy w poszukiwaniu bliskich lub choćby wiadomości na ich temat. Pierwsze żniwa bez ojca. Wizyty sąsiada Klimaszewskiego, który był zabrany razem z ojcem, ale wrócił do domu. Boh. wydawało się, że widziała ubeka, który był u nich w domu – reakcja matki. [+]
[00:49:20] Boh. skończyła VII klasę w Suwałkach, poszła do szkoły dla gospodyń i zamieszkała na stancji u pani Łankiewicz. Jej mąż pracował w szkole handlowej i pokazał boh. oceny jej siostry Anieli. Na stancję przyszedł ubek, który przesłuchiwał chorą boh. – postawa pani Łankiewiczowej. Wspomnienie ubeka, który zabrał ojca i siostry.
[00:56:12] Pan Łankiewicz dawał boh. korepetycje z przedmiotów ścisłych – zmiana mieszkania po wizycie funkcjonariusza UB. Aresztowania wśród uczniów Liceum Pedagogicznego – szkołę przeniesiono do Augustowa. Siostra Antoniego Taraszkiewicza opowiadała o jego pobiciu podczas przesłuchania. Taraszkiewicz po latach powiedział boh., że jej bliskich aresztował Henryk Tarasiewicz. Boh. wyszła za mąż mając 19 lat, mąż skończył Liceum Pedagogiczne i dostał nakaz pracy w Starym Folwarku.
[01:00:42] Trauma w dzieciństwie – lęki w dorosłym życiu. Mąż boh. pomagał teściowej w poszukiwaniach, jeździł z nią do Warszawy. Przeprowadzka rodziny ze Starego Folwarku do Suwałk.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.