Jeżewicz Jerzy
Jerzy Jeżewicz (ur. 1940, Mosina) jest synem Leonarda Jeżewicza, w czasie okupacji niemieckiej związanego z konspiracyjną grupą doktora Franciszka Witaszka. W 1943 roku, po aresztowaniu rodziców, jako niespełna 3-letnie dziecko trafił wraz z bratem do obozu w Łodzi przy ulicy Przemysłowej, tzw. „małego Oświęcimia”, skąd w lipcu 1944 został przeniesiony do obozu w Potulicach, gdzie doczekał wyzwolenia. W 1946 roku został odnaleziony przez ciotkę i zabrany na Lubelszczyznę. Ukończył szkołę zawodową w Krasnymstawie i pracował w Fabryce Samochodów Ciężarowych w Lublinie, pracując skończył technikum.
more...
less
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1940 r. w Mosinie.
[00:00:38] Rodzina mieszkała w Mosinie do 1943 r. Ojciec działał w ruchu oporu, należał do grupy doktora Witaszka. Rodziców aresztowano 9 września 1943 r., następnego dnia Niemcy przyszli po boh. i jego o rok starszego brata, zabrali także dwunastoletnią siostrę ojca – zwożenie dzieci aresztowanych mieszkańców Mosiny. Ojciec został przewieziony do VII Fortu w Poznaniu, matka do Oświęcimia. Wyjazd do Łodzi. [+]
[00:04:42] Transport dzieci przyjechał do obozu w Łodzi – podział na grupy wiekowe. Obóz założono w grudniu 1942 na terenie getta. Boh. był w obozie do lipca 1944. Młodsze dzieci nie pracowały, ale przygotowywano je do zniemczenia. Starsze dzieci pracowały jak dorośli – wyżywienie w obozie. [+]
[00:08:08] Wspomnienie relacji współwięźnia – widok po przyjeździe do obozu. W soboty i niedziele Niemcy upijali się i znęcali się nad dziećmi – baty za znalezione wszy, pobyty w karcerze. Choroby w obozie – wypadanie odbytu. Brat chorował na gruźlicę – brak pomocy lekarskiej. [+]
[00:11:30] Najgorszą z oprawczyń była szefowa obozu Bayer – dobijanie dzieci zastrzykami z fenolu. Jej prawą ręką była Eugenia Pol – znęcanie się nad dziećmi. Dozorca Stankiewicz bił dzieci batem. [+]
[00:14:33] Przez obóz przeszło kilkanaście tysięcy dzieci, w tym dzieci z Białorusi zabrane ze spacyfikowanych wsi. Przywieziono też dzieci z czeskich Lidic, zamordowano je spalinami samochodowymi. [+]
[00:16:50] W lipcu 1944 boh. został przewieziony do obozu w Potulicach, gdzie zwożono rodziny z Pomorza – rozbudowa obozu, wygląd baraków, panujące warunki. Na terenie obozu był rozległy cmentarz. [+]
[00:22:02] Osobiste wspomnienia boh., który do 1976 r. nie mówił o swoich przeżyciach – spotkanie w Mosinie. Wyjazd z Łodzi – przejazd furmankami na stację kolejową. Boh. spał z bratem na dolnej pryczy – wspomnienie warującego psa. Moment aresztowania – umeblowanie mieszkania. [+]
[00:26:45] W potulickim obozie boh. nie pracował, ale dzieci zmuszano do rysowania swastyki i uczono niemieckiego. W styczniu 1945 r. Niemcy wyprowadzili z obozu kolumnę więźniów. Po otwarciu bram starsze osoby opuściły obóz, w którym zostały młodsze dzieci – wyjazd do ochronki Czerwonego Krzyża w Toruniu, skąd boh. został odwieziony do Mosiny. W mieście nie mieszkał nikt z rodziny, z której Niemcy aresztowali 18 osób. Matka zginęła w Oświęcimiu, ojciec w Mauthausen-Gusen podczas wyzwalania obozu. W Mosinie boh. i bratem zaopiekowali się państwo Cabańscy – boh. był u nich do 1946 r., kiedy z obozu wróciła ciotka – jej wojenne losy. Z Oświęcimia wrócił też wuj, stolarz, który pracował przy budowie obozu. Przyjazd ciotki po dzieci – boh. został oddany rodzinie, ale Cabańscy zatrzymali starszego brata. Wyjazd na Lubelszczyznę. [+] [00:34:38] Starania o odebranie brata Cabańskim – wyrok sądu. Ciotka, która była z chłopcami w obozie, zabrała go od Cabańskich i zniknęła – okoliczności odnalezienia brata, spotkanie na dworcu w Krasnymstawie po 13 latach rozłąki. Po odbyciu służby wojskowej brat zamieszkał w Gostyniu. Boh. został na Lubelszczyźnie, ukończył szkołę zawodową w Krasnymstawie i podjął pracę w Fabryce Samochodów Ciężarowych w Lublinie, pracując skończył technikum. [+]
[koniec samodzielnej narracji, początek wywiadu – świadek odpowiada na pytania]
[00:39:56] Starszy brat został w Mosinie u państwa Cabańskich – okoliczności jego zranienia przez Cabańską – zabranie go przez ciotkę, która była razem z chłopcami aresztowana i wywieziona do łódzkiego obozu. Wyjazd z Mosiny ciotki i brata – przypadkowe odnalezienie rodziny. [+]
[00:43:20] Boh. prawie nie rozmawiał z bratem o przeżyciach z lat okupacji. Relacje brata z ciotką, która go zabrała. Opinia na temat bratowej, stan zdrowia brata.
[00:46:54] Poznański lekarz, doktor Witaszek, zorganizował na terenie Wielkopolski grupę ruchu oporu, która walczyła z Niemcami. Na skutek zdrady nastąpiły aresztowania członków, wielu pochodziło z Mosiny i okolic, i brutalne egzekucje – głowa doktora w słoju z formaliną. Relacje polsko-niemieckie w Wielkopolsce przed wybuchem wojny, zmiana sytuacji po wybuchu wojny, podjęcie walki przez doktora Witaszka.
[00:53:12] Boh. nie poznał szczegółów pracy konspiracyjnej swojego ojca. Boh. miał osiem lat, gdy dowiedział się, że rodzice nie żyją. Wuj był kowalem – wysyłanie paczek żywnościowych rodzinie w Wielkopolsce. Wujostwo chcieli zmienić boh. nazwisko, ale odwiódł ich od tego kierownik szkoły. Ciotka miała rodzinne zdjęcia, które wyjmowała w święta – fotografia rodziców. [+]
[00:58:20] W łódzkim obozie dzieci najmłodsze dzieci mieszkały w domu – rozbudowa obozu. Dzieci przeznaczono do zniemczenia – nauka języka. Strach przed osobami dorosłymi. [+]
[01:01:38] W łódzkim obozie bracia nie mieli kontaktu z ciotką, którą razem z nimi wywieziono. Starsze dziewczęta były odgrodzone siatką, po jakimś czasie wywieziono je do pracy w folwarku w Dzierżąznej, gdzie pracowały do wyzwolenia – próby pomocy młodszym dzieciom. Starsze dzieci miały obozowe numery. [+]
[01:03:38] Zachowanie dzieci w obozie, brak rozmów, „cichy płacz”, złośliwości ze strony strażników, bicie. Pod koniec wojny alarmy przeciwlotnicze. Współczesne pozostałości obozu. [+]
[01:07:28] Większe szanse na przeżycie miały dzieci o nordyckiej urodzie. Koleżanka boh. urodzona w Oświęcimiu była ukrywana przez więźniów – pomoc Niemca. Poszukiwanie matki po wojnie – odczytanie w podczerwieni numeru wytatuowanego na nodze, odnalezienie oświęcimskich akt.
[01:10:40] Próby ucieczki z łódzkiego obozu – kolega widział zwłoki zastrzelonego chłopca. Po zwłoki zmarłych dzieci przyjeżdżał furmanką Żyd. Brak możliwości ucieczki, dzieci wiedziały, że za murem nikt im nie pomoże. [+]
[01:14:00] Matka była w Oświęcimiu z matka i siostrą męża, podczas apelu została wskazana do komory gazowej – jej ostatnie słowa. [+]
[01:15:12] Boh. był w Łodzi w latach 60., gdy jeden z byłych więźniów, Jan Werner, próbował odtworzyć jego historię, ale przeszkadzano mu w tym. Pierwszy pomnik, wizyta na ul. Przemysłowej. Inicjatywa Józefa Witkowskiego – próby dotarcia do dokumentów, poszukiwania byłych więźniów, przygotowanie książki, która ukazał się w niewielkim nakładzie. Ukrywanie wiadomości o łódzkim obozie, podważanie wiarygodności boh. – atak wiceprzewodniczącego ZBOWiD. Związek Byłych Więźniów Politycznych, do którego należał boh., powstał w 1946 r., w 1949 r. został przekształcony w Związek Bojowników o Wolność i Demokrację. Obecna nazwa organizacji.
[01:25:30] Stan zdrowia boh. po okupacyjnych przejściach – owrzodzenia narządów wewnętrznych. Prywatne badanie rentgenowskie – ocena lekarza. Pobyt chłopców u państwa Cabańskich w Mosinie. Długotrwałe leczenie, kłopoty z jedzeniem. Boh. wrócił do zdrowia w latach 70. – wyjazdy do zielarza w Starachowicach. Długotrwałe leczenie ziołami. Zielarz przyjmował pacjentów w nocy, wzywano go do starachowickiego szpitala, gdy nie można było postawić diagnozy. Incydent z pacjentem, który nie przywiózł moczu, tylko kobyle mleko. [+]
[01:36:15] Koszmarne sny jako przejaw obozowej traumy. [+]
[01:37:08] Eugenii Pol, rozpoznanej przez byłego więźnia na ulicy, wytoczono proces – jej linia obrony. Sydonię Bayer osądzono i stracono po wyzwoleniu. W latach 70. Eugenia Pol siedziała w jednej celi z Elżbietą Królikowską-Avis – jej zdanie na temat Eugenii Pol, odkrycie tożsamości współwięźniarki. [+]
[01:39:50] Rozważania na temat przebaczenia. [+]
[01:40:32] Powody, dla których ukrywano historię obozu, zacieranie śladów. W miejscu łódzkiego obozu postawiono osiedle „Słoneczne”.
[01:45:24] Łódzki obóz przy ul. Przemysłowej nie różnił się od obozów koncentracyjnych dla dorosłych – skutki położenie obozu na terenie getta. Dzieci wyznaczone do zniemczenia wywożono do Rzeszy. [+]
[01:47:16] Doświadczenie boh. jako ojca – stosunek do dzieci.
[01:48:05] Po aresztowaniu we wrześniu 1943 r. dzieci przetrzymywano przez kilka dni w Mosinie – wywiezienie grupy do Łodzi., daty pobytu w obozach.
Córka Iwona Żukowska:
[01:49:50] Boh. urodziła się w 1967 r. w Krasnymstawie. Reakcja na opowieść ojca i innych osób, które były więzione w łódzkim obozie. Mało znana historia obozu. Jerzy Jeżewicz jako ojciec i człowiek w oczach córki. Boh. jako dziecko poznała historię rodziny, ale ojciec zaczął ją opowiadać dopiero w latach 70.
more...
less