Krajewski Leszek cz. 1
Leszek Krajewski (ur. 1930, Warszawa) podczas powstania warszawskiego w służbach pomocniczych przy Zgrupowaniu Chrobry II: gasił pożary, zabezpieczał piwnice, wydobywał ludzi z gruzów. W wyniku bombardowania zginęła jego matka, zaś ojciec trafił do obozu koncentracyjnego we Flossenburgu, gdzie zginął w styczniu 1945 roku. Pan Leszek dostał się do obozu w Pruszkowie, a stąd do obozu pracy przymusowej w Gutschdorf (Goczałków) na Dolnym Śląśku. Po przebytej chorobie wyszedł z obozu i udał się do rodziny do Piastowa, gdzie zastało go wyzwolenie.
more...
less
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1930 r. w Warszawie.
[00:00:25] Prezentacja rodziców: Heleny i Antoniego. W chwili wybuchu wojny rodzina mieszkała w Warszawie przy ul. Śliskiej 62 – naloty na miasto we wrześniu 1939 r.
[00:01:35] Jesienią 1940 r. powstało getto i rodzina przeprowadziła się z ul. Śliskiej na Żelazną 32 – po pewnym czasie strona z parzystymi numerami została włączona do getta. Przeprowadzka na ul. Twardą – tu rodzina mieszkała do wybuchu Powstania Warszawskiego.
[00:03:40] Podczas powstania boh. pomagał kopać studnię na podwórku – w czasie ostrzału schował się w piwnicy a dom został zburzony. Akcja ratunkowa – wyciągnięcie osób zasypanych w piwnicy, inne ofiary nalotu. Na drugi dzień boh. poszedł do kuzyna mieszkającego przy ul. Miedzianej – zbombardowanie budynku. [+]
[00:12:18] Boh. wyszedł z Warszawy 9 września razem z rodziną kolegi ze szkoły – pobyt w obozie przejściowym w kościele św. Wojciecha na Woli. Matka kolegi podała, że boh. jest jej drugim synem. Odjazd z Dworca Zachodniego do obozu w Pruszkowie.
[00:15:08] Przyjazd do obozu w Gutschdorf za Wrocławiem. Warunki w barakach. Więźniowie pracowali w cukrowni – boh. zajmował się praniem worków po cukrze.
[00:18:36] Podczas powstania boh. zajmował się zabezpieczaniem okien w piwnicach i obroną przeciwpożarową. Drugim dniu powstania boh. wywiesił w oknie polską flagę. Ostrzał niemieckiej artylerii – pociski zapalające i burzące.
[00:24:34] Podjęcie decyzji o wybuchu powstania przez dowództwo AK – rys historyczny.
[00:31:15] Podczas ataku artyleryjskiego zginęła matka boh. Ojciec pracował na Czerniakowie, wyszedł do pracy 1 sierpnia i nie mógł wrócić do domu. Został wywieziony do obozu koncentracyjnego we Flossenburgu i tam zmarł.
[koniec samodzielnej narracji, początek wywiadu – świadek odpowiada na pytania]
[00:34:14] Ojciec był cukiernikiem, a mama krawcową. Boh. chodził do szkoły powszechnej przy ulicy Złotej. Uroczystości żałobne po śmierci Marszałka Piłsudskiego.
[00:37:07] Wybuch wojny – wycie syren alarmowych, walki powietrzne nad miastem. Boh. widział mężczyzn, którzy zatrzymali nieznajomego z walizką, który chciał wejść na strych, by dawać sygnały niemieckim lotnikom. Zatrzymanie przez polskich żołnierzy zestrzelonego niemieckiego lotnika. Na podwórku domu przy ul. Śliskiej stacjonował oddział polskich żołnierzy – mama gotowała dla żołnierzy. [+]
[00:42:16] Żydzi przed wojną zajmowali się handlem. Boh. nie miał żydowskich kolegów. Boh. został wywieziony do Niemiec z kolegą Tadeuszem Roszakiem i jego rodziną.
[00:44:48] Po utworzeniu getta ulica Śliska znalazła się na jego terenie. Polacy musieli się wyprowadzić do innych dzielnic. Boh. mieszkał niedaleko ogrodzenia getta. Wywożenie Żydów do Treblinki.
[00:48:18] Posterunki przy wejściach do getta. Boh. widział zastrzelenie żydowskiego chłopaka przez ukraińskiego strażnika oraz zastrzelenie mężczyzny idącego ulicą w getcie. Boh. był świadkiem zastrzelenia przez żandarmów żydowskiej dziewczynki. Żydowskie dzieci wychodziły z getta po jedzenie. Dostarczanie żywności do getta. [+]
[00:58:14] Powstanie w getcie – pożary, odgłosy walki. Bombardowania miasta podczas Powstania Warszawskiego.
[01:01:40] Boh. nie był świadkiem ulicznych łapanek, nie należał do Szarych Szeregów.
[01:03:55] Atmosfera w mieście przed wybuchem powstania, loty radzieckich samolotów nad miastem, odgłosy walk artyleryjskich. Oczekiwanie, że Rosjanie wkroczą do Warszawy.
[01:07:35] 1 sierpnia boh. zobaczył jadący tramwaj, który zatrzymał się przed skrzyżowaniem – przewrócenie wagonu, który stał się częścią barykady. [+]
[01:09:40] Podjęcie decyzji o wybuchu powstania przez dowództwo Armii Krajowej.
[01:11:10] Przy ul. Twardej mieszkał mjr Nowakowski ps. „Lig”. Rozkaz wydany przez gen. Bora-Komorowskiego.
[01:12:54] Wygląd powstańców – niektórzy mieli części niemieckiego umundurowania. Mama przeszywała kombinezony powstańcom ze Zgrupowania Chrobry II. Placówki powstańcze przy ul. Towarowej, obrona Śródmieścia.
[01:18:59] Radość ludności cywilnej w pierwszych dniach powstania, pomoc w budowaniu barykady na skrzyżowaniu ulic: Twardej i Żelaznej. Niedaleko w piwnicach budynku był szpital polowy, który został zbombardowany. Po wyciągnięciu z piwnicy zburzonego domu boh. dowiedział się, że mama nie żyje – znalezienie jej zwłok. Mama została pochowana na ul. Siennej. [+]
[01:26:30] Boh. znalazł zwłoki mamy w mieszkaniu znajomej. Pochowanie mamy przy wjeździe do bramy na ul. Siennej.
[01:29:40] Zasypywanie okienek w piwnicach. Zdobywanie żywności podczas powstania – zboże z magazynów na Stawkach. Zupa z nieodsianego jęczmienia. Pieczenie chleba w domu. Przed wybuchem powstania ojciec zrobił marmoladę. [+]
[01:33:43] Gaszenie pożarów podczas powstania. Czytanie „Biuletynu Informacyjnego” – informacje o zdobyciu PAST-y.
[01:36:53] Boh. był w obozie przejściowym w Pruszkowie, który mieścił się na terenie zakładów kolejowych. Warunki w obozie. Zmiana nastawienia do powstania. Wybuch powstania – rys historyczny.
[01:41:34] W obozie w Pruszkowie robiono selekcję – boh. wyjechał do obozu pracy z kolegą i jego matką, ojciec został wywieziony w inne miejsce. Choroba boh. – leczenie bańkami. Po zwolnieniu z obozu pani Roszakowa zatrzymała się w Łowiczu, a boh. przyjechał w okolice Piastowa, gdzie mieszkali kuzyni.
[01:46:42] W początkach stycznia 1945 r. Niemcy likwidowali linię telefoniczną. Przyjście czerwonoarmistów do domu – porównanie wyglądu żołnierzy rosyjskich i niemieckich. Żołnierze zajęli jeden pokój, rano jeden z nich pisał list do rodziny. Przejazd taborów szosą warszawską. Boh. poszedł z kuzynem z Piastowa do Warszawy po torach kolejowych – przyjście do domu na ul. Twardej, szczury biegające w ruinach. Stan budynku. [+]
[01:57:51] Boh. w Czerwonym Krzyżu dowiedział się o losach ojca, którego zabrano z Czerniakowa do obozu we Flossenburgu. Informacja o śmierci ojca z Międzynarodowego Czerwonego Krzyża.
more...
less