Talaga Jerzy cz. 2
Jerzy Stanisław Talaga (ur. 1929, Śniatyń), piłkarz i trener, doktor nauk o wychowaniu fizycznym, wieloletni wykładowca i profesor Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie. Urodzony się w Śniatynie nad Prutem, na Huculszczyźnie, w rejonie Kołomyi, Stanisławowa i Zaleszczyk. W 1930 r. ojciec w związku z pracą przeniósł się do Rzeszowa i tam Jerzy Talaga spędził dzieciństwo. Ojciec był miłośnikiem piłki nożnej i zaszczepił te zainteresowania synowi, który chodził na mecze Resovii. Podczas okupacji był świadkiem meczów drużyn niemieckich i nielegalnych rozgrywek konspiracyjnych. Podczas spotkania Rote Teufeln Nisko z DTSG widział w akcji Ernesta Wilimowskiego, najlepszego polskiego przedwojennego piłkarza. W 1949 r. zdał maturę w I Gimnazjum i Liceum im. St. Konarskiego w Rzeszowie. W latach 1944-1949 był zawodnikiem i działaczem Resovii. W tym czasie został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa w związku z działalnością w harcerstwie. Po maturze próbował się dostać do szkoły morskiej w Gdyni, ale z przyczyn politycznych został odrzucony. Rozpoczął studia na warszawskiej AWF, które ukończył w 1954 r. W 1976 uzyskał stopień naukowy doktora nauk o wychowaniu fizycznym, broniąc dysertacji poświęconej usytuowania zawodu trenera w społeczeństwie, w 1987 r. został docentem. W 1989 r. w wieku 60 lat przeszedł na wcześniejszą emeryturę. Jako zawodnik grał w barwach Resovii oraz AZS AWF Warszawa. W latach 1952–1954 był kierownikiem organizacyjnym drużyny piłkarskiej AZS-AWF Warszawa. Uzyskując licencję trenera II klasy objął także trzecioligową drużynę AZS-AWF Warszawa, w której występował m.in. Andrzej Strejlau. W latach 1960-1968 był członkiem sekcji młodzieżowej Polskiego Związku Piłki Nożnej. W latach 1971-1973 oraz 1974-1976 był kierownikiem wyszkolenia w PZPN. W latach 1972-1976 pełnił funkcję przewodniczącego Wydziału Szkolenia PZPN. Wraz z Kazimierzem Górskim opracował koncepcję przygotowań reprezentacji Polski w piłce nożnej do Letnich Igrzysk Olimpijskich 1972, gdzie polscy piłkarze zdobyli złoty medal olimpijski. Podczas pracy zawodowej prowadził wykłady i zajęcia dla studentów specjalizacji piłki nożnej w AWF Warszawa, w Białej Podlaskiej (filia AWF Warszawa) oraz w Mielcu. W latach 1991–2010 był redaktorem naczelnym czasopisma fachowego PZPN „Trener”. Był prelegentem na wykładach w ramach kursów dla trenerów w: Szwajcarii, Moskwie, Czechosłowacji, Niemczech, Włoszech, Meksyku oraz w Chinach, a także wykładowcą Instytutu Wychowania Fizycznego i Sportu (IEPS) w Algierze oraz w Szkole Trenerów PZPN w Warszawie, gdzie zasiadał również w radzie programowej. Kształcił ośmiu przyszłych selekcjonerów reprezentacji Polski w piłce nożnej, 43 trenerów PZPN, pracujących następnie z różnorakimi reprezentacjami kraju (olimpijską, młodzieżową, juniorską), ponad 50 trenerów I ligi, ponad 50 – II ligi oraz 15 trenerów koordynatorów okręgowych. Jest twórcą oryginalnego sposobu kształcenia instruktorów i trenerów II klasy piłki nożnej w AWF Warszawa, uwzględniającego pierwsze autorskie opracowanie testu sprawności specjalnej dla kandydatów i studentów specjalizacji. Twórca sekcji piłki nożnej przy AZS-AWF uczestniczącej w rozgrywkach mistrzowskich WOZPN (jako eksperymentalnego warsztatu pracy dla przyszłych trenerów). Autor 25 podręczników i 7 książek (wydanych również w językach obcych: rosyjskim, niemieckim, hiszpańskim, włoskim, greckim i gruzińskim) z zakresu: teorii i metodyki piłki nożnej. Opublikował ponad 150 artykułów w czasopismach krajowych i zagranicznych o tematyce sportowej. Jest malarzem amatorem. Źródła: wywiad własny, Wikipedia (https://pl.wikipedia.org/wiki/Jerzy_Talaga - dostęp: 26.01.2023), „Wychowawca trenerów” [w:] Rzeczpospolita (https://regiony.rp.pl/archiwum/art17615701-wychowawca-trenerow - dostęp: 26.01.2023).
more...
less
[00:00:07] Przed olimpiadą w 1972 r. boh. oddelegowano z AWF do pracy na stanowisku kierownika wyszkolenia Polskiego Związku Piłki Nożnej. Według struktury miał być szefem Kazimierza Górskiego i pozostałych trenerów, w tym Gmocha i Strejlaua, którzy byli jego asystentami. Wcześniej był uczniem Górskiego w AWF. Boh. był szefem sztabu przygotowań i działał w imieniu wiceprezesa Henryka Loski, męża prezenterki Krystyny Loski. Wspólnie omawiano przygotowania zawodników – zgrupowania kadry. Główne zdanie miał trener Górski. Po losowaniu jeżdżono za granicę, by obserwować przeciwników, wypełnione arkusze przekazywano Górskiemu. Plan gry i ustalanie składu drużyny na igrzyska w Monachium. Już w czasie igrzysk boh., Gmoch i Strejlau jeździli na mecze przeciwników polskiej drużyny. Decyzje podejmował Górski i nie podpowiadano mu w czasie meczu.
[00:06:40] Do PZPN zgłaszali się ludzie mający receptę na sukces polskich zawodników. Jeden z nich, pan Bitny-Szlachta z Polskiej Akademii Nauk, trafił do Leszka Rylskiego, Sekretarza Generalnego PZPN, który odesłał go do boh. jako kierownika wyszkolenia. Gość przedstawił boh. zwój, na którym był rozrysowany klasyczny system ustawienia zawodników. Boh. wyraził swoją negatywną opinię, a jego gość udał się do kierownika Wydziału Organizacyjnego KC PZPR Wiesława Ociepki i złożył na niego skargę. Ociepka wezwał boh., który poszedł tam ubrany w granatowy płaszcz i kapelusz i wszedł boczną bramą, a stojący tam milicjant zasalutował mu. Przebieg rozmowy z Ociepką – informacja, że Górski rozmawiał z panem Bitnym-Szlachtą. Po spotkaniu Ociepka chciał podbić przepustkę boh., który wszedł do KC bez przepustki wzięty za Szydlaka. [+]
[00:13:50] Zarząd PZPN składał się z kilku dygnitarzy z KC PZPR. Byli to: Glanc, szef Biura Paszportowego, Nowak, dyrektor Biura Personalnego oraz Prokurator Generalny Wojska Polskiego. Gdy polska reprezentacja miała jechać na Olimpiadę do Monachium, ktoś z wydziału szkolenia PZPN miał złożyć raport na specjalnym zebraniu Zarządu. Na zebraniu miano omawiać tylko jeden punkt – przygotowanie polskiej reprezentacji do igrzysk. Kierownikiem wydziału szkolenia był Nowosielski, który powiedział prezesowi Ociepce, że mówił będzie trener Górski – jego zachowanie i zdawkowa wypowiedź. Reakcja Ociepki i majora Glanca – odpowiedź Górskiego. Wyznaczenie daty następnego zebrania.
[00:19:50] Relacje między AWF a Jackiem Gmochem, który ukończył wcześniej Politechnikę Warszawską. Jego filozofia piłki nożnej z punktu widzenia inżyniera. Jacek Gmoch chciał zdobyć uprawnienia trenerskie, ponieważ był asystentem Górskiego – egzamin eksternistyczny na AWF. Gmocha popierali działacze PZPR, m.in. Żandarowski. Dzwoniono do docenta Kłyszejki, by nie dociskać Gmocha na egzaminie. Na egzaminie byli Strejlau i Pawlikaniec oraz Szczechowicz z Federacji Sportu. Gmoch był dobry z fizjologii, ale nie poradził sobie w części dotyczącej specjalizacji. Strejlau i Szczechowicz powiedzieli, że u nich nie zdał – nadanie tytułu trenera II klasy ze stopniem dostatecznym. Reakcja Jacka Gmocha.
[00:25:22] Na egzaminach po trzyletniej specjalizacji, gdzie przyznawano tytuł trenera II klasy, był zawsze przedstawiciel PZPN.
[00:26:35] Przed wojną CIWF przemianowano na Akademię Wychowania Fizycznego – rola Marszałka Józefa Piłsudskiego. Cele uczelni. W czasie okupacji na terenie AWF stacjonowali lotnicy niemieccy. Po powstaniu warszawskim uczelnia była zniszczona, po wyzwoleniu przystąpiono do odbudowy. Pierwszy rocznik zaczął studiować w 1945 r., patronem został gen. Karol Świerczewski. Kształcenie młodzieży w duchu socjalizmu – dobór władz uczelni.
[00:31:00] Boh. rozpoczął studia w 1951 r., w tym czasie stołówkę dopiero budowano. Studenci dostawali na kolację kaszankę z UNRRA – ich bunt i żądania. [+]
[00:33:00] W stanie wojennym boh. został zwolniony z pracy, przychodził tylko na niektóre zajęcia. Władze partyjne AWF dostały nakaz zrobienia porządku z Jackiem Kuroniem. Grupa studentów pod kierunkiem czynników partyjnych odwiedziła Kuronia w domu i pobiła uczestników zebrania. Odbiło się to echem w innych uczelniach – opinia o AWF jako prokomunistycznej placówce. [+]
[00:36:22] Aleksander Kwaśniewski bywał na uczelni, ponieważ grał na kortach tenisowych. Potem brał udział w inauguracji roku akademickiego. Nadanie tytułu doktora honoris causa prof. Januszowi Czerwińskiego, byłemu rektorowi AWFiS w Gdańsku. Wspomnienie uroczystości poświęconej prof. Tadeuszowi Ulatowskiemu. Ulatowski prowadził zajęcia z koszykówki na AWF, potem był kierownikiem Zakładu Sportowych Gier Zespołowych – jego sylwetka i dokonania.
[00:44:32] Boh. urodził się w Śniatynie, w dawnym województwie stanisławowskim. Ojciec pracował w Izbie Skarbowej – przemyt z Rumunii przez Prut. Boh. miał trzy lata, gdy przeniesiono się do Rzeszowa. W 1936 r. poszedł do pierwszej klasy, do wybuchu wojny ukończył trzy klasy.
[00:46:32] W czasie działań wojennych w 1939 r. Rzeszów nie został za bardzo zniszczony. Gdy władze cywilne opuszczały miasto, otwarto magazyny, by mieszkańcy mogli się zaopatrzyć np. w żywność. Boh. mieszkał przy ul. Zamkowej niedaleko Monopolu Tytoniowego, ludzie pobiegli tam po papierosy. Niemiecki lotnik widząc tłum ludzi rzucił bombę, nie trafił w Monopol, ale w sąsiednią kamienicę, która spłonęła.
[00:48:35] W czasie okupacji po ukończeniu pięciu klas można było iść do trzyletniej szkoły mechanicznej. Niemcy nie chcieli, by Polacy kształcili się. Trzeba było oddać radioodbiorniki, książki historyczne. Pod koniec pierwszego roku okupacji powstało getto, do którego zwieziono także Żydów z okolicznych miejscowości. Potem Żydów rozstrzelano w pobliskim lesie. Działalność policji żydowskiej w getcie.
[00:51:20] W 1945 r. do miasta wkroczyli żołnierze 1 Armii Wojska Polskiego oraz partyzanci. Odbył się wiec, władzę przejęli rzeszowscy komuniści, którzy przed wojną siedzieli w Berezie Kartuskiej. Komunista Jan Kruczek został potem oddelegowany do KC w Warszawie. Boh. nadrobił materiał ze szkoły powszechnej i dostał się do gimnazjum im. Stanisława Konarskiego. Niedawno szkoła obchodziła 365-lecie. Uczniami szkoły byli m.in. Władysław Sikorski, Jerzy Grotowski. Nauczyciele byli autorytetami dla uczniów – poziom nauki niemieckiego – praktyczne wykorzystanie języka w 1972 r. w czasie wyjazdu na igrzyska. Wyniki quizu na temat wiedzy o Polsce i Niemczech – podważanie polskości wybitnych Polaków. Deklamacja wiersza Goethego przez boh.
[00:58:42] Boh. zdał maturę, potem aresztowano go za działalność harcerską, dopiero w 1951 r. wyjechał na studia.
[00:59:10] W 1937 r. z wizytą w Polsce był król Rumunii [Karol II] wraz z synem. Przejeżdżając z Krakowa zatrzymali się na dworcu w Rzeszowie. Tu przyjechał do niego wojewoda lwowski [Alfred] Biłyk. Dowiedziano się, że boh. ma mundurek oficera marynarki i zaproszono go do delegacji witającej monarchę. Na dworcu była także delegacja wojskowa i grupa kobiet w strojach ludowych. Boh. miał wiązankę goździków, ale był zbyt mały i nie mógł ich podać królowi, który nie wyszedł z wagonu. Jeden z oficerów podniósł go i boh. przywitał się z królem, który wziął kwiaty.
[01:01:45] Boh. był w getcie już po wywiezieniu Żydów. Wcześniej, by wejść na jego teren, trzeba było mieć przepustkę. Zdarzały się ucieczki Żydów. W mieście słychać było odgłosy strzałów podczas likwidacji getta – rozstrzeliwanie w miejscu, gdzie stały bożnice. Wyjście kolumny Żydów z miasta w kierunku lasów Głogowskich, po drodze zabijano tych ludzi, którzy osłabli. Większość Żydów rozstrzelano w lesie. W getcie zostały rzeczy po jego mieszkańcach i szabrowano je, gdy getto otwarto. Po dwóch dniach getto zamknięto i już nie można było tam wchodzić. [+]
[01:05:20] Wokół Rzeszowa działała partyzantka, głównie Armia Krajowa i Bataliony Chłopskie. W Rzeszowie dokonano zamachu na dwóch gestapowców, Pottebauma i Flaschke, znanych ze znęcania się nad więźniami. Obydwaj Niemcy zginęli.
[01:07:50] Boh. mieszkał przy ul. Zamkowej. Z balkonu widział, jak Niemcy strzelali do ludzi w alei Pod Kasztanami [+]. Działalność policji mundurowej i gestapo. Starostą był gestapowiec Ehaus, który mieszkał w willi kupca Liwo.
[01:10:10] Resovia grała na boisku przy ul. Langiewicza, które należało do koszar 17 Pułku Piechoty. Potem wybudowano boisko za rampą kolejową przy ul. Wyspiańskiego. Przed wojną klub należał do Lwowskiej Ligi Okręgowej. W mieście było kilka klubów piłkarskich. Klub Resovia, powstały w 1905 r., był jednym z najstarszych w Polsce. Klub nigdy nie wszedł do ligi państwowej, co było jego bolączką. W 1938 r. w rozgrywkach o wejście do ligi państwowej przegrano z klubem Rewera ze Stanisławowa.
[01:12:44] W mieście była także drużyna żydowska oraz ukraińska. Ojciec był kibicem Resovii, która należąc do ligi okręgowej grała z drużynami województwa lwowskiego. Boh. był z ojcem na meczu we Lwowie, gdy Resovia grała z Lechią Ib. Klub rzeszowski przegrał – wspomnienie okrzyku lwowiaków, w którym przywoływano nazwiska znanych piłkarzy Wróbla i Barana. W Resovii grało trzech późniejszych reprezentantów Polski: Stanisław Baran, Marian Łącz i Tadeusz Hogendorf. Resovia była w czołówce ligi okręgowej. Nie wszyscy mogli kupić bilety na drewnianą trybunę, którą potem rozebrano. Kibice siedzieli na drzewach wokół stadionu i na parkanie.
[01:16:15] Niemcy po wejściu do Rzeszowa zajęli dawne koszary polskiego wojska. Niemcy mieli dwie drużyny piłkarskie, jedną przy dawnej fabryce PZL, gdzie w czasie okupacji produkowano silniki samolotowe. Jeden z dyrektorów fabryki, Niemiec, był fanatykiem piłki nożnej, w założonej przez niego drużynie grali głównie Polacy. Druga drużyna grała w mistrzostwach Generalnego Gubernatorstwa. Kibicowanie niemieckiej drużynie DTSG Reichshof. Wielokrotnym mistrzem GG była drużyna lotników z Krakowa LSV Mölders. Na mecz do Rzeszowa przyjechała drużyna z Niska (lub Nowego Sącza), grał w niej zawodnik wyróżniający się na tle kolegów, który strzelił sześć bramek. Prawdopodobnie był to Ernest Wilimowski. Porównanie go do Messiego. Wilimowski był Ślązakiem – wcielanie do Wehrmachtu. Po latach PZPN zaprosił byłych zawodników, w tym Wilimowskiego, do Katowic, ale ten nie przyjechał. Różne opinie na temat Wilimowskiego.
[01:24:53] Przed wojną prowadzono transmisje radiowe meczów. W 1937 r. boh. był z ojcem na meczu Resovii, w tym samym czasie polska reprezentacja grała z Brazylią – przegrana Polski jedną bramką w doliczonym czasie. Mecz reprezentacji transmitowano na stadionie przez megafony, komentatorem był Trojanowski.
[01:26:35] W czasie okupacji boh. grał w meczu międzynarodowym. Był członkiem dzikiej drużyny, która grywała w olszynkach nad Wisłokiem. Pewnego dnia opalający się w pobliżu Niemcy, w tym Ślązak mówiący po polsku, zaproponowali wspólny mecz. Drużyna boh. wygrała 4:1.
[01:28:22] Boh. grał w trampkarzach i juniorach Resovii, ale nie był wybitnym piłkarzem. Jego trenerami byli: Edward Mikusiński, były zawodnik lwowskiej Pogoni i Jan Ketz. Wspomnienie meczu, w czasie którego boh. stał na bramce – warunki po deszczu. Tadeusz Łącz, brat Mariana, był bramkarzem Resovii, ale doznał kontuzji i zszedł z boiska. Zastąpił go boh., który przepuścił trzy bramki powodując, że drużyna przegrała mecz. Potem pokazywano go sobie na ulicy.
[01:30:24] Po wyzwoleniu powstał klub Stal Rzeszów. Tradycje Resovii. Po wojnie nie pozwolono na używanie przedwojennych nazw klubów – powstanie zrzeszeń sportowych. Nazwę Ogniwo-Resovia potem skrócono do Ogniwa. Stal powstała przy fabryce WSK. Gdy zaczęto organizować rozgrywki, Resovia weszła do III ligi, potem znalazła się tam także Stal. Animozje między kibicami obydwu drużyn. Kibice Resovii uważali się za elitę. Stal miała lepsze warunki do zatrudniania zawodników – etaty dla piłkarzy, którzy jednak nie pracowali zawodowo, ale trenowali. Resovia zatrudniała urzędników, a Stal robotników. Podobna sytuacja warszawskich klubów Legii i Polonii.
[01:35:50] Boh., pomimo starań, utracił kontakt z Resovią. Nie będąc studentem prowadził zajęcia z trampkarzami, gdy wyjechał do Warszawy kontakt z klubem urwał się. Po latach boh. miał studentów z Rzeszowa, którzy byli potem trenerami. Delegacja Resovii była na jego jubileuszu. Boh., jako wykładowca albo członek komisji egzaminacyjnej, brał udział w kursach trenerskich.
[01:39:30] Po kursie instruktorskim boh. przychodził na zebrania zarządu Resovii. Prezesem klubu był wtedy dyrektor PZU, pozostali członkowie także byli urzędnikami. Biuro klubu mieściło się przy ul. Browarnej, zebrania odbywały się raz w tygodniu. Resovia była klubem wielosekcyjnym i na zebraniach omawiano sprawy poszczególnych sekcji. Boh. startował w lekkoatletycznych halowych Mistrzostwach Polski w Przemyślu. Przez jakiś czas prowadził sekcję lekkoatletyczną klubu.
[01:43:25] Nikt z kolegów gimnazjalnych nie podjął studiów na AWF. Większość studiowała w Krakowie wybierając AGH albo UJ. Inni studiowali we Wrocławiu bądź Lublinie. Potem powstała Politechnika Rzeszowska – wydziały dla przyszłych lotników, oraz Uniwersytet, który ma także wydział wychowania fizycznego.
[01:46:05] Według boh. najlepszymi piłkarzami Resovii byli Tadeusz Hogendorf i Stanisław Baran. W warszawskiej Polonii grał Marian Łącz.
[01:47:54] Boh. słyszał o klubie Włókniarz Rakszawa. Prężnie działał klub LZS Żurawica.
more...
less