Jakimiec Daria
Daria Jakimiec z d. Worobiec (ur. 1938, Kniażyce) pochodzi z ukraińskiej rodzinie rolniczej. Po wojnie rozpoczęła naukę w pierwszej klasie w Kniażycach. W maju 1947 r. rodzina została wysiedlona w ramach akcji „Wisła” do Kandyt koło Górowa Iławeckiego w północno-wschodniej Polsce. Ukończyła liceum pedagogiczne, studia i została nauczycielką. Mieszka w Bartoszycach.
more...
less
[00:00:10] Ur. 12 maja 1938 r. we wsi w Kniażyce, pow. przemyski, rodzice rolnicy, troje dzieci. I klasa w szkole ukraińskiej Kniażycach, od 2 klasy w Kandytach. Za namową nauczycielki dalsza edukacja w Liceum Pedagogicznym w Lidzbarku Warmińskim, stypendium, od 1958 r. praca w szkole podstawowej Kamińsku oraz jako nauczycielka rosyjskiego w więzieniu w Kamińsku.
[00:05:30] Inspektor szkolny Gawlicz, oddelegowanie na dwuletnie studia na PIPS (Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej założony przez Marię Grzegorzewską), „najpiękniejsze lata życia” 1961-1963.
[00:07:30] Od 1964 r. do 1988 r. praca w klasie specjalnej przy Szkole Podstawowej nr 2 w Bartoszycach, przekształconej w Szkołę Specjalną w Bartoszycach. Studia magisterskie w Krakowie w Wyższej Szkole Pedagogicznej.
[00:09:37] Utworzenie w 1975 r. punktu nauczania dzieci języka ukraińskiego w szkole nr 1, 30-40 dzieci. Pomoc nauczyciela Maruszeczko, utworzenie szkoły z ukraińskim językiem nauczania w budynku po jednostce wojskowej w Bartoszycach. [+]
[00:16:05] Przekształcenie domu harcerza w Szkołę Podstawową nr 8 z Ukraińskim Językiem Nauczania w Bartoszycach w 1990 r. Rodzice Anna Worobiec dd. Worobiec, Mikołaj Worobiec pochodzili w Kniażyc, historia miłości rodziców, czworo dzieci (trzech braci). Kniażyce wieś ukraińska, pięć polskich rodzin, zrujnowana w trakcie wojny cerkiew, kościół katolicki. Zgodne życie mieszkańców, pomocni sąsiedzi, język ukraiński.
[00:21:00] Szkoła w Kniażycach, klasy polskie i ukraińskie, dyrektorka Maria Wojtowicz z Przemyśla. Wyjazd na Ziemie Odzyskane w 1947 r., młodszy brat Ihor. Wspomnienie z dnia wysiedlenia, punkt zbiorczy dla mieszkańców przy drodze. [+]
[00:24:00] Wojsko stacjonujące we wsi, kuchnia polowa na podwórku boh., sok pomarańczowy od żołnierza. Odzyskanie krowy zarekwirowanej przez żołnierzy, przewiezienie jej na Ziemie Odzyskane. Wysiedlenie całej wsi, wysiadka w Lidzbarku Warmińskim, rozlokowanie we wsiach wokół Górowa Iłowieckiego. [+]
[00:32:14] Droga pociągiem z krowami i koniem dziadka Antoniego, losy rodzeństwa mamy, wuj w Australii, babcia Ewa, ciocie Anna i Justyna, zatłoczony wagon.
[00:35:13] Wyjazd był traumatycznym przeżyciem dla boh. Pierwsze noclegi na boisku szkolnym w Kniażycach. Przyznanie zniszczonego domu poniemieckiego we wsi Dęby, ostatecznie zamieszkanie trzech rodzin w jednym domu w Kandytach, rodzina sąsiadów Dziubanów.
[00:39:37] Wyjazd z Kniażyc w początku maja 1947 r., „długa podróż”, kłopotliwe karmienie zwierząt. Ostrożność rodziców, ukrywanie ukraińskiego pochodzenia, znajomość rosyjskiego.
[00:42:40] Brak pomocy rzeczowej na miejscu, początkowa nieufność wobec obcych. Pomoc sąsiedzka, okna otrzymane od sąsiada Wilczyńskiego, kresowiaka, „psiakrew cholera”. Ciotka boh. w Kiwajnach, znalezienie kosiarki przez ojca, poszukiwanie ziarna na zasiew. [+]
[00:46:30] Otrzymanie przez rodziców konia z UNRRA, spłacanie długu wobec państwa. Pomoc dzieci w gospodarstwie, praca w wakacje, przymusowy kontyngent. Brat traktorzysta w kółku rolniczym w Kandytach, praca przy żniwach w wakacje, młocka młocarką. [+]
[00:51:54] Nauka polskiego w szkole, koleżanka szkolna z kresowej rodziny Deswiczów, obawy rodziców, życie w ciągłym napięciu przez lata. Brak swobody w boh., „piętno inności” w środowisku. [+]
[00:55:14] Brak zaufania do rówieśników, trudność w nawiązaniu „prawdziwej przyjaźni”, poszukiwanie „swoich”. Swoboda podczas mówienia po ukraińsku. Dyskryminowanie przez szkolnych kolegów piętnowane przez wychowawczynię [+]. „Byliśmy inni”, mama zakazała chodzenia na zabawy szkolne.
[00:59:19] Doświadczanie gorszego traktowania w szkole podstawowej, motywacja do pilnej nauki. Liceum w Lidzbarku Warmińskim – inne traktowanie, koleżanka Ukrainka Jarosława Rabiej poślubiła nauczyciela historii.
[01:02:05] Pierwsze chwile po przyjeździe z Przemyśla, obraz Matki Bożej, odprawianie przez mamę nabożeństwa majowego. Wyprowadzka sublokatorek. Wspólne z dziadkami gospodarowanie na 16 ha, para koni.
[01:05:25] Pierwsze Święta Bożego Narodzenia na Ziemiach Odzyskanych, kolędowanie, gwiazda betlejemska wykonana z przetaka. Potrawy wigilijne. Chleb pieczony przez mamę, barszcz ukraiński. Ksiądz Bułat, parafia w Kandytach, zgoda biskupa Wilczyńskiego na odprawianie grekokatolickich nabożeństw po ukraińsku. Antagonizmy rzymskich katolików z grekokatolikami. [+]
[01:13:10] Następcy ks. Bułata w Górowie Iłowieckim: biskup Gbur, ksiądz Łajkosz. Losy grekokatolików w okolicy Górowa Iłowieckiego, inicjatywa mieszkańców zaadoptowania kościoła ewangelickiego na cerkiew w Górowie w 1982 r., zbieranie funduszy. Wielkie święto Jordan, święcenie wody.
[01:17:05] W 1970 r. ślub w Ukraińcem z Wydmin poznanym na weselu koleżanki [+], historia poznania. Szacunek dyrektorów w szkołach wobec boh. Ślub w cerkwi, celebrant ks. Bułat. Grób ks. Bułata w Bartoszycach.
[01:22:49] Zmiana samopoczucia boh. po inwazji Rosji na Ukrainę, „miłe zaskoczenie”, „czuję się teraz dużo lepiej” [w Polsce]. „Czuję się Ukrainką”. Przyjacielskie, ale powierzchowne kontakty z Polakami.
[01:25:15] Nieznane miejsce pochówku braci mamy zabitych w II wojnie światowej, trzeci brat dostał się do Australii. Ciągłe marzenie rodziców o powrocie do Kniażyc. Losy wuja: powrót z wojska do Kniażyc w 1947 r., gdzie pozostała jedna rodzina ukraińska, założenie tam rodziny: „czują się Polakami”.
[01:28:35] Kultywowanie obyczajów ukraińskich przez boh., przepisy kulinarne, „pierogi muszą być”. Po przewiezieniu rodziny na Ziemie Odzyskane zakaz powrotu do domu. Losy rodziny mamy.
[01:31:01] Relacje polsko-ukraińskie, pretensje o rzeź wołyńską. Ukrywanie się ojca przed mobilizacją w czasie wojny, nocowanie poza domem, życie w napięciu. Zmarli w walkach sąsiedzi z UPA. Rodzina Dziubanów. [+]
[01:36:15] Powracające wspomnienia z akcji „Wisła”, powolna zmiana nastawienia nacjonalistycznego. Odwiedziny Kniażyc z najmłodszym bratem Michałem w latach 60., kuzynka Marysia. Zburzony przez Polaków dom boh. Obora na polu rodziny, kolektywizacja rolnictwa.
[01:41:45] Rodzina żydowska sąsiadów dziadków, nie przeżyli wojny.
[01:44:13] Łapanki, prowadzenie mieszkańców Kniażyc do piwnic przez wojsko polskie. Wyjście ks. Bułata z Jaworzna.
more...
less