Kieruzal Paweł
Paweł Kieruzal (ur. 1969, Wrocław) wspomina działalność w latach 1985-1989 w Międzyszkolnym Komitecie Oporu we Wrocławiu. Był szefem Grup Wykonawczych, od 1987 członkiem Komitetu Kierowniczego. Współorganizował obozy młodzieżowe, podczas których odbywały się szkolenia drukarskie.
[00:00:07] Bohater urodził się w 1969 r. we Wrocławiu w rodzinie robotniczej. Ojciec pracował w Fabryce Automatów Tokarskich, mama chałupniczo. Socjalne warunki życia w domu boh., rola tradycyjnego wychowania przez rodziców i przekazane wartości.
[00:02:00] Wpływ wojennych opowieści dziadka-akowca, który relacjonował wojnę w „stylu reporterów amerykańskich” tj. ukazywał dobre i złe postawy. Komunizm wychowywał młodzież w „nastroju bojowym”. Z czasem okazało się, że zadział przeciw sobie bo duch bojowy został skierowany do walki z nim. [+]
[00:04:00] Geneza działalności opozycyjnej boh. PRL był krajem dualizmu społecznego „my” vs. „oni” - prawdziwi Polacy vs. komuniści. W domu rodzice wyśmiewali treści podawane w telewizji publicznej. Komuniści stali się dla boh. symbolem zła, którego trzeba się pozbyć. Już w podstawówce niszczył z kolegami symbole władzy.
[00:06:00] Stan wojenny był momentem, w którym „zło się objawiło”. Rodzice boh., Kazimierz i Aleksandra, nie wiedzieli o opozycyjnych działaniach syna. Reakcja społeczeństwa na wybór Jana Pawła II na papieża. Rodzice boh. byli członkami NSZZ „Solidarność”.
[00:09:30] 13 grudnia 1981 r. boh. wracał z porannej mszy i na ślizgawce kolega powiedział mu, że wybuchła wojna. Informacja o stanie wojennym była dla wszystkich traumą. Rodzice chodzili na manifestacje, ojciec strajkował w swoim zakładzie pracy.
[00:12:00] Działalność opozycyjna boh. rozpoczęła się po stanie wojennym. W porównaniu z pokoleniem syna boh., jego pokolenie szybciej dojrzało i miało wyższą świadomość polityczną i światopoglądową. Dzieci stanu wojennego i piętno, jakie zostawiła w nich ówczesna sytuacja w Polsce. Akcje strajkowe w szkole boh. i kolegów.
[00:14:15] Utworzyły się młodzieżowe „podwórkowe grupy antykomunistyczne”, które m.in. zdzierały czerwone flagi na osiedlach. W podstawówce boh. z innymi eksperymentowali z drukiem, tworzyli pieczątki i prymitywne formy sitodruku. Zestawiali antykomunistyczne tableaux, które fotografowali i rozprowadzali w formie zdjęć-ulotek. Malowali hasła na murach. Koledzy, którzy zostali złapani, byli poddani represjom i trafiali do izby dziecka. [+]
[00:20:20] W okresie szkoły średniej pojawiły się w niej ulotki i napisy na murach. Tworzyła się sieć, boh. nawiązał kontakt z Międzyszkolnym Komitetem Oporu. Jego założyciele zostali aresztowani przez SB, boh. jako „drugi rzut” uniknął zatrzymania. Boh. chodził do Technikum Mechanizacji Rolnictwa we Wrocławiu. Kontakty z uczniem z LO nr VI im. Prusa.
[00:23:00] Chroniony przez rodziców, boh. nie brał udziału w zajściach stanu wojennego. Później nawiązał kontakt z MKO i zgłosił akces do każdej działalności. Otrzymał przeszkolenie drukarskie i został drukarzem. W domu kolegi drukował m.in. czasopismo „Wieszcz”.
[00:26:00] Działalność organizacyjna polegała na kolektywnym osiągnięciu celu i każdy starał się dostarczyć potrzebne materiały. Część materiałów młodzież dostawała od dorosłej opozycji. „Kombinowanie i organizowanie” narzędzi potrzebnych do druku. Maszyny do pisania były w czasach komuny rejestrowane tak jak broń.
[00:29:00] Farbę „drukarską” robiono z pasty do rąk BHP „Komfort”, do której dodawano barwnik. Boh. drukował też z kolegą w jego piwnicy, w której brakowało oświetlenia i chłopcy musieli wychodzić na zewnątrz, żeby zobaczyć efekt pracy, lokalne dzieci podglądały ich.
[00:30:30] Boh. działał w grupach wykonawczych MKO i z czasem został ich szefem. Okres „wielkiej wpadki” na skutek donosu Soboleckiego, który był tajnym informatorem i doprowadził do aresztowań „góry” MKO. Po aresztowaniach założycieli, organizacja zaczęła budować się od nowa z osób nieznanych bezpiece, m.in. boh.
[00:32:30] Reorganizacja polegała na podzieleniu zadań w MKO i specjalizacji pionów. Wydawana przez MKO gazeta „Szkoła podziemna” zmieniła technikę druku, nakład i skład redakcji. Powstał nowy system kolportażu i magazynowania nakładów. Zasady konspiracji w kołach wykonawczych MKO.
[00:35:50] W kuratorium powstał pomysł stworzenia rady uczniowskiej, aby „skanalizować” młodzież. MKO przejęło tamte samorządy uczniowskie i razem walczyli przeciw komunie. Młodzież inspirowała się przekazem historycznym, treściami m.in. o AK.
[00:40:10] Boh. z kolegami czytali pozycje „drugiego obiegu” drukowane w takiej jakości, że „psuli sobie wzrok”. Zadania i działalność grup wykonawczych. Współpracowali ze wszystkimi odłamami opozycji dorosłej, najefektywniej z „Solidarnością Walczącą”. Ulotkowo wspierali akcje opozycji np. Ruchu „Wolność i Pokój” podczas manifestacji. Działali od 1986 r.
[00:42:30] W ramach grup wykonawczych powstał pomysł przeszkolenia ludzi i stworzenia sieci drukarni mogących działać w wypadkach specjalnych, np. akcji strajkowej. Mieli być zabezpieczeniem w sytuacji aresztowań stałych działaczy, ale do dużej akcji nie doszło.
[00:44:00] Boh. opisywał swoją działalność w pracy magisterskiej. Akcje pomocowe MKO w obronie aresztowanego Frasyniuka i Kornela [Morawieckiego]. Wspólne akcje boh. i „SW”. Kontakty z członkami „SW” np. z Czarkiem Plisem, Jarkiem Kluklińskim i in.
[00:45:35] MKO dbał, aby w szkołach średnich był powszechny dostęp do prasy podziemnej i wydawnictw „SW”. Akcje poza Wrocławiem, skutki akcji w Wołowie.
[00:47:00] Kontakty międzymiastowe wrocławskiej młodzieży opozycyjnej z młodymi z Wałbrzycha, Szczecina, wymiana materiałów. Współpraca na poziomie „technicznym”, nie „organizacyjnym”.
[00:49:00] MKO organizowało szkolenia drukarskie, aby masowo upowszechnić umiejętności drukowania, co stanowiło zabezpieczenie w przypadku rozbicia grupy i dawało możliwość kontynuowania działań opozycyjnych. Szkolenia prowadzone przez boh. Spotkania konspiracyjne organizowano też w salach kościelnych. Wspierający księża i kościoły. [+]
[00:51:50] MKO działało w liceach, szkołach technicznych i in. Charakterystyka poszczególnych instytucji szkolnych w kontekście specyfiki organizacji opozycji. „Zamordyzm” organizacyjny w szkołach technicznych, w liceach – wsparcie nauczycieli. Wychowawca w szkole boh. był „najgorszym ormowcem, łajdakiem”, kształcił „kapusiów”. [+]
[00:54:20] Przed manifestacją w 1988 r. boh. został zadenuncjowany i kuratorium z nauczycielami i dyrektorem szkoły próbowało go zastraszyć.
[00:57:00] Manifestacja doszła do skutku, dotyczyła praw uczniów i propozycji reformy szkolnictwa. Rozbicie demonstracji na pl. Dominikańskim, kolegia dla złapanych uczestników.
[00:59:30] Ruch „Wolność i Pokój” i stosunek do służby wojskowej w pokoleniu boh. „Wymiganie się” od wojska było powodem do dumy. Stosunek boh. do zagadnienia ekologii.
[01:00:50] Współpraca boh. i MKO z „Pomarańczową Alternatywą”, jako (za opisem SB) „zaplecze techniczno-organizacyjne”. Członkowie MKO drukowali ulotki z grafikami Waldemara Krasa popularyzujące happeningi PA.
[01:03:10] Prezydium kierownicze MKO złożone z szefów pionów spotykało się, zgodnie z zasadami konspiracji, nieregularnie i w różnych miejscach. Tematyka i przebieg spotkań. Liderem był Sławek Sobieszek ps. „Szeryf”, wyznaczał kierunki działania, decyzje podejmowano kolegialnie.
[01:05:45] Polaryzacja poglądów wewnątrz organizacji w miarę zbliżania się obrad Okrągłego Stołu. Rozwiązanie MKO. Historia Ruchu Młodzieży Niezależnej Dolny Śląsk. Działacza z MKO byli zbyt młodzi, żeby włączyć się w nowe struktury władzy po 1989.
[01:07:45] Boh. był przeciwnikiem obrad Okrągłego Stołu i ocenia je negatywnie. Wprowadzenie stanu wojennego nie rozwiązało problemów, a jedynie zradykalizowało postawy opozycyjnie młodzieży. Dogadywanie się z rozpadającym się wtedy komunizmem było kompromisem niepotrzebnym. Część osób z MKO poparła Okrągły Stół.
[01:11:30] Boh. zbojkotował wybory 4 czerwca 1989 r. Był sceptyczny w określaniu zmian jako „przełomowych”. Stosunek do ustaleń Okrągłego Stołu.
[01:15:30] Stan wojenny jako moment „eksplozji” polskiego punk rocka. Boh. słuchał Kultu na kasetach nagranych podczas koncertów.
[01:17:10] Utwory Jacka Kaczmarskiego i Przemysława Gintrowskiego. Piosenka „Gdy tak siedzimy nad bimbrem, ojczyzna nam umiera” była niepisanym hymnem pokolenia, podobnie jak „Mury”.
[01:18:00] Boh. został złapany z kolegą przez milicję, ale udało mu się wyrwać i uciec. Kolegę aresztowano i pobito, dostał wysoki wyrok. Boh. był pewny, że przyjdą też po niego i spał w ubraniu. Kolega go nie wydał i boh. został na wolności.
[01:19:40] Podsumowanie i ocena działalności opozycyjnej boh.
more...
less