Milczarczyk Jadwiga
Jadwiga Milczarczyk z d. Bednarz (ur. 1944, Dżurun) urodziła się na zesłaniu w Kazachstanie, dokąd w 1940 roku została deportowana jej matka. W 1946 roku boh. wraz z rodziną przyjechała transportem repatriacyjnym do Polski i osiedliła się w Płotach (pow. Gryfice). Ukończyła technikum pielęgniarskie i wyższe studia pedagogiczne. Obecnie pełni funkcję prezesa Związku Sybiraków w Gryficach.
więcej...
mniej
[00:00:07] Ur. 3 kwietnia 1944 r. w Dżuruniu w Kazachstanie. Rodzice unikali rozmów na temat zesłania, wiele osób z rodziny zesłanych. W 1940 r. przyjście wieczorne enkawudzisty i policjanta ukraińskiego Wasyla, wyjazd mamy, babci i cioci w nieznane, zabranie dużego bagażu – pomoc Wasyla. Mama i dwie siostry uczyły się na pensji u zakonnic. Dom babci w Gańczarach pod Lwowem, dziadek pracował we Lwowie – wnuczki prowadziły mu dom, miesięczne dyżury połączone z nauką na pensji. Nauka prowadzenia domu, szydełkowania, szycia, gotowania, haftowania. Przygotowana własnoręcznie wyprawa ślubna córek cała zabrana na wywózkę. Zaprowiantowanie przez sąsiadów na drogę, zapakowanie maszyny do szycia.
[00:07:08] Zbiórka na stacji w Dawidowie, spotkanie rodziców. Przed wojną przyszły ojciec boh. Karol (Lolek) własnoręcznie budował swój dom w Winniczkach. Staranie się ojca o rękę mamy, potańcówki.
[00:08:56] Spotkanie ojca z mamą na stacji, prośba o korespondencję. Mama skończyła 4 klasy szkoły powszechnej. Przewiezienie ze stacji ciężarówką na step, rozwiezienie przez Kazachów do ich domów. Zaskoczenie Kazachów – cywilizowani, porządnie wyglądający Polacy (kapelusze, pantofelki, futrzane pelisy), skórzane buty. [+]
[00:12:47] Zakwaterowanie w kołchozie, zamieszkanie w chacie Kazachów, rodzina Niedźwiedziów. Prymitywne warunki mieszkania. Kiziak – wysuszone krowie łajno do palenia w piecu i izolacji przed zimnem. Drugie zaskoczenie – resztki zapasów z podróży zjedzone przez Kazachów. Bliskie relacje z miejscową ludnością.
[00:16:43] Wymiana barterowa: haftowana bielizna pościelowa za żywność. Praca babci i siostry mamy Marysi, potem mama – uprawa kawonów i arbuzów, marchew, pomidory. Czyszczenie rowów irygacyjnych, zima – przy młócce – chodzenie 8 km na pole. Przemycanie ziarna w walonkach pod dodatkową wkładką – za to groziło karne zesłanie do łagru.
[00:20:50] Zatrudnienie cioci Marysi w ogrodzie, jesienią – przy orce pola wołami. Przyniesienie zemdlonej Marysi z pola, chora na zapalenie płuc. Odległość do najbliższego szpitala w Dżuruniu: 50 km. Zainteresowania medyczne babci, była akuszerką, postawiła bańki i uratowała córkę.
[00:24:15] Nakaz pracy w kołchozowej stołówce dla 17-letniej mamy, sama gotowała dla 100 osób, głównie z mąki i mleka: kluski, pierogi. Wyprawy do Dżurunia po pocztę – 2 razy w tygodniu (sańmi lub wozem). Paczki od Lolka.
[00:27:51] Zamieć śnieżna (buran) w drodze powrotnej, wycie wilków – mama skryta w kopie siana na saniach. „Woły same wróciły do domu”. [+] Chmary natrętnych meszek w powietrzu, kapelusz z firanką, upał, pogryzienia do krwi.
[00:31:07] [Przed wojną] Ojciec ukończył budowę domu w Winniczkach, stanął przed komisją wojskową, kategoria A. Chciał być lotnikiem. Zajęcie Kresów przez wojska radzieckie, Polacy uznani za obywateli ZSRR, w 1940 r. ojciec dostał powołanie do Armii Czerwonej. Szkolenie artyleryjskie na Kaukazie. Polacy i mieszkańcy Besarabii nie poszli walczyć, wywiezieni „w tajgę”.
[00:35:05] W obozie tajnej kompanii w tajdze dwa baraki z piętrowymi pryczami, smród. Praca przy wyrębie lasu, zdewastowane narzędzia, normy ilości drewna do wykonania. Ojciec nosił w kieszeni wosk pszczeli, dratwę i szydło.
[00:38:50] Młoda obozowa lekarka – ojciec zrobił jej buty z płótna drelichowego, podeszwy z opony traktora. Radość lekarki. Naprawianie obuwia kucharkom, funkcyjnym – lepsze traktowanie, przywileje.
[00:42:14] W 1943 r. amnestia dla Polaków, zarządzenie władz o możliwości otrzymania przepustki na 2 tygodnie dla chorych. Niedobory odzieży roboczej w obozach pracy. Ojciec pracował w obsłudze łaźni, zdobywał zapasy odzieży.
[00:46:05] Zaoszczędził w obozie nieco pieniędzy, postanowił uciec – szedł dzień przez tajgę, schronienie w chatce staruszki – ziemniaki z dzikim królikiem. Powrót do obozu. Wyjazd z obozu na przepustkę – bez dokumentów – do kołchozu mamy. Droga do Machaczkały, statek przez Morze Kaspijskie, dotarcie do Dżuruna w obwodzie aktobskim. Pełnomocnik Związku Patriotów Polskich w kołchozie prowadził nabór do armii polskiej, ojciec się zgłosił. [+]
[00:52:38] Droga do polskiego konsulatu w Czkałowie (dziś Orenburg, Rosja). Nie zdążył na nabór do armii polskiej. Otrzymał nową odzież w miejsce zużytego radzieckiego munduru i prowiant na drogę. Zamieszkanie z rodziną mamy w kołchozie. Związek bez ślubu z braku księdza, ciąża mamy. Zbieranie kłaczków kóz angorskich na ubranko dla noworodka. Przygotowywanie koszulek ze starej bielizny. Przędzenie wełny, ubranka z wełny zrobione na drutach przez ciocię Marysię.
[00:59:20] Kozie mleko dla mamy, zdobywanie pożywienia. Surowe i śnieżne zimy, tunele w śniegu. Pieluchy ze starej spódnicy. Karmienie piersią do 3 roku życia. Zjedzenie przez boh. kanapki z dzikim czosnkiem. [+]
[01:03:45] Powołanie ojca na komisję wojskową – pomoc znajomej lekarki w komisji. Odmowa ojca wstąpienia do amii Berlinga, osadzenie w areszcie, sąd wojskowy, wyrok: 6 lat łagru.
[01:07:00] Szykany wobec ojca w areszcie, trzy dni karceru, klaustrofobia ojca. [::] Żyd. Opieka i uratowanie przez znajomą lekarki.[+]
[01:10:15] W łagrze ojciec miał warsztat szewski, zaprzyjaźnione kucharki. Przybycie do ojca znajomej koleżanki Lidki z Winniczek. Ojciec zrobił buty dla oficerów łagru i ich żon. Materiały kupował naczelnik. Eleganckie buty dla żony naczelnika - dziękczynny taniec na stole. Szacunek naczelnika wobec ojca „bo nie wiadomo, co będzie”.
[01:15:09] Pobyt ojca w łagrze do końca wojny. Zakaz oddalania się od miejsca pobytu. Ojciec wynajął mieszkanko w pobliskim miasteczku i zarabiał, robiąc buty. Zakup weselnego garnituru. Starsza siostra mamy nie została deportowana z resztą rodziny. Pisała Listy do Stalina o uwolnienie rodziny – dzięki tym listom babcia, mama i młodsza ciocia otrzymały indywidualną zgodę na powrót do Lwowa – do służbowego mieszkania dziadka. Obawy przed powrotem do Gańczar, spotkanie w domu cioci Stasi, gotowanie rosołu i kompotu z porzeczek
[01:19:00] Najście Stasi przez NKWD, aresztowanie za działalność w AK, sąd. Wydał ją w śledztwie nauczyciel z Gańczar, który ją wciągnął do AK. Wyrok 15 lat łagru, wróciła jako „babcia”. Relacja cioci pisana dla Związku Sybiraków. [+]
[01:22:20] Powrót ojca do domu, ślub rodziców w 1945 r. w kościele w Dawidowie, chrzest boh.
więcej...
mniej