Szor Ryszard cz. 2
Ryszard Szor (ur. 1952, Łódź) opisuje środowisko sąsiedzkie, doświadczenia szkolne, aspiracje do środowiska inteligenckiego i własną drogę do środowiska robotniczego. Opowiada, jak trafił do Świadków Jehowy, jak potem związał się ze środowiskiem taternickim oraz z kręgami opozycyjnymi i podziemnej „Solidarności” w stanie wojennym. Przywołuje swoje doświadczenia na studiach w Niemczech, gdzie w Heidelbergu ukończył socjologię.
more...
less
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1952 r. w Łodzi. [00:00:15] Przynależność do Świadków Jehowy jako przejaw buntu – aresztowania za odmowę służby wojskowej. Niektórzy poznani tam ludzie działali potem w środowiskach KOR-u.
[00:01:26] W latach 70. boh. został członkiem klubu wysokogórskiego – zetknięcie ze środowiskiem inteligenckim. Boh. poznał m.in. Andrzeja Boruckiego, Waldemara Mirosławskiego, Bogdana Maca, Michalskiego. Postać Macieja Mackiewicza.
[00:04:20] Boh. poznał Jana i Wojciecha Hemplów – nawiązanie kontaktów z łódzkimi strukturami KOR i Tomaszem Filipczakiem. Wspomnienie Krzysztofa Ostromęckiego i jego śmierci w Kaliszu niedługo przed wprowadzeniem stanu wojennego.
[00:07:00] Boh. brał udział w akcjach ulotkowych. Okoliczności odbioru ulotek z mieszkania Tomasza Filipczaka, z którego na chwilę wyszli ubecy. Wspomnienie odbioru ulotek z kina „Halka”, w którym pracował Filipczak – boh. w towarzystwie Pawła Bukowczyka odebrał je z kasy podczas seansu „Amarcordu” i zainteresowany filmem wszedł na widownię – ucieczka z kina. Boh. jeździł po bibułę do Warszawy autem prof. Bukowczyka – znajomość z profesorem. Wśród przywiezionych książek była m.in. „Mała Apokalipsa” Konwickiego [+]. Ważną postacią w środowisku był Wojciech Słodkowski.
[00:12:18] W latach 70. boh. poznał m.in. Ewę i Jacka Bierezinów, Zdzisława Jaskułę – przenikanie się środowisk. Znajomość z Bohdanem Korzeniewskim i jego żoną Anną Kuligowską-Korzeniewską. Po wprowadzeniu stanu wojennego wielu działaczy internowano. O wprowadzeniu stanu wojennego powiedział boh. Maciej Maciejewski. Wspomnienie kina „Solidarność” – prelekcje Macieja Maciejewskiego.
[00:14:45] W stanie wojennym Maciej Maciejewski dostał wezwanie do wojska, Wojciecha Słodkowskiego internowano – odtwarzanie struktur razem z Wiesławem Maciejewskim „Stefanem”. W 1982 r. zaczęto wydawać „Biuletyn Łódzki” – znajomość z Anną Kacprzak, która miała w domu nielegalną drukarnię. Po stanie wojennym boh. wstąpił do Aeroklubu Łódzkiego i skakał ze spadochronem, skakała też Anna Kacprzak – jej postać. Przy drukowaniu pomagał Bogdan Lubera.
[00:19:06] Akcja ulotkowa z udziałem Anna Kacprzak – konieczność założenia kominiarki, przebieg akcji. Milicjanci mieli punkty obserwacyjne na dachach wysokich budynków i mogli robić zdjęcia. Ostatnia akcja ulotkowa miała miejsce w 1988 r. Rodzina Hemplów nie chciała, by Jan Hempel brał udział w niebezpiecznych akcjach. Wojciech Hempel organizował szkolenia poligraficzne i zajmował się kolportażem wydawnictw niezależnych. Wiadomo było, że w mieszkaniu Hemplów jest podsłuch i ważne informacje pisano na kartkach.
[00:23:25] W latach 80. boh. pracował w firmie zajmującej się myciem okien w wysokich budynkach i remontami trudno dostępnych obiektów, np. kominów – dobre zarobki. W 1984 podjął studia na Uniwersytecie Łódzkim. W 1988 wyjechał z Polski do Hamburga, gdzie mieszkał znajomy, z którym współpracowano w stanie wojennym – farby drukarskie z Niemiec w puszkach na wołowinę. Utrudnienie Polakom wyjazdów z Niemiec do innych krajów. Boh. wrócił do Polski, ale wcześniej nawiązał kontakty z niemieckim uczelniami, ponieważ chciał tam podjąć studia. Warunki podjęcia studiów w Niemczech – studenci z innych krajów. Boh. studiował politologię i pracował fizycznie. Kolega Oleg, Rosjanin, służył w KGB i uczył się polskiego, by potem pracować w Polsce.
[00:29:45] Boh. poznał w Niemczech Macieje Czapskiego i ściągnął go do Wurzburga. Czapski studiował na ASP w Gdańsku, z Polski wyjechał w 1988 r. i podobnie jak boh. nie mógł z Niemiec emigrować do innego kraju. Czapski studiował w Wurzburgu i Monachium – kontakty ze środowiskiem artystycznym, zapraszanie polskich twórców na festiwal filmowy – pokaz „Wron” Doroty Kędzierzawskiej. Kontakty z profesorami wurzburskich uczelni – wspólne imprezy po zakończeniu semestru i wyjazdy. Niemcy interesowali się sytuacją w Polsce – dary wysyłane w czasie stanu wojennego. Podczas manifestacji związanych z rozmieszczeniem rakiet atomowych Niemcy krzyczeli na swoich policjantów: „zomo”. Działalność w kółku literackim – zdziwienie, że Joseph Conrad był Polakiem.
[00:35:52] Boh. obronił pracę magisterską w 2000 r., jej tematem były przemiany w Polsce, a bazą materiały publikowane przez polskich socjologów, w tym Jadwigę Staniszkis. Boh. czytał polskie gazety i sympatyzował z Unią Wolności. Wspomnienie książki „Sens społeczeństwa” Norberta Bolza. Rozważania na temat współczesnych mediów.
[00:40:32] Po 2000 r. boh. wrócił do Polski, ale nie znalazł pracy i wyjechał do Bolzano, gdzie w fabryce przyczep zajmował się kontaktami z fabrykami w Polsce. W zakładzie produkowano przyczepy z napędem własnym, które mogły poruszać się w górach. Wspomnienie festiwalu jazzowego z udziałem Paolo Fresu. Polonię w Bolzano stanowili ludzie, którzy wyjechali z Polski z powodu braku pracy, we Włoszech byli bezdomni, nie uczyli się języka i żyli z pomocy społecznej. Boh. badając środowisko spędził jedną noc pod mostem w Bolzano. Podobną grupę młodych Polaków spotkał w Berlinie [+]. Po ukończeniu studiów boh. proponowano pisanie doktoratu na uczelni w Wurzburgu – współczesna sytuacja naukowców w Niemczech wg Bolza.
[00:47:34] Zapóźnienie Polski – przesunięcie w cyklu cywilizacyjnym opisane w pracy Jadwigi Staniszkis. Boh. studiował w Niemczech w latach 1993-2000, gdy wrócił do Polski nie mógł znaleźć pracy. [Prowadzący o kongresie socjologów w Rzeszowie i koledze-socjologu, który miał firmę dezynsekcyjną – jego referat na kongresie dotyczący Solidarności w latach 1980-81 i pod koniec lat 80]. Opinia Stanisława Michalkiewicza o Solidarności pod koniec lat 80., wpływach partii i SB. Rola Okrągłego Stołu. Rozważania na temat polskich elit politycznych, które nie realizowały racji stanu. Opinia na temat tygodnika „Polityka” i jego infantylizacji.
[00:52:50] Boh. mieszkając w Niemczech nie wstydził się bycia Polakiem. W Wurzburgu było silne środowisko pronazistowskie. Boh. i Maciej Czapski odwiedzając wurzburskie knajpy trafili na barkę, która okazała się być lokalem tylko dla Niemców.
[00:55:35] Komercjalizacja polskiego społeczeństwa. Wyjazdy ludzi nauki z Polski – sytuacja w kraju w latach 90. Opinia na temat współczesnego polskiego życia politycznego – wrogowie zamiast opozycji. Na uczelniach niemieckich pozyskiwano studentów z krajów byłego bloku wschodniego do współpracy – namawianie boh. do zniemczenia nazwiska. Kolega z Rosji, Oleg, w czasach jelcynowskich przywoził dokumenty z rosyjskich archiwów. Boh. poznał w Niemczech rosyjskich Żydów, którzy wyjechali z ZSRR w ramach akcji „Most”. Dziewczyna boh. przeprawiała się nielegalnie wraz z grupą Żydów przez Nysę Łużycką. Spotkanie z Żydami z Odessy, którzy znali polską literaturę i muzykę.
[01:01:27] Ocena lat 90. w Polsce – zmarnowana szansa na dobre kontakty z zachodem i wschodem. Rok 1995 był rokiem polskim w Niemczech, udział Karla Dedeciusa, który znał prof. Bukowczyka.
[01:03:45] Działalność środowisk pronazistowskich w Niemczech – boh. pracował u starszej Niemki, która w czasie wojny należała do Bund Deutscher Mädel. Chlebodawczyni dostawała zaproszenia na zjazdy SS-manów. Opinia na temat niemieckiego nacjonalizmu – poglądy młodych Niemców. Wspomnienie wystawy na temat zbrodni Wehrmachtu na terenach wschodnich, głównie Ukrainy i Białorusi – syndrom wyparcia. Powody, dla których boh. nie chciał zostać w Niemczech. Zmiany w środowiskach inteligenckich po 2000 roku – izolacja środowisk wg prof. Bolza. Na kursie włoskiego w Bolzano boh. spotkał aktora Norberta Bodinusa, który w latach 70. grywał u przebywającego na emigracji Kazimierza Dejmka.
[01:09:25] Zmiany w mentalności Polaków i na scenie politycznej – zachowanie polityków polskich i tych z zachodniej Europy. Rządy zachodnie traktują opozycję jak część układu politycznego – traktowanie opozycji w Polsce, infantylizacja życia politycznego.
[01:11:48] Poglądy polskich znajomych – przykład Wyszkowskiego. Opinia na temat środowiska aktorskiego i jednostronnych ocen życia politycznego. Przywołanie rozmów Holoubka i Konwickiego na temat teatru w Polsce – pojęcie impotencji emocjonalnej. Zderzenie boh. z „teatrem krzyku”, współczesne środki wyrazu w teatrze – wspomnienie przedstawienia „Hamleta” z własnym tekstem aktorów.
[01:16:00] Obserwacje boh. poczynione w temacie obiektywizmu. Zmiany życia towarzyskiego od lat 80. – nieufność i hermetyzacja środowisk. Zadania dla współczesnych socjologów. Obserwacja lekarza, który zauważył, że gdy lekarze myją ręce, spada śmiertelność wśród pacjentów – reakcja środowiska. Poglądy Whiteheda. Wykłady dr Goebbelsa – ocena czasów współczesnych. Postać prof. Bolza. Intelektualiści a rzeczywistość społeczna – uwagi boh.
[01:21:24] 13 grudnia 1981 do domu boh. przyszedł Maciej Maciejewski, który powiedział, że jego i innych osób poszukuje milicja. Boh. pojechał z materiałami na Bałuty do Waldemara Omiecińskiego – przejazd przez puste miasto. Groźby władzy – sprawa sierżanta Pająka. Reakcja ojca na zdarzenia na Wybrzeżu w 1970 r. Boh. widział SKOT-y na ulicach. Wspomnienie czołgów na ul. Piotrkowskiej. W czasie stanu wojennego kolega stracił oko z powodu wybuchu petardy. W początkach stanu wojennego Maciejewski i Wojciech Słodkowski pisali w domu boh. artykuł do „Solidarności Walczącej”. Po jakimś czasie Słodkowski się wyprowadził, a po Maciejewskiego przyszedł ojciec, adwokat. Wspomnienie aresztowań w lutym 1982. Odtwarzanie struktur organizacyjnych – znajomość z Wiesławem Maciejewskim ps. „Stefan”.
[01:28:37] Bunt w życiu boh. – słuchanie Wolnej Europy w latach 50. Podejście do pracy urzędniczej. Wpływ „Solidarności” na życie boh. – kontakty z ludźmi, wiedza o świecie. Podobny wpływ miała przynależność do klubu wysokogórskiego. W Aeroklubie było wielu wojskowych, także antyterroryści. Opowieści żołnierzy biorących udział w pacyfikacji kopalni „Wujek”. Boh. był drużynowym drużyny spadochronowej. Szybownicy w czasach stanu wojennego musieli iść do wojska, boh. uniknął służby ze względu na stan zdrowia. W 1982 r. był na obozie spadochronowym – próba wywiadu podjęta przez dziennikarza z „Dziennika Łódzkiego”. Jeden ze skoczków miał lęk przestrzeni i uległ wypadkowi podczas ostatniego skoku.
[01:34:12] Wpływ kontaktu z rodzinami Jaskułów i Mulaków na rozwój boh. Petryfikacja niektórych środowisk – rozmowa ze znajomym o polityce. Ocena działalności Róży Thun.
more...
less