Kleszczewski Radosław
Por. Radosław Kleszczewski ps. „Sęp” (ur. 1928, Sompolno) w trakcie okupacji niemieckiej należał do Armii Krajowej na terenie Sompolna. Od grudnia 1945 roku był żołnierzem Konspi-racyjnego Wojska Polskiego - członkiem oddziału Gabriela Feycho „Burego”, „Ognia”. Brał udział w akcjach na posterunki MO w Sompolnie i Ślesinie. Od lutego 1946 ukrywał się na Śląsku. Ujawnił się w kwietniu 1947 roku przed Urzędem Bezpieczeństwa w Kole. Przez trzy tygodnie był więziony przez funkcjonariuszy UB. Po wyjściu na wolność został inżynierem. Pracował w państwowych przedsiębiorstwach budowlanych zajmując się projektowaniem i budową mostów. Członek Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych.
więcej...
mniej
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w Sompolnie, matka była nauczycielką, ojciec prowadził biuro podań.
[00:00:52] Przed wojną boh. ukończył pięć klas szkoły powszechnej. Po wojnie skończył liceum w Głogówku, ze względu na zainteresowania techniczne zapisał się do Technikum Budowlanego. Praca zawodowa – odznaka Zasłużonego Racjonalizatora. Boh. budował Most Długi w Szczecinie – zastosowana technika. Zastępowanie starych mostów nowymi – wykorzystanie starych konstrukcji. Boh. budował także most w Dziwnowie.
[00:05:36] Boh. był szefem Przedsiębiorstwa Budowy Dróg i Mostów, w którym szkolili się inżynierowie, m.in. inż. Kołacz. Technika montażu elementów mostu – szczegółowy opis. Zaufanie do oceny materiałów przez boh. Jego stosunek do pracy. Boh. budował łuk w szczecińskim Parku Kasprowicza. Docenienie pracy przez kolegów. Zaproszenie na budowę mostu w Czechosłowacji, którą prowadził jeden z kolegów.
[00:13:45] Córki nie interesowały się pracą boh.
[koniec samodzielnej relacji – świadek odpowiada na pytania]
[00:15:00] Boh. urodził się w 1928 r. Przedstawienie rodziców: Sabiny i Bolesława. Matka była nauczycielką, a ojciec prowadził biuro podań, przyjeżdżali do niego rolnicy, którzy czasem przywozili żywność, co przydawało się w okresie okupacji. Boh. miał trójkę rodzeństwa. Jego stan zdrowia obecnie – udział w wycieczkach Klubu Seniora, pasja fotograficzna i pisanie wierszy.
[00:18:32] Pogrzeb Marszałka Piłsudskiego boh. obejrzał w telewizji [sic!]. Boh. chodził do siedmioklasowej szkoły, matka była polonistką. Twórczość pisarska współcześnie.
[00:21:22] W Sompolnie mieszkali Żydzi – zachowanie żydowskich sprzedawców. Boh. nie czuł sympatii do Żydów, uważał, że zabierają Polakom miejsca pracy. Miał tresowanego psa, który zdzierał Żydom czapki z głów i przynosił je. Zmiana nastawienia do Żydów w czasie okupacji – szarpanina z Niemcem, który bił Żyda batem. [+]
[00:24:52] Boh. był drużynowym drużyny harcerskiej im. Kościuszki – ogniska, na które przychodzili także mieszkańcy miasta. Po przyjeździe na Ziemie Zachodnie boh. utworzył drużynę im. Korfantego.
[00:27:05] W mieście było kino – w czasie seansu po wyzwoleniu ktoś krzyknął, że przyjechali Niemcy i na sali wybuchła panika. Straż Pożarna organizowała pikniki, podczas których sprzedawano lody – rywalizacja lodziarzy. Wspomnienie pałacu i parku, w stawie kąpano się. Boh. jest ostatnim żyjącym harcerzem z drużyny im. Kościuszki.
[00:31:52] 1 września 1939 boh. wyszedł przed dom i zobaczył lecące samoloty niemieckie, wieczorem widać było łuny od strony Łodzi. W czasie walki powietrznej zestrzelono niemiecki samolot i lotnika prowadzono przez miasto – reakcja ludzi. Podpalenie miasta przez Niemców w 1945 – wejście Armii Czerwonej.
[00:35:13] W 1944 r. boh. działał w harcerstwie, drużyna biwakowała w lesie, harcerzom pomagali okoliczni rolnicy. Niemcy zastrzelili jednego z kolegów. Rosjanie kradli cukier z cukrowni w Gosławicach, harcerz Wojtek Brodziński złapał zwiadowcę, ale go nie zrewidował i żołnierz go zastrzelił. Pogrzeb odbył się w nocy w tajemnicy przed władzami.
[00:40:30] Wspomnienie obrony bitego Żyda – niemiecki żołnierz nie zastrzelił boh. i powiedział, że pochodzi z Gdańska. Boh. nie wiedział o zbrodni w Katyniu. W mieście nie było getta, Żydów wywieziono z miasta.
[00:42:57] W czasie okupacji matka zajmowała się ogrodem, sprzedawała kwiaty na różne uroczystości. Ojca wywieziono i wrócił dopiero po wojnie.
[00:44:00] W AK boh. miał pseudonim „Sęp”, nie składał przysięgi po przyjęciu do oddziału. Nie odbył przeszkolenia wojskowego, ale miał pistolet Mauser. Partyzanci nie byli jednolicie umundurowani. Oddział był „zbieraniną chłopców”, z których wielu było wcześniej harcerzami.
[00:49:38] Boh. miał też pistolet sześciostrzałowy, który mu się przydał, gdy jesienią 1945 został zatrzymany przez dwóch uzbrojonych mężczyzn. Nocowano w lesie, by nie narażać chłopów, którzy i tak pomagali partyzantom dając im żywność.
[00:51:40] Powitanie wkraczających Rosjan. Boh. ujawnił się i zdał broń w Kole. Po „wyzwoleniu” podjął walkę z nową władzą – aresztowania i wywózki. Uzbrojenie czerwonoarmistów, boh. postrzegał ich jako wrogów. Kobiety obawiając się gwałtów ukrywały się przed żołnierzami Armii Czerwonej.
[00:56:03] Boh. wyjechał z Sompolna i ukrywał się razem z kolegą Janem Lisieckim na zachodzie u małżeństwa Chowańskich. W Głogówku był uczniem szkoły z internatem, tam zdał maturę. Naukę kontynuował w Technikum Budowlanym przy ul. Unisławy w Szczecinie. Późniejsze kontakty z profesorami ze szkoły.
[00:59:25] W czasie okupacji w okolicy działał oddział „Muchy”, który napadał na sklepy. Oddział boh. unikał spotkania z „Muchą” by nie prowadzić bratobójczej walki. Boh. nie brał udziału w starciach z Niemcami. Wspomnienie śmierci kolegi zabitego przez czerwonoarmistę w cukrowni. Dowódca boh. Fejcho ps. „Szary” [wedle licznych źródeł „Ogień” i „Bury”, ale nie „Szary”] był kolegą z harcerstwa, drużynowym. Ci, którzy nie byli w oddziele leśnym, zajmowali się wywiadem, dostarczaniem broni. Baza była w Ignacewie koło Sompolna.
[01:04:45] Boh. brał udział w rozbrojeniu posterunku w Sompolnie. W czasie ataku było tam tylko dwóch milicjantów, których pojmano. Dowódca chciał ich rozstrzelać, ale zrezygnował i oprowadził ich po rynku każąc wołać „Nie będę strzelać do Polaków”. [+]
[01:07:45] Boh. nie brał udziału a rozbrojeniu posterunku w Ślesinie.
[01:08:10] Interwencja w czasie szabrowania przez Rosjan cukrowni w Gosławicach. Partyzanci zabierali cukier, który wymieniali z mieszkańcami wsi na żywność. Kolega Wojtek Brodziński pilnował złapanego czerwonoarmistę, który wykorzystał okazję i go zastrzelił.
[01:10:25] Starano się nie narażać życzliwie nastawionej ludności okolicznych wsi i nocowano w ziemiankach w lesie. W oddziale leśnym było ok. 30 partyzantów, kilkunastu działało poza oddziałem. W czasie starć nikt nie został ranny, ale przypadkowo brat zabił brata. Zwłoki zabrało NKWD.
[01:14:20] Oddział nie wykonywał wyroków, starano się nie zabijać. Boh. ujawnił się na UB i przestał być partyzantem w kwietniu 1945 lub 1946 [wedle źródeł 1947].
[01:16:35] W Ignacewie mieszkali rodzice kolegi z drużyny, którzy dawali żywność do oddziału. Po ujawnieniu boh. nie został aresztowany. Zdał egzamin na uczelnię w Warszawie, ale nie został przyjęty ze względu na przeszłość.
[01:19:35] Boh. siedział przez trzy tygodnie w areszcie w Krośnie nad Odrą razem z „kułakami” i Niemcami. Dowódcą aresztu był Rosjanin. Po rozmowie z porucznikiem Polakiem boh. nie został przekazany NKWD. Po wyjeździe Rosjanina porucznik zorganizował ucieczkę boh. i kolegów – ukrywanie się w Głogówku. Edukacja boh.
[01:27:30] Kolegami z oddziału byli harcerze: Tadeusz Tyblewski, Jan Lisiecki, Włodzimierz Puternicki, Adam Kozłowski, Gerard Zalewski. Po wojnie boh. założył drużynę im. Korfantego – działalność wśród ludności.
[01:29:32] Żałoba po śmierci Stalina. Konieczność brania udziału w pochodach. W Szczecinie boh. zamieszkał w 1956 r.
[01:31:50] Boh. był w tłumie koło Stoczni Gdańskiej, gdy z bramy przemawiał Lech Wałęsa. Był delegatem na kongresie Solidarności w Warszawie. Zastęp „Sów” został wyróżniony i boh. odbierał gratulacje od premiera.
[01:34:30] W czasie pracy zawodowej boh. nie był szykanowany z powodu działalności w podziemiu. Boh. budował m.in. ujęcie wody na jeziorze Miedwie – specyfika prac. W Odrze widać dziób zatopionej barki, która służyła do zbudowania tymczasowego rusztowania przy budowie mostu. Racjonalizatorskie rozwiązania zastosowane przez boh.
[01:39:15] Boh. zbudował łuk w Parku Kasprowicza. Inne realizacje. Budowa Mostu Długiego.
[01:40:38] Boh. ujawnił się w 1956 r. Autoprezentacja boh. urodzonego w 1928 r. Wspomnienie braci: starszego brata Mariusza i młodszego Tadeusza.
więcej...
mniej