Kaczorowski Henryk cz. 1
Henryk Kaczorowski (ur. 1930, Sienno) opowiada o Edwardzie Kubali, swoim szwagrze, żołnierzu 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej. Edward po skończeniu seminarium nauczycielskiego i służbie wojskowej wyjechał jako nauczyciel do Mościsk pod Łuckiem na Wołyniu, gdzie poznał i pokochał Idę, piękną Żydówkę. Kiedy wybuchła wojna, został zmobilizowany, a w połowie września 1939 r. wrócił do rodzinnego domu. Pierwsze lata okupacji spędził w okolicy Mościsk, zaczął działać w Armii Krajowej, został dowódcą kompanii karabinów maszynowych. Ida razem z całą rodziną trafiła do łuckiego getta. Dzięki dawnym kontaktom Kubali udało się ją wyprowadzić i razem z żołnierzami 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK ruszyli na wschód. Po bombardowaniu kolumny Ida ocknęła się pokaleczona w głębokim leju, z ukraińską dziewczynką obok. Uratowali je Niemcy. Edwardowi udało się odszukać dziewczynę i wysłać ją do swoich rodziców do Sienna. I tak Żydówka Ida, jako Maria Kubala, żona Edwarda, pojawiła się z ukraińską dziewczynką u boku w domu rodzinnym Kubalów. Dzieckiem zaopiekowała się zaprzyjaźniona rodzina rolników Pajączkowskich, zaś Ida zamieszkała z siostrami i matką Edwarda. Została potajemnie ochrzczona przez miejscowego księdza Sedlaka i po wojnie rozpoczęła pracę w nowo powstałym liceum jako germanistka. Latem 1946 r. wyjechała do Łodzi, gdzie dołączyła do ortodoksyjnej gminy żydowskiej, a następnie do Monachium. Tam dokończyła studia, obroniła doktorat i wyszła za mąż za Idzia Landsberga, łuckiego Żyda, którego rodzina przetrwała wojnę w głębi ZSRR. Wyjechali do Izraela, zamieszkali w Tel Awiwie, gdzie prowadzili dochodową klinikę chirurgii szczękowej. Ida zmarła w wieku prawie stu lat. Do końca życia utrzymywała kontakt listowny z Henrykiem Kaczorowskim. Rodzice pana Henryka, mieszkający w sąsiedztwie cmentarza w Siennie, także ukrywali Żyda zwanego Abusiem. Przed wojną Abuś dostarczał konie polskim kawalerzystom. Jego córka Ida siedziała w jednej ławce z panem Henrykiem. Abuś pojawił się, kiedy w Siennie tworzono getto, ukrywał się kilka miesięcy na strychu nad stajnią, potem pomagał w gospodarstwie dziadków pana Henryka. Jego dalsze losy nie są znane. Całą rodzinę Abusia wymordowali Niemcy. Edward Kubala zginął w kwietniu 1944 r. podczas zdobywania Wału Pomorskiego. Jest pochowany w zbiorowej mogile na cmentarzu w Zielonej Górze. Napis na nagrobku brzmi: „Porucznik Edward Kubala i 25 N.N.”.
mehr...
weniger
[00:00:08] Ur. 28 listopada 1930 r. w Siennie. Średniozamożna rodzina chłopska, ojciec Władysław, mama Marianna dd. Ziętala [Zientala], siostry Zofia i Genowefa, po wojnie pracowały jako lekarki (w Siennie i Starachowicach), brat Marek młodszy o 18 lat. Szkoła podstawowa w Siennie, kierownik Banach. Pomaganie w gospodarstwie rolnym rodziców.
[00:02:55] W 1944 r. nauka gry na skrzypcach, nauczyciel zakonnik, absolwent konserwatorium w Warszawie. Początek działalności informacyjnej i łącznikowej. Placówka AK pod dowództwem Stefana Łukasika ps. „Sulimczyk”. Zwerbowanie boh., skrytka na meldunki w rurce siodełka roweru.
[00:07:30] Oddział zabezpieczenia powstania warszawskiego latem 1944 r. Po ukończeniu szkoły prywatne komplety gimnazjalne, nauczyciel Karol Wojdanowski, zasady konspiracji.
[00:10:50] Podejście frontu do linii Wisły w 1944 r. w Solcu. Wysokie obowiązkowe kontyngenty, karne wywózki do Majdanka, bieda w domu. Grupy partyzanckie z okolic wioski Piotrowe Pole. Pokazowe egzekucje 15 osób z Dębowego Pola na rynku Sienna – boh. zmuszony przez Niemców do oglądania powieszonych, przestroga przed pomaganiem partyzantom. Powieszeni wisieli na rynku przez tydzień. [+]
[00:15:10] Wywiezienie chłopców i mężczyzn z Sienna na front w okolice Solca do kopania okopów, zakwaterowanie w stodołach. Ucieczka boh. do domu. Pozostali wrócili po kilku miesiącach, po 8 stycznia 1945 r. [+]
[00:18:02] Ukrywanie się boh. przed karą za ucieczkę. Mieszkanie u dziadka przy ul. Lipskiej. Utworzenie przez rodziców komitetu organizacyjnego budowy koedukacyjnego gimnazjum i liceum ogólnokształcącego. Pomoc wojewody kieleckiego. 1947-1948 – 4 klasa gimnazjum.
[00:21:10] Zatarg obywatelskiej straży porządkowej z pijanymi żołnierzami kościuszkowcami na zabawie w Siennie, stosunek żołnierzy Armii Czerwonej do Polaków. Nauczyciel historii Kasprzycki, prawda o Katyniu, Jałcie, niewoli radzieckiej.
[00:24:24] Początek szkolenia partyzanckiego i światopoglądowego (1946 r.), pojawianie się grup konspiracyjnych, silny wpływ nauczyciela (inspektor dowództwa południowego WiN prof. Pyrek, nauczyciel fizyki w Pionkach).
[00:27:10] Konspiracyjna działalność propagandowa, zdobywanie broni (ataki na milicjantów, zakup) na terenie powiatu iłżeckiego, dowódca obwodu iłżeckiego: kpt. „Marek”.
[00:30:02] Oddział Tadeusza Zielińskiego „Igły”, tropienie konfidentów UB, rozbrajanie, uświadamianie młodzieży.
[00:32:30] Demaskacja oddziału przez zdrajcę podczas przesłuchania przez UB. Zasady konspiracji. Zabranie broni (pistolet TT kaliber 9) pracownikowi Komendy Wojewódzkiej UB w Kielcach. Dowódca oddziału postrzelił się nią w rękę, donos do PUB w Starachowicach.
[00:38:37] Penetracja okolicy Sienna przez UB, aresztowanie 26 uczniów i pomagających im dorosłych nocą z 1 na 2 stycznia 1948 r. Magazyn broni u sąsiada. Przebieg aresztowania boh., przesłuchania, pobicie pałami i kablami, pobici koledzy, brak wody i żywności. [+]
[00:44:25] Areszt powiatowego aresztu UB w Starachowicach przy ul. Krywki (dziś hotel), śledztwo, głodzenie. Przesłuchujący por. Banaszkiewicz, sadysta chor. Marian Nowak, skazany w III RP.
[00:46:18] Więzienie przy ul. Zamkowej 1 w Kielcach, zakwaterowanie [++], obsypanie owłosionych części ciała proszkiem z DDT. 22 maja 1948 r. proces pokazowy w Kielcach, wyroki do dożywocia. Boh. skazany na 9 lat więzienia i 5 lat pozbawienia praw.
[00:49:30] Więzienie w Rawiczu, poniżanie więźniów. Zawszone ubrania, spanie na słomie pod kocem. Naczelnik kpt. Rokicki, „przyjechaliście tutaj na wczasy, żeby was biologicznie zniszczyć”. [+] Głodowe racje żywnościowe (chleb, zgniłe brukiew i kapusta, kasza, kawa), zakaz paczek z domu.
[00:54:05] Dyskryminowanie duchownych w Rawiczu. Boh. był więźniem politycznym I grupy, przez 8 miesięcy w pojedynczej celi. Zagęszczanie więźniów w celi, spanie na betonie, zimno, „blindy” zasłaniające okna. Skutki zdrowotne pobytu w Rawiczu.
[00:56:36] Więźniowie zatrudnieni przy rozbiórce przedwojennego kościoła na terenie więzienia – represje za odmowę. Wyniszczanie więźniów: zimno, głód, znęcanie się. Wywożenie zwłok kibitką. [Kazimierz] Pużak, więzień caratu, w celi z boh. [+]
[01:00:39] Dokończenie wyroku w więzieniu dla młodocianych w Jaworznie – filii KL Auschwitz. Uchwalenie nowej konstytucji w 1952 r., amnestia dla części więźniów politycznych.
[01:04:04] Więzienie w Jaworznie: zbiorcze otwarte cele, głodzenie, wykańczająca praca w zakładzie ślusarskim: wytwarzanie szaf na akta dla Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Podkradanie ziemniaków z kopca. Normy pracy: 5 szaf w ciągu zmiany, praca trzyzmianowa. Pogadanki propagandowe, oficerowie polityczni rekrutowani spośród kryminalistów, donosicielstwo. [+]
[01:08:22] W marcu 1953 r. decyzja o zwolnieniu. Prasówki politruków. Nieznajomość życia na wolności (nowe pieniądze). Komunikaty o amnestii z radiowęzła więziennego nadawane po wieczornym apelu.
[01:11:20] Powrót do domu, odkarmianie przez mamę, 41 kg wagi w wieku 23 lat, zły stan zdrowia, początki gruźlicy. Po pół roku poprawa, pragnienie dokończenia nauki, represje polityczne wobec dawnej szkoły, „wilczy bilet”. Poszukiwanie szkoły.
[01:16:29] Wiadomość o śmierci Stalina na dworcu w Radomiu. Bezskuteczne poszukiwanie szkoły ogólnokształcącej w Warszawie, kilkakrotne próby podjęcia nauki technikum dla dorosłych w Zespole Szkół Mechanicznych w Ursusie, kierownik Przepiórski. Pomoc dyrektora do spraw pedagogicznych Marczewskiego, powstańca warszawskiego. [+]
[01:23:19] Nauka w klasie w 3a u inż. Posielskiego. Początek lekcji o 15.15. W więzieniu nauka obsługi tokarki. Po wyjściu z więzienia praca w wytwórni pomocy naukowych – toczenie ciężarków do wag laboratoryjnych. Zarobki: 800 zł, mieszkanie u stryja w Otwocku. [+]
[01:26:45] Po kilku miesiącach wezwanie do WKR (Wojskowa Komenda Rejonowa Warszawa Włochy II). „Major z pejsami”, szkółka wojskowa, jednostka 2740 w Zabrzu. Warunki w jednostce. Praca w kopalni, łopata nr 16, strzelanie węgla, załadunek – praca przez 30 miesięcy.
[01:33:15] Bunt boh., kolega „Józef Jóźwiak z Józefowa” n. Wisłą, bezowocna rozmowa z pułkownikiem w Ministerstwie Obrony Narodowej. [+]
[01:35:18] Powrót do szkoły w Ursusie, matura, dyplom technika technologa, praca w warsztatach szkolnym jako nauczyciel zawodu. Awans na stanowisko konstruktora do biura: przygotowywanie dokumentacji dla produktów wytwarzanych w warsztatach (ponad 1500 uczniów).
[01:37:37] Choroba rodziców, powrót do pracy w gospodarstwie i Zespole Szkół Zawodowych jako nauczyciel przedmiotów zawodowych.
[01:39:06] Złożenie dokumentów na Politechnikę Warszawską, rezygnacja z powodu braku szans. Odrzucenie dokumentów w Wyższej Szkole Inżynierskiej przy ul. Narbutta, „to była moja klęska”.
[01:42:34] W 1958 r. dokształcanie w studium nauczycielskim dla nauczycieli zawodu przy ul. Stawki w Warszawie. Rekomendacja od dyrektora szkoły w Siennie. Usunięcie ze studium po pierwszym semestrze na skutek nacisków UB. [+] Powrót do Sienna, stałe wsparcie dyrektora ZSZ.
[01:46:35] „Kurs” sporządzania życiorysu w PRL. Studium nauczycielskie dla nauczycieli zawodu i przedmiotów zawodowych w Gliwicach. Egzamin państwowy po 2 latach, praca w szkole, wsparcie dyrektora. Nauczanie sześciu przedmiotów. Oddelegowanie na dokształcenie w Instytucie Kształcenia Nauczycieli zawodu i przedmiotów zawodowych w Warszawie i Kielcach, dyplom po 3 latach. [+]
[01:50:30] „Prawda zawsze prowadzi do celu”. Podczas służby wojskowej w Zabrzu skończony kurs na prawo jazdy kat. A, B, T. Represje wobec boh. do połowy lat 70., m.in. zablokowanie możliwości nauczania na kursach na prawo jazdy. Uzyskanie zgody. [++]
[01:55:10] Założenie rodziny, dwoje dzieci. Żona uczyła w liceum w Siennie, znajomość od dzieciństwa. „Kruszy mi się życie”. [++]
mehr...
weniger