Sroka Bronisław cz. 4
Bronisław Sroka SJ (ur. 1936, Bratysława) lata II wojny światowej spędził w Budapeszcie, gdzie jego rodzice pracowali w polskich służbach dyplomatycznych. W sierpniu 1945 rodzina przyjechała do Polski i osiedliła się w Gdańsku, gdzie ojciec objął stanowisko dyrektora administracyjnego Politechniki Gdańskiej. W sierpniu 1952, będąc uczniem IV Liceum Ogólnokształącego w Gdańsku-Brzeźnie, wstąpił do podziemnej organizacji młodzieżowej „Podziemna Kolonia”, w ramach której brał udział w akcjach ulotkowych. W lutym 1953 został aresztowany i osadzony w areszcie na ulicy Okopowej w Gdańsku. W maju 1953 został skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy na 5 lat więzienia i wkrótce osadzony w zakładzie karnym w Sztumie. W październiku 1953 przeniesiony do zakładu karnego w Sosnowcu-Radoszach, skąd w grudniu 1953 trafił do Progresywnego Więzienia dla Młodocianych w Jaworznie. Pracował w zakładzie produkcji bloczków betonowych, a następnie w kopalni węgla kamiennego Kościuszko-Nowa. W maju 1955 roku zwolniony. W okresie od grudnia 1956 do października 1958 odbył zasadniczą służbę wojskową jako radiotelegrafista w jednostce artylerii przeciwpancernej w Kwidzyniu. Kontynuował naukę w III Liceum Ogólnokształcącym na ulicy Topolowej w Gdańsku, gdzie w sierpniu 1959 zdał egzamin maturalny. Od października 1959 odbywał nowicjat oo. jezuitów w Kaliszu. W latach 1961-64 studiował na Wydziale Filozoficzym oo. jezuitów w Krakowie, potem ukończył Wydział Teologiczny Towarzystwa Jezusowego Bobolanum w Warszawie. W czerwcu 1967 odebrał święcenia kapłańskie, a w 1974 ukończył Wydział Teologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W styczniu 1970 został kapelanem podziemnej organizacji „Ruch”. Aresztowany w lipcu 1970, zwolniony w styczniu 1971. W latach 1974-77 duszpasterz akademicki i katecheta w Gdańsku-Wrzeszczu, gdzie przejął (po przeniesionym do Lublina o. Ludwiku Wiśniewskim) opiekę nad grupą gdańskiej młodzieży skupioną wokół Aleksandra Halla, Grzegorza Grzelaka i Arkadiusza Rybickiego. W 1976 uczestnik protestów przeciw zmianom w Konstytucji PRL, sygnatariusz Listu środowisk opozycyjnych Gdańska i Lublina do marszałka Sejmu PRL. Od 1977 uczestnik Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO). Publikował w niezależnych pismach: „Bratniaku”, „Opinii”, „Rzeczpospolitej”. W latach 1977-81 pracował jako katecheta w Lublinie. 14 grudnia 1981, podczas strajku okupacyjnego w Stoczni Gdańskiej, odprawił mszę św. w sali BHP. W latach 1982-86 katecheta w Świętej Lipce i Piotrkowie Tryb., a w latach 1986-87 duszpasterz akademicki w Warszawie. Przez kolejne 11 lat (1987-98) był katechetą w Bydgoszczy, a następnie do 2003 w Szczecinie. Mieszka w Kolegium Jezuitów w Gdyni.
more...
less
[00:00:10] W październiku 1953 r. boh. wyjechał ze Sztumu do Jaworzna. Podczas podróży zachorował i leczono go w więzieniu przejściowym w Sosnowcu Radosze. Warunki w więzieniu – oczekiwanie na kolejny transport. Spotkanie z kolegami z Gdańska, którzy również rozlepiali ulotki.
[00:08:40] W grudniu boh. znalazł się w Jaworznie – opis budynku więzienia. Początkowo pracował przy produkcji pustaków, potem poszedł do pracy w kopalni „Kościuszko-Nowa”. Trudne warunki pracy z powodu wody. Szefami ekip więźniów byli wolni górnicy – ich stosunek do pracowników.
[00:14:40] Początkowo boh. pracował przy wózkach do przewozu stempli, potem jako guzikowy, który pilnował odcinka pasa transmisyjnego do transportu węgla. Brał ze sobą książkę i uczył się przy latarce gazowej.
[00:20:50] Ciężka praca w kopalni. Okoliczności śmiertelnego wypadku, w którym zginął więzień.
[00:23:40] Relacje między więźniami politycznymi i kryminalnymi. Homoseksualizm w więzieniu – wyśmiewanie i bicie homoseksualistów. Stosunek więźniów do donosicieli. Przestępstwa popełnione przez więźniów kryminalnych.
[00:28:28] Przez jakiś czas boh, był najmłodszym więźniem. Potem najmłodszy był Jerzy Jakubowski z Bydgoszczy. Więźniowie polityczni siedzieli za przynależność do organizacji konspiracyjnych, za ulotki i szkalowanie ZSRR. Antoni Więch, kryminalny, pomagał boh.
[00:31:55] Wigilia w 1953 r. – dzielenie się struclem zamiast opłatkiem. Więźniowie nie mogli przyjmować paczek, ale boh. dostawał z domu pieniądze. Więźniowie pracujący w kopalni zarabiali, ale połowę wypłaty zabierało państwo, część odkładano do wyjścia z więzienia, pozostała kwota była do użytku więźnia – zakupy za wypiski. Zachowanie nałogowych palaczy. Zajęcia w wolnym czasie – snucie opowieści, korzystanie z więziennej biblioteki. Boh. był uczniem IX klasy i w wolnym czasie uczył się.
[00:39:30] Działalność kółek samokształceniowych – boh. uczył chemii, Marian Malcherek biologii, uczono matematyki i polskiego. W soboty i niedziele do uczniów przyjeżdżali profesorowie z liceum im. Mickiewicza w Katowicach.
[00:44:33] Stosunek do więźniów skazanych za przynależność do antykomunistycznych organizacji – incydent w stołówce. Kapusie wśród więźniów politycznych. Kolega z celi Leszek Zakrzewski z bydgoskiej organizacji „Biała Tarcza” opowiadał o historii Polski. Po prelekcji o bitwie warszawskiej został zabrany do więzienia w Strzelcach Opolskich. W celi był aptekarz, który miał kontakty z klawiszami i dzięki temu dowiedział się, że doniósł Szuta. Kolega Ryszard Silny wymierzył mu karę. Pogłoski, że innego kapusia zabito w kopalni. [+]
[00:55:38] Wychodzenie do pracy – więźniów, którzy pracowali w czterech kopalniach, gromadzono na placu, gdzie sprawdzano obecność. Przed boh. stał Stanisław Mamełka. Więźniów pakowano do ciężarówek i wieziono do kopalni. W dniu wypuszczenia boh. na wolność w kwietniu 1955 r. przyprowadzono pięciu więźniów, których złapano po ucieczce z więzienia. Po przyjeździe do kopalni boh. szedł pod ziemią 5 km do miejsca pracy. Ubrania górników z kopalni „Kościuszko-Nowa” – nieprzemakalna odzież.
[01:03:05] Werbowanie więźniów, by donosili na kolegów. Pogadanki polityczne. Kary w więzieniu – klawiszem w więzieniu w Gdańsku był sąsiad boh., który przyłapał go na wyglądaniu przez okno. Kara 24 godzin karceru w zimny majowy dzień. W więzieniu przy Kurkowej były szczury, które wchodziły kanalizacją – rozprawa ze szczurami. [+]
[01:12:45] Akt oskarżenia boh. liczył 17 stron zapisanych z jednej strony – notatki dotyczące chemii znaleziono podczas kipiszu i uznano je za szyfr. Karą było 48 godzin karceru. [+]
[01:16:45] Matka przyjeżdżała na widzenia, obydwoje rodzice przyjechali raz. Praca w kartoflarni polegała na obieraniu ziemniaków – robiło to 15 więźniów – maszyna do obierania kartofli. Wśród kolegów było trzech Romów i dwóch Żydów.
[01:20:48] Wrażenia po wyjściu na wolność, obiad w barze. Kupno czapki, w której boh. chodził przez wiele lat. Wzruszenia po przyjeździe do Gdańska. Rodzice nie spodziewali się, że boh. wróci tego dnia do domu – przywitanie z matką, reakcja ojca.
[01:28:07] Współczesne przejawy więziennej traumy – chowanie chleba. Chodzenie do lasu jako forma terapii. Na spotkanie do domu Zygmunta Hinca przyszedł Edek, dzięki któremu nastąpiła wpadka – zachowanie kolegów. Boh. pojechał do Katowic i zdał egzamin kończący IX klasę.
[01:33:25] Skutki głodu w więzieniu – halucynacje i objawy fizyczne. [+]
[01:36:02] Rola modlitwy, nauki wyniesione z więzienia. Lekcje polskiego na kółkach samokształceniowych. Po powrocie do domu boh. uczył się w liceum wieczorowym i pracował dorywczo w stoczni jako stolarz. Boh. nie pamięta nazwisk nauczycieli z Katowic, który wywalczyli możliwość nauczania w więzieniu. Zmiany po śmierci Stalina. Boh. zdał maturę w „Topolówce” w 1959 r. – dobre oceny z chemii, geografii i historii. W szkole było kilku byłych partyzantów.
[01:44:45] Boh. w więzieniu nie myślał o tym, że chce zostać zakonnikiem, dopiero w wojsku zdał sobie sprawę z powołania. Szefem studium wojskowego na politechnice był płk. Grzenia-Romanowski i ojciec załatwił synowi zwolnienie z wojska. Boh. nie skorzystał i w grudniu 1956 r. rozpoczął służbę wojskową, która trwała do jesieni 1958 r. Boh. był radiotelegrafistą w jednostce artylerii przeciwpancernej w Kwidzynie – jego styl nadawania.
[01:50:48] Incydent po manewrach armijnych w 1957 r. – kara wymierzona boh. przez dowódcę pułku płk Borówko za uderzenie przełożonego, kaprala Salamona. Wstrzymanie awansu. Zdarzenie na poligonie podczas nocnego strzelania – wina por. Barszcza. Interwencja u płk. z powodu schabowego w piątek. Wyjazdy na poligon koło Drawska Pomorskiego. [+]
[02:03:33] Boh. chciał wstąpić do zakonu kapucynów, ale matka chodziła do kościoła jezuitów i znała o. Franciszka Przybylskiego – jego wpływ na boh. – wstąpienie do nowicjatu w Kaliszu w 1959 r. Studia filozoficzne w Krakowie i teologiczne w Warszawie. Otrzymanie święceń kapłańskich.
[02:11:55] Boh. chciał być misjonarzem w ZSRR i podjął studia na KUL. Jednym z wykładowców na kierunku teologii orientalnej był późniejszy kardynał Stanisław Nagy. Podczas studiów boh. został aresztowany, gdy wyszedł z więzienia chciał kontynuować studia – spotkanie z ks. Nagy. Ukończenie studiów w 1974 r. – praca katechetyczna z młodzieżą.
[02:15:38] Sytuacja rodzinna boh. – opieka nad matką. Rezygnacja z możliwości wyjazdu jako misjonarz na Ukrainę.
[02:19:05] Refleksje na temat młodzieży – omówienie bitwy warszawskiej 1920 r. podczas katechezy, zakładanie kółek samokształceniowych. Boh. był katechetą do 2003 r. – wpływ komputeryzacji na zmianę nastawienia młodzieży w latach 90., praca w Bydgoszczy. Katecheza w szkołach, walka o ucznia.
[02:29:50] Radość matki z powołania boh. – wizyty rodziców w kaliskim nowicjacie. Wstąpienie do zakonu w wieku 23 lat – koledzy z nowicjatu.
more...
less