Pazurkiewicz Stanisław
Stanisław Pazurkiewicz (ur. 1928, Kraków) wychował się w Krakowie, gdzie jego ojciec był murarzem. Od 14 roku życia pracował jako goniec w Firmie Ogrodniczo-Handlowej „Emil Freege” w Sukiennicach. W 1943 roku wstąpił do Armii Krajowej (ps. „Maks”) i ukończył w stopniu kaprala kurs podoficerski. Po wojnie ukończył kursy maturalne dla dorosłych w Gimnazjum i Liceum im. H. Wrońskiego. W 1948 r. rozpoczął studia na wydziale architektury Politechniki Krakowskiej. Należał do organizacji młodzieżowej „Suwerenność – Honor – Praca”, w ramach której kolportowano prasę konspiracyjną („Wolność i Prawda”, „Orzeł Biały”, „Głos Walki”( oraz drukowali i rozklejali ulotki. W 1949 r. zawieszono działalność „SHP” i przyjęto nazwę „KADRA” – pod takim kryptonimem grupa została włączona do Ruchu Oporu Armii Krajowej (ROAK). 18 października 1949 r. został aresztowany przez UB, a dwa miesiące później skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy na 10 lat więzienia. Wyrok odbywał w więzieniu w Tarnowie, a od listopada 1951 r. w Rawiczu. Zwolniony w grudniu 1954 r. Po wyjściu na wolność nie mógł skończyć przerwanych studiów, uczył się w Technikum Budowlanym. Pracował jako asystent, a potem jako projektant w Krakowskim Biurze Projektowo-Badawczym Budownictwa Ogólnego. Od 1977 roku kolportował prasę niezależną. Po wprowadzeniu stanu wojennego zmuszony do przejścia na wcześniejszą emeryturę. W 1989 r. wstąpił do Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej i Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego (ZWPOS), uczestniczył w zjazdach byłych więźniów w Rawiczu. Autor książki „Życie. Bez wyjątku”.
more...
less
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1928 r. w Krakowie.
[00:00:22] Ojciec był z zawodu murarzem, matka przed wojną nie pracowała. Zakupy robiono u żydowskiego handlarza. Kontakty z Żydami podczas okupacji – podrobienie pieczątki na dokumencie.
[00:05:20] Po wojnie boh. studiował architekturę, został aresztowany, gdy był studentem drugiego roku.
[00:06:22] Rodzina mieszkała niedaleko lotniska w Rakowicach – skutki bombardowania 1 września 1939 r. [+]
[00:09:50] Ojciec wywiózł rodzinę z miasta i ruszył na wschód w poszukiwaniu swojej jednostki, po 17 września zawrócił do Krakowa.
[00:11:40] Niemcy zajęli szkołę i lekcje odbywały się w domach uczniów. Powody wyrzucenia rodziny z domu przez Niemców – konflikt z sąsiadem folksdojczem. Czternastoletni boh. podjął pracę w kwiaciarni jako praktykant bukieciarza i goniec. Okupacyjna rzeczywistość – znajomość topografii miasta.
[00:18:45] Jako szesnastolatek boh. wstąpił do Armii Krajowej. Pewnego dnia został złapany podczas łapanki – ucieczka dzięki Niemcowi, który bywał w kwiaciarni i znał panią Tureczkową. [+]
[00:25:55] Uniknięcie zatrzymania podczas przenoszenia konspiracyjnych gazetek – zachowanie boh.
[00:28:48] Podczas pobytu w więzieniu w Rawiczu boh. trafił do karceru zalanego wodą – sposoby dręczenia więźniów, stan psychiczny boh. [+]
[00:33:10] Zmiana warunków w więzieniu po śmierci Stalina. Boh. dostał pracę w więziennej stolarni – wyrób skrzynek do aparatów radiowych. Warunki w celi. Wspomnienie kolegi Bogumiła Studzińskiego. Po zwolnieniu z więzienia boh. odwiedził w Nowym Sączu matkę kolegi, który działał w niepodległościowej konspiracji razem z księdzem Gurgaczem.
[00:39:02] Wstąpienie do Armii Krajowej zaproponował boh. Henryk Sroka (potem zmienił nazwisko na Osnowski). Zadania w AK, przygotowania do Akcji Burza. Boh. ukończył kurs podoficerski i został dowódcą sekcji.
[00:42:25] W październiku 1945 r. boh. ujawnił się – sytuacja po wyzwoleniu i rozwiązaniu Armii Krajowej – powrót do szkoły. Aresztowanie kolegi Ryszarda Ryszki ps. „Ryś”. Powojenna konspiracja – przynależność do tajnej organizacji „Suwerenność, Honor, Praca”, materiały zabrane z domu podczas rewizji i aresztowania 19 października 1949 r. Podziemne pismo „Głos walki”, działalność „Kadry” w ramach ROAK. Sytuacja w kraju na przełomie lat 40. i 50. – krakowski proces członków Zarządu WiN – zamordowanie Kaczmarczyka, Ostafina i Tumanowicza. Postawa księdza Gurgacza, również zamordowanego przez komunistyczne władze.
[00:53:10] Powody aresztowania, artykuł o sprawie księdza Gurgacza w „Głosie walki”. Po wyjściu z więzienia w 1955 r. boh. chciał wrócić na studia, ale rektor uczelni nie wyraził zgody – praca w biurze projektów jako kreślarz.
[00:55:55] Po aresztowaniu przez UB boh. był przesłuchiwany przez osiem dni, w tym czasie nie był w celi – metody śledcze. Spotkanie z więźniem, zastępcą dowódcy 106 Dywizji Piechoty AK, ps. „Piotr”, któremu zarzucano zwalczanie radzieckiej partyzantki. Boh. dowiedział się, że zamęczono go podczas śledztwa. Podczas ujawniania się w 1945 r. część broni zatrzymano w oczekiwaniu na III wojnę św. Po zatwierdzeniu wyroku boh. został przewieziony do więzienia w Rawiczu. [+]
[01:02:08] Boh. był w 14 kompanii AK Zgrupowania Żelbet, dowódcą kompanii był Władysław Wichman ps. „Atom”, dowódcą plutonu „Harpia” Jacek Wir-Konas „Gustaw”, drużyny: Włodzimierz Ryszka ps. „Wojtuś”. Działalność po wstąpieniu do AK – szkolenie podoficerskie i z obsługi broni, struktura organizacji.
[01:08:05] Boh. pracował w kwiaciarni oraz ogrodzie firmy Freggego. Po serii aresztowań wśród akowców, uczniów szkoły zawodowej, boh. ukrywał się i jego pracodawca zorientował się, że działa do konspiracji – zwolnienie z pracy. W ogrodzie były stanowiska niemieckiej artylerii przeciwlotniczej. [+]
[01:12:45] Do zadań boh. należało m.in. dostarczanie broni na szkolenia, szkice budynków w terenie jako element przygotowań do ewentualnego powstania. Broń przechowywano w szklarniach na terenie ogrodu Freggego, zajmował się nią Mieczysław Szarek „Dym”.
[00:15:30] Atmosfera po wybuchu powstania w Warszawie. Boh. brał udział w akcji rozbrajania Niemców – zastrzelenie żołnierza. [+]
[01:20:17] Po zastrzeleniu dwóch żandarmów na ulicy Lubicz Niemcy rozstrzelali czterdziestu zakładników, w tym krewnego właścicieli kwiaciarni. Boh. wracając z pracy słyszał strzały karabinów maszynowych. Terror czasów okupacji.
[01:27:27] Zdekonspirowani członkowie AK trafiali do partyzantki. Boh. ukrywał się u znajomych mieszkających koło Krakowa. Oddział zajmował się przygotowaniami do ewentualnego powstania. Okoliczności zastrzelenia niemieckiego żołnierza, o akcji zdecydował dowódca Ryszard Ryszka.
[01:37:26] Boh. dwukrotnie zawoził kwiaty na Wawel, gdzie rezydował Hans Frank – wygląd dziedzińca podczas okupacji.
[01:42:00] W drugiej połowie lat 70. boh. był działaczem Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela – rola poznanego w Rawiczu Bogumiła Studzińskiego. Kolportaż wydawnictw niezależnych – dostarczanie ich do Nowego Sącza. Działalność do 1989 r. Rozważania na temat Niemców, okupacji niemieckiej oraz represji komunistycznych i rotmistrza Pileckiego.
[01:51:08] Wspomnienie kolegów: Mieczysława Szarka i Juliana Tarnawskiego. Szarek był pracownikiem firmy Fregge, trzecim uczestnikiem akcji rozbrajania niemieckiego żołnierza. Po wojnie wyjechał na Ziemie Odzyskane i tam został aresztowany – jego dalsze losy. Tarnawski po wojnie ukończył Szkołę Morską.
[01:57:12] Wójcikowie, sąsiedzi z ul. Ogrodniczej, przechowywali podczas okupacji Żydów, po wojnie zostali odznaczeni medalem Sprawiedliwi wśród Narodów Świata.
more...
less