Stadnik Hanna
Hanna Stadnik z d. Sikorska, ps. „Hanka” (ur. 1929, Warszawa) – jej rodzina podczas okupacji niemieckiej została wysiedlona z mieszkania na ulicy Górnośląskiej na Pańską. Dzięki starszej siostrze przystąpiła do konspiracji – przenosiła prasę podziemną, grypsy i broń, odbyła kurs sanitarny oraz szkolenia wojskowe w Lesie Kabackim. Chodziła też na tajne komplety. Podczas powstania warszawskiego służyła jako sanitariuszka na Mokotowie, m.in. wynosząc rannych spod ostrzału. Był wśród nich niemiecki żołnierz, który uratował je potem przed gwałtem i prawdopodobną śmiercią z rąk siepaczy Kamińskiego. Po kapitulacji trafiły przez Pruszków do obozu w Skierniewicach. Komendant obozu został powiadomiony o przybyciu „bandytów z Warszawy” – na widok dziewcząt w wagonie rozpłakał się, miał córkę w Berlinie i żadnych wiadomości o niej. Wszystkie czterdzieści dziewcząt z transportu wypuścił po kolei z obozu, wystawiając im odpowiednie dokumenty. Po wojnie pani Hanna miała problemy z dostaniem się na studia, podejrzewa, że nazwisko „Sikorska” i akowska przeszłość przekreślały jej szanse.
more...
less
[00:01:00] – żołnierz-sanitariuszka AK w oddziale „Baszta” na Mokotowie. Ur. w 1929 r. w Warszawie, jej rodzice również są warszawiakami: ojciec – Aleksander Sikorski, matka – Marianna Michnowska. Szkoła i rodzice wpajali imperatyw myślenia nie tylko o sobie, ale o Polsce. „Polska jest taka, jaki jest jej naród”.
[00:02:00] – boh. ma 4 lata starszą siostrę i 2 lata młodszego brata. Nie chodzili do przedszkola, wychowywała ich matka. Szkoła. 1939 – rok I Komunii. Ferie szkolne, wyjazdy nad Liwiec. Mieli motor i samochód. Wspomnienie podróży wozem drabiniastym z Warszawy do Leszna. Matka nie pracowała.
[00:04:00] – praca ojca, dobre warunki życia. Ojciec powołany do wojska, przed wybuchem wojny byli przyszykowani na naloty. Oklejanie okien. Na 3 dni przed rozpoczęciem wojny ojciec zaszedł do domu przy okazji przejazdu z dowódcą przez Warszawę.
[00:06:00] – pierwsze naloty, ogłoszenie w radio. Boh. mieszkała na ul. Górnośląskiej, początkowo tam nie bombardowano. Piekarnia na Górnośląskiej, kolejki po chleb. Ludzie w kolejce ostrzelani z samolotu, boh. z siostrą cudem ocalały. Widziały twarze pilotów, którzy ostrzeliwali cywilów w kolejce. Zaginięcie psa boh. [++]
[00:08:00] – wyprowadzka w 1941/42 r. z powodu utworzenia niemieckiej dzielnicy. Przeprowadzka na ul. Pańską po zlikwidowanym „małym getcie”. Mieszkanie małe, z robakami. Siostra zdała maturę na tajnych kompletach, boh. uczęszczała do gimnazjum. Powrót ojca z wojska w takim stanie, że córka go nie poznała.
[00:10:00] – szkoła była dozwolona do klasy 7, zakaz studiowania. Studiowanie w podziemiu. Początek konspiracji ZWZ w 1939 r., w 1942 r. powstanie Armii Krajowej. Działalność siostry w AK, zaprzysiężenie boh. do AK w 1943 r. Szkolenia sanitarne, ćwiczenia w Lesie Kabackim z czołgania się, rzutu granatem itp. Życie w okresie okupacji.
[00:12:00] – listopad 1939 r., droga powrotna ojca z Zaleszczyk do domu. Niemcy na początku rozdawali cukierki, niektórzy byli porządni. Opatrzenie przez boh. rannego Niemca na Mokotowie podczas powstania, uratowanie Niemca. [++]
[00:14:00] – nocny napad kompanii [brygady] Kamińskiego, chcieli gwałcić i mordować sanitariuszki, Niemiec nie pozwolił na to, wezwał dowódcę niemieckiego i powiedział, że sanitariuszki uratowały mu życie. Były z rannymi na Fałata 2, przejście z kolegami z oddziału na ul. Odyńca. Gwałty, wysadzanie piwnic [++]. Ludzie byli solidarni, ostrzegali się nawzajem.
[00:16:00] – przenoszenie i rozrzucanie bibuły przez boh. z siostrą na pl. Narutowicza. Łapanki, rozstrzeliwanie w Al. Jerozolimskich / ul. Marszałkowskiej. Rozstrzeliwanie ludzi z workami na głowach.
[00:18:00] – egzekucja widziana z drugiej strony ulicy [++]. Niepewność, strach, czy powróci się przy każdym wyjściu z domu. Boh. miała w 1943 r. 14 lat, dbała o wygląd, grała ze znajomymi na boisku w dwa ognie.
[00:22:00] – korzystanie z chwil normalności, pierwsze zakochanie w chrześniaku ojca
spotkanie w kawiarni, bukiecik fiołków. [+] Chłopak miał ps. „Jurand”, zginął w powstaniu.
[00:23:00] – warszawskie getto. W kamienicy boh. był zieleniak prowadzony przez Żydówkę. Wysiedlono ją z dziećmi i wnuczkiem Lopkiem do getta. Lopek odwiedzał ich przez pół roku co tydzień, matka boh. opiekowała się nim. Potem zniknął, nigdy go już nie zobaczyli – szok dla boh. [++]
[00:25:00] – wybuch powstania w getcie, boh. słyszała strzały w drodze ze szkoły na Pańską. Policja żydowska wydawała swoich, wiele dzieci udało się uratować z getta. Rozstrzeliwanie rodzin pomagających Żydom.
[00:27:00] – ryzyko matki pomagającej Lopkowi. Szmalcownicy polscy i żydowscy. Początki w konspiracji. Przysięga boh. i jej siostry na Krakowskim Przedmieściu 12 w obecności Gienka i dowódcy Felka, zabitego potem pierwszego dnia powstania przez „gołębiarza”.
[00:29:00] – w konspiracji spotkania męskie i dziewczęce. Szkolenia sanitarne po 5-6 dziewczyn, praktyka w szpitalu przy ul. Śniadeckich - nauka bandażowania, oswajanie z widokiem krwi. Pierwszy ranny w powstaniu, pociski przelatujące nad głową. Siostra Danka, chrześniak ojca Roman Bańka ps. „Jurand”. Na boh. mówiono w domu „Pętelka”.
[00:33:00] – szkolenie na Kabatach. Dowódca Gienek Ajewski ps. „Kotwa”, mieszkał na ul. Pańskiej naprzeciwko boh. Był zabobonny, 13-tego nie wychodził z domu, był architektem. System przekazywania wiadomości. Informacja o godzinie „W” przekazana przez harcerza.
[00:37:00] – drugi dowódca Felek [Feliks Dąbrowski ps. Bohusz, Bochusz] zginął na początku powstania na Rakowieckiej zastrzelony przez „gołębiarza”. Inni uczestnicy powstania, zasady konspiracji. Przejęcie dowództwa przez porucznika „Withala” [ppor Witold Janiszewski] po śmierci „Felka”.
[00:39:00] – przygotowania do powstania trwały cały rok 1943, obserwacja lokalnych ruchów wojska i poziomu uzbrojenia na ul. Rakowieckiej w marcu 1944 r.
[00:41:00] – pod koniec lipca [1944 r.] pierwsza mobilizacja, oczekiwanie na godz. „W”. Informacja o terminie wybuchu powstania przyniesiona na karteczce przez 11-letniego harcerza. Rodzice nie wiedzieli o udziale córek w konspiracji, matka zmartwiła się informacją o ich wyjściu do powstania.
[00:43:00] – „mali powstańcy”, dzieci wychowane przez okupację. Słoneczna pogoda przez całe powstanie. Strój boh. w powstaniu: spódniczka, pepegi i niebieska bluzeczka. 2 miesiące bez przebierania i mycia. Siostry nie miały okresu/menstruacji przez pół roku ze stresu.
[00:45:00] – odcięcie wody i prądu na Mokotowie, woda tylko do picia i dla rannych. Zwolnienie boh. z koleżankami przez Niemca w obozie Skierniewicach [Dulag 142] – dał im dokumenty z „gapą”, które je chroniły przed wywózką na roboty do Niemiec. [++]
[00:47:00] – Niemiec, dowódca obozu w Skierniewicach uratował 40 dziewczyn przed wywózką. Wypuszczał po dwie z obozu, nawiązał kontakt z Radą Główną Opiekuńczą. [++]
[00:49:00] – podejrzenia sióstr o działanie rodziców w konspiracji. Wyjście sióstr do powstania, piosenka „Hej chłopcy, bagnet na broń”. Śmierć kolegi w Parku Dreszera. Radosne momenty na początku powstania, tydzień euforii, flagi biało-czerwone, opaski, nieprzespane noce.
[00:53:00] – współczesna kradzież dokumentów wojennych.
[00:55:00] – listy do rodziców w trakcie powstania przekazywane przez harcerzy – Harcerska Poczta Polowa. Sytuacja rodziców w czasie powstania, warunki życia, malutki kuzyn Bogdan, przeczekiwanie ostrzałów w piwnicy.
[00:57:00] – wywiezienie brata przed powstaniem do domu letniego w Skarżysku, tam umówione miejsce spotkania rodziny.
[00:59:00] – boh. z siostrą w Skarżysku, stres z powodu hałasu lokomotywy. Kapitulacja powstania i ewakuacja: boh. z siostrą wyszły z Warszawy w dniu kapitulacji 27 września. Wcześniej były na ul. Szustra z rannymi kolegami, mieli razem wchodzić na Szustra do kanału, ostrzał wejścia. Całonocna strzelanina, noc w piwnicy-maglu, punkt sanitarny. Rano cisza i białe szmaty w oknach.
[01:01:00] – ogłoszenie kapitulacji, przymus oddania broni, sanitariuszki przez wyjściem zmieniały rannym opatrunki. Widok Niemców jedzących chrupiące bułeczki. Kosze na zwrot broni. Dzień kapitulacji najgorszym dniem w życiu boh. Wieczorem podróż z rannymi na wozach do Pruszkowa. Zmiana opatrunków. Załadowanie na wagony i dojazd do Skierniewic.
[01:03:00] – po wojnie boh. się nie ujawniła. Po dwóch latach studiów została relegowana z uczelni za zatajenie udziału w powstaniu warszawskim. Ślub, zmiana nazwiska. Z kompanii boh. zostało 5 osób, obchodzą rocznice 1 sierpnia i 27 września.
[01:04:00] – rodzina boh.: trzy córki, wnuki i prawnuki.
more...
less